روسیه در تلاش مداوم برای جلوگیری از جنگ در سوریه

نویسنده: الایژا جی. مگنایر

دیپلماسی ایرانی: درست یک روز پس از آنکه جنگنده اف 16 اسرائیل یک هواپیمای محموله نظامی ایران را در باند فرودگاه دمشق هدف گرفت، سامانه دفاعی سوریه به اشتباه یک هواپیمای نظارتی ایلیوشین روسیه را با 15 سرنشین زد. همزمان با سقوط هواپیمای روسی، چهار اف 16 اسرائیل به اهداف سوری و ایرانی در شمال شهر لاذقیه حمله کردند. سامانه دفاع هوایی سوریه در واکنش به این موشک‌ ها شلیک شد و با هواپیمای روسیه برخورد کرد. این اتفاق ساعاتی پس از امضای توافقنانه بین ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان روسای جمهوری روسیه و ترکیه در جهت متوقف کردن جنگ ادلب و خنثی سازی احتمال آسیب به سربازخانه‌ ها و فرودگاه های نظامی سوریه، رخ داد. چه کسی به دنال آغاز جنگی وسیع تر است و چرا روسیه و ایران از واکنش به تحریک های مداوم در سوریه خودداری می کنند؟ 

پس از آنکه متحدان سوریه و به ویژه روسیه جنوب سوریه را آزاد، و حرکت به سمت ادلب در شمال کشور را آغاز کردند که آخرین پایگاه تحت کنترل مخالفان به شمار می رود، نگرانی فزاینده ای از بروز جنگ در این شهر آغاز شد. این شهر که تحت کنترل ترکیه است اندکی کمتر از 2 میلیون نفر جمعیت دارد که ده ها هزار نفر آن جهادگرایان و گروه های مسلح تحت حمایت ترکیه هستند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا گفته اند اگر علیه ادلب از بمب شیمیایی استفاده شود، سوریه را بمباران خواهند کرد. این اظهارات دعوتی سرگشاده به گروه های شبه نظامی در ادلب بود که حمله ای را ترتیب بدهند تا بهانه ای برای حمله تمام عیار نیروهای اروپایی-آمریکایی به نیروهای ارتش سوریه و تخریب فرودگاه های این کشور باشد. در حقیقت، این همان علت پشت خودداری روس‌ ها، سوری‌ ها و ایرانی ‌ها از واکنش به تحریک‌ های اسرائیل و توافق پوتین و اردوغان بر سر به تعویق انداختن جنگ ادلب است.

منابع تصمیم گیرنده گفته اند: «روسیه در ابتدا به شدت نگران تمایلات آمریکا و اروپا به از بین بردن ارتش سوریه در صورت بروز یک حمله شیمیایی بود. ایالات متحده موفق شد حمایت ائتلاف بریتانیا، فرانسه و آلمان را از بمباران سوریه به دست آورد که این مساله واکنش نظامی را برای روسیه بسیار دشوار ساخت. پوتین از اهداف ایالات متحده آگاه است و نمی خواهد اجازه جنگ جهانی سوم را در سوریه بدهد، بلکه می خواهد از بروز چنین جنگی جلوگیری کند. اما اینکه سوریه بهبود بیابد و روسیه کنترل خود را در خاورمیانه گسترش دهد، متناقض با منافع ایالات متحده است.»

توافق ترکیه و روسیه برای به تعویق انداختن جنگ ادلب که دولت مرکزی سوریه هم از آن حمایت کرده، به دنبال میانجی گری ها و تلاش های ایران برای نزدیک کردن مسیر آنکارا به مسکو، تهران و دمشق و جلوگیری از بروز جنگ گسترده تر در سوریه، حاصل شد. روسیه، سوریه و ایران سعی دارند از هر گونه فشار بیشتری بر اقتصاد سوریه جلوگیری کنند. به علاوه، ضعیف شدن ارتش سوریه می تواند به محرکی برای بیش از 60 تا 70 هزار جهادگرا تبدیل شود و آنها را به شکستن محاصره و حرکت به سمت حلب ترغیب کند که در چنین صورتی جنگ گسترده تر خواهد شد و دشمنان سوریه فرصت و قدرت بیشتری به دست خواهند آورد.

دمشق از آرام شدن اوضاع و زمان دادن به آنکارا برای خلع سلاح جهادگرایان یا حمله به آنها یا ترکیب آنها با گروه‌ های تحت حمایت خود استقبال می کند. دولت سوریه از توافق در صورت متعهد ماندن همه طرفین به آن، سود می برد.

اسرائیل اخیرا به یک هواپیمای باری نظامی ایران در فرودگاه دمشق حمله کرد که اقدامی بی سابقه از سوی اسرائیل در طی جنگ 7 ساله در سوریه محسوب می شد. چند ساعت پس از توافقنامه ادلب هم هواپیماهای اسرائیلی وارد حریم هوایی سوریه شدند که هدف گیری سهوی هواپیمای روسیه توسط سامانه دفاع هوایی سوریه را در پی داشت. اما انتظار می رود این اتفاق اسرائیل را وادار سازد که در خصوص پروازها بر فراز سوریه کاملا اطلاع رسانی کند تا در مقابل روسیه قرار نگیرد. اگرچه روسیه در این روند متحمل هزینه سنگینی شد، اما اتفاق به نفع دولت بشار اسد در دمشق و متحدانش تمام می شود و امکان تجدید قوا و تقویت نیروها را برای ایران و متحدانش فراهم می آورد.

ایران، روسیه و سوریه جنگ ادلب را متوقف نکردند که در یک جنگ جدید به تحریک اسرائیل یا ایالات متحده درگیر شوند. به همین دلیل است که تهران، مسکو و دمشق سعی دارند از دادن هر بهانه ای به واشنگتن و اروپا برا آغاز جنگ در سوریه جلوگیری کنند، حتی اگر به قیمت ضعیف به نظر رسیدن آنها در جهان تمام شود. همین تصمیم مخاطره آمیز بوده که سبب شده است سوریه بتواند مجدد روی پای خود بایستد.

منبع: راشا اینسایدر / مترجم: طلا تسلیمی