ترامپ، رویکردی متزلزل و چالشهای متعدد

نویسنده: اکبر قاسمی، سفیر پیشین ایران در اوکراین و مصر

دیپلماسی ایرانی: یک سال پس از لغو برجام در ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷، دونالد ترامپ، راهبردهای خود را در وضعیت شکننده ای در پرتو ابتکارعمل و واکنش های ایران می بیند. در مدت یک سال گذشته تهران با درایت و با تاب آوری ناشی از صبر استراتژیک، در تمهیدات حقوقی و سیاسی برای رویارویی سنجیده تر در حال برنامه ریزی بوده تا در موقعیتی که ترامپ آخرین تیرهای فشار خود را از کمان برون انداخت با ابتکارعمل جدیدی، گلوی ترامپ را در موقعیت و زمان حساس و در شرایطی که دیگر وقت کافی ندارد کاملا بفشارد.

با همدیگر در روندنمایی، آخرین موقعیت های به دست آمده از محصول سیاست خارجی ترامپ را در پرتو رویکردهای ترامپ نسبت به جمهوری اسلامی ایران در گزاره های مهم مرور می کنیم:

اول 

علائم و قرائن متقن، به درستی نمایان می کند که ترامپ در همه پرونده های داخلی و سیاست خارجی خود در چالش های متعدد قرار گرفته است؛ رقابت زهرآگین با دموکرات ها، پرونده مولر، کره شمالی، ونزوئلا، معامله قرن، افغانستان، inf، چین، روسیه، اوکراین، البغدادی و داعش، سوریه، یمن، خاشجقی، ناتوی عربی، افریقای عربی، رقابت در فروش تسلیحات امریکایی و روسی (اس ۴۰۰ در برابر اف ۳۵ به ترکیه)، چالش هایی است که با آنها دست به گربیان بوده وعملا به ناکارآمدی و چالش های نفس گیر ناشی از ناکامی های پیاپی از بحران های لاینحل دچار شده است. این در حالی است که عزم ترامپ بر اعمال فشارهای حداکثری به تهران به شکل جنون آمیزی ادامه داشته تا به دنبال خلق روزنه امیدی برای مذاکره با ایران به عنوان مهمترین پرونده در سیاست خارجی ترامپ گام بردارد.

دوم 

ترامپ در آخرین روزهای قبل از سالگرد لغو برجام با صدور اعلامیه ۵ می بولتون، ارسال ناو ابراهام لینکلن به خلیج فارس که برابر توصیه نتانیاهو صورت گرفت، با رویکرد خبط آمیز مواجه شد که این اقدام موجب چالشی فزونتر بر دیگر چالش های موجود در پرونده سیاست خارجی او شد. قرائنی چند از جمله سفر ناگهانی پمپئو به عراق و سپس رایزنی در لندن با دوستانِ برخوردار از مناسبات ویژه و بازگشت سریع به واشنگتن برای مشارکت در رایزنی با تیم امنیت ملی و ترامپ، بیانگر بروز بحران ناشی از ناشیگری و سیاستهای جنگ‌طلبانه بولتون، است که ترامپ ناگزیز بر ترمیم آن با تحقیر بولتون برمی آید.

سوم 

بررسی اظهارات شش مقام امریکایی (ترامپ، بولتون، پمپئو و برایان و بیانیه منتشره از وزارت امور خارجه امریکا و یک مقام آگاه امریکا) در۷۲ ساعته گذشته به درستی بیانگر تناقض ها و چرخشی با پارادایم شدید در مواضع مقامات امریکا نشانگر فقدان استواری دررویکردها وتزلزل رسواکننده را در مواضع مقامات امریکا در قبال ایران پرتوافکنی می کند.

چهارم 

ترامپ در مقابل ابتکار هوشمندانه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر هشدار به اروپا در خصوص تهدید نسبت به اجرای تعهدات  صحیح خود در ابتکارعمل تعلیق میزان کیک زرد و آب سنگین، در سالگرد لغو برجام، برای نشان دادن استمرار خط اعمال فشار حداکثری، مقررات جدید تحریم منابع فلزی و معدنی با شروط ۱۲ گانه پمپئو را طی بیانیه ای اعلام می دارد.

پنجم

متعاقب اعلام نتایج سفرپمپئو به عراق و انگلیس در کمتر از ۲۴ ساعت، ترامپ در مقابل، با چرخش وعقب نشینی از شرایط قبلی با تغییر واضح لحن خود مانیفست دیگری را ارائه می کند.

ششم 

مانیفست جدید ترامپ دارای پنج رکن اصلی است؛ تماس مقامات ایران برای مذاکره، عدول از ۱۲ شرط پمپئو و تعدیل به اینکه ما فقط خواهان اطمینان از برخوردار نشدن ایران به سلاح اتمی هستیم، کری در عمل مجرمانه نمی گذارد ایرانی ها با ما مذاکره کنند، هشدار احتیاط آمیز به اینکه ایرانی ها که حواس شان باشد به فضای برخورد با امریکاییها وارد نشوند، امریکا آمادگی دارد برای بهبود اقتصاد ایران گامهای موثری بردارد...

هفتم 

ترامپ در راستای کنترل نگرانی های داخلی جامعه امریکا برای مقابله با اینکه ترامپ به سمت جنگ نخواهد رفت؛ و همزمان اعمال فشار بر دموکرات ها با اتخاذ تاکتیک جریان سازی فعال علیه دموکرات ها با هدف مقابله با پرونده های متعدد (رویارویی با فشار کنگره در برخورد با دادستان امریکا و کنترل بحران های جمع آوری طومار استیضاح ترامپ و فراخوان رئیس کمیته اطلاعات سنا – ریچارد بور – برای بازپرسی از پسر ترامپ)، دست به جریان سازی سنگین و بحران تصنعی علیه جان کری در قالب قانون لوگان می زند.

هشتم 

 ترامپ در بحران چین، درصدد کسب منافع بیشتری، در راستای پروژه امریکا اول، با لحن تهدیدآمیزی در جهت راهبرد ایجاد محدودیت های تعرفه ای برای کسب دستاوردهای بیشتر به نفع بهبود اقتصاد داخلی علیرغم انعطاف بیشتر پکن در مذاکرات، گام برمی دارد.

نتیجه: بنابراین ترامپ تا ورود به عرصه سخت کارزار انتخاباتی خود، چالش های اصلی و برآمده از نگرانی باطنی اش، "خصومت دمکرات ها و چین" به عنوان اولویت او باقی خواهد ماند و چالش با ایران، جنبه نیابتی و برآمده از القائات بولتون و نتانیاهو و با آثار حاشیه ای برای ترامپ ارزیابی می شود./اعتماد