آسیا تایمز: تهران قرارداد اجاره بندر لاذقیه سوریه را به دست آورده است

نویسنده: سامی مبید

دیپلماسی ایرانی: وقتی سوریه از روسیه برای ساخت پایگاهی در حمیمیم در استان ساحلی لاذقیه و همچنین شهر ساحلی طرطوس دعوت می کرد، تصور بر این بود که حضور روسی تنها حضور خارجی نظامی در سواحل مدیترانه در سوریه خواهد بود.

مجوز استفاده از پایگاه حمیمیم توافقی با پایان باز است، اما مجوز استفاده از تاسیسات دریایی طرطوس تا سال 2065 به روسیه داده شده و امکان تمدید آن در صورت رضایت طرفین وجود دارد. اما از اکتبر گذشته، روس ها دریافته اند که دیگر تنها حضور خارجی نیستند و ایران بخش هایی از بندر لاذقیه را اجاره کرده است.

ورود ایران به صحنه یک سری نگرانی های جدی سیاسی و امنیتی برای روسیه در پی داشته است. اجاره بندر لاذقیه توسط تهران نه تنها حضور انحصاری مسکو در این منطقه ساحلی را از بین می برد، بلکه نیروها و کشتی های نظامی روسیه را به خطر می اندازد. حمیمیم در ماه های ژانویه تا اکتبر 2018 بارها توسط هواپیماهای بدون سرنشین هدف گرفته شده و حضور ایرانی در آنجا خطر حملات بیشتر این چنینی در منطقه توسط اسرائیل، ایالات متحده و دیگر بازیکنان در میدان جنگ سوریه که به دنبال تسویه حساب های قدیمی با ایرانی هستند را در بر دارد. حضور دائمی ایران در لاذقیه می تواند نظارت و جمع آوری اطلاعات توسط روسیه را محدود کند و دفاع هوایی، هواپیماها و نیروهای نظامی روسیه را به خطر می اندازد.

درخواست ایران

ظاهرا اقدام سوریه در اجاره بندر لاذقیه پاسخ به درخواست ماه فوریه گذشته ایران بوده است. ایرانی ها که می دانند نمی توانند حضور نظامی همیشگی مانند روسیه در سوریه داشته باشند یا بخش هایی از اراضی این کشور را همانند ترکیه به صورت غیرقانونی اشغال کنند، درصدد تحت نفوذ درآوردن بلند مدت سوریه از طریق محکم کردن جای پای خود در بخشی حساس در منطقه برآمده اند.

ایران از سال 2011 تاکنون یک خط اعتباری به مبلغ کلی 6.6 میلیارد دلار برای سوری ها فراهم آورده و در سال 2017 یک میلیارد دیگر به آن افزوده است. با این حال، در 3 ماه گذشته و به ویژه پس از سفر ماه فوریه بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به تهران و دیدار او با حسن روحانی، رئیس جمهوری و آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب ایران، روابط دو کشور گرم تر شده است.

دولت های دو کشور موافقت کردند که یک اتاق بازرگانی مشترک، یک بانک مشترک و یک نیروگاه در لاذقیه تاسیس کنند. به پیمانکاران ایرانی هم اجازه داده شده تا یک مجتمع 200 هزار دستگاه آپارتمانی در نزدیکی پایتخت سوریه بسازند. ایران هم وعده داده به مشکل فلج کننده کنونی سوخت سوریه رسیدگی کند و در زمان عملیاتی شدن بخش اجاره شده در بندر لاذقیه در پاییز آینده، برای سوریه سوخت گرمایشی، سوخت پخت و پز و گازوئیل بفرستد.

دسترسی مدیترانه ای

برای تهران که از تحریم های فلج کننده واشنگتن رنج می برد، یک پایگاه در حاشیه مدیترانه می تواند تغییر دهنده بازی باشد. جاشوا لندیس، استاد دانشگاه اُکلاهما به آسیا تایمز گفت: «امروزه همه می خواهند که یک جاده ابریشم داشته باشند و بنادر جای خوبی برای شروع به شمار می روند. ایران آرزوی ایجاد یک اقتصاد منطقه ای قدرتمند بر مبنای تجارت، بزرگراه ها و خط لوله ها از ایران تا دریای مدیترانه را در سر می پروراند. کمک به ساخت بنادر سوری تنها یک عنصر کوچک در چشم اندازی وسیع از شکوفایی و منافع مشترک است. مساله مهم تر زمانی است که ایران بتواند نفت و گاز خود را از طریق حمل و نقل از عراق و سوریه به اروپا بفروشد.»

در سال 2017 ایرانی ها مجوز به دست آوردن 1000 هکتار زمین در شهر ساحلی طرطوس را خواستار شدند و می خواستند آن را به یک بندر نفت و گاز تبدیل کنند. باتوجه به نزدیکی پایگاه روسیه در منطقه، مسکو مانع از تحقق این درخواست توسط دمشق شد و در نتیجه، تهران به 5000 هکتار از اراضی قابل کشت در نزدیکی فرودگاه بین المللی دمشق برای توسعه کشاورزی، چشم دوخت. روس ها باز هم مخالفت کردند و یک سری زمین های کشاورزی در حومه دیرالزور را پیشنهاد دادند، اما این زمین ها در آن زمان تحت کنترل جنگجویان کُرد متحد ایالات متحده و غیر قابل دسترسی بودند. اما اکنون که زمین ها برای ایران قابل دسترس به نظر می رسد، مذاکرات دوباره آغاز شده است. پیشنهاد دیگر روی میز هم ورود شبکه تلفن های همراه جی اس ام ایران به بازار سوریه است.

توافقنامه بندر لاذقیه حق استفاده از یک بندر سوری با 23 انبار تنها برای مقاصد اقتصادی را برای جمهوری اسلامی فراهم می آورد؛ اما در زمانی که بندر تحت کنترل ایران درآید، هیچ مانعی برای تغییر ماهیت آن به یک تاسیاست نظامی وجود نخواهد داشت. دستیابی به پایگاهی در لاذقیه در حقیقت تحقق رویای دیرینه ایران برای دسترسی مستقیم به دریای مدیترانه است تا از طریق آن بتواند کالاها و نفوذ خود را به دیگر نقاط جهان بفرستد.

منبع: آسیا تایمز / مترجم: طلا تسلیمی