دیپلماسی اردوغان متحول نمی شود

گالیپ دالای

 دیپلماسی ایرانی: 9 ژوئیه، رجب ظیب اردوغان، به عنوان اولین رئیس جمهور ترکیه با قدرت های اجرایی قسم یاد کرد. پیروزی آشکار او در دور اول انتخابات ریاست جمهوری 24 ژوئن، به او اختیاری قاطع برای دور بعدی ریاست جمهوری اش داد، در حالی که نتایج انتخابات مجلس موجب مستحکم شدن اتحاد بین حزب عدالت و توسعه و حزب جنبش ملی شده است.

جهت گیری های سیاسی قبل و بعد از انتخابات، به همراه تغییر سیستم سیاسی کشور، نه تنها بر سیاست داخلی ترکیه بلکه بر سیاست خارجی نیز تاثیر خواهد گذاشت. البته این بدان معنی نیست که قرار است رویکرد کشور در قبال روابط با کشورهای همسایه و متحدان اصلی، به کل تغییر کند.

تصمیم پرزیدنت اردوغان بر حفظ تیم سیاست خارجی و امنیتی اش، نشان می دهد که او می خواهد همان روند قبل را ادامه دهد. هر دو وزیر امور داخلی و امور خارجه، پست های خود را در دولت جدید حفظ کرده اند؛ تنها تغییر، رئیس ستاد ارتش بود که به سمت وزیر دفاع رسید.

این ترکیب کابینه و اتحاد بین حزب عدالت و توسعه و حزب جنبش ملی، به این معنی است که احتمالا دولت جدید، تمرکزش را بر روی جنبه های خاصی از سیاست خارجی، که در چند سال گذشته اتخاذ شده اند، خواهد گذاشت. دولت همچنان تاکید بیشتری بر توسعه توانایی های نظامی و مسائل امنیتی خواهد داشت.

بهبود روابط ترکیه با اتحادیه اروپا

احتمال تغییر رویکرد در قبال روابط بین ترکیه و اتحادیه ی اروپا، از همه بیشتر است، روابطی که در سال های اخیر گاهی چندان صمیمانه نبوده است. در ماه های پیش رو می توان انتظار اعمال اعتدال در بیانیه های رسمی را داشت، که این خود از میزان تنش خواهد کاست.

این انتظار از ترکیه می رود که وضعیت اضطراری را برداشته و تعدادی از روزنامه نگاران را از زندان آزاد کند. این مسئله به همراه نگرانی های رو به رشد در مورد وضعیت اقتصاد داخلی، مقامات ترکیه را مجبور به اتخاذ رویکردی معتدل در قبال اروپا خواهد کرد.

از طرف دیگر، رهبران سیاسی اروپا، چه خوششان بیاد چه نیاید، باید این مسئله را بپذیرند که اردوغان برای یک دوره ی دیگر متحد آنها در آنکارا محسوب می شود. بنابراین آنها هم باید از شدت لفاظی هایشان بکاهند.

با این وجود این رویکرد مشکلات طولانی مدتی را که سال ها روابط بین ترکیه و اتحادیه ی اروپا را خدشه دار کرده بود، حل نخواهد کرد. درخواست ترکیه برای آزاد سازی روادید و ارتقای اتحادیه ی گمرکی برآورده نشده است. بن بستی که در مورد مسئله ی قبرس با آن روبه‌رو شده اند هنوز رفع نشده و جمعیت یونانی قبرس حاضر به مذاکره برای حل و فصل سیاسی مشکل نیستند مخصوصا حالا که حزب جنبش ملی هر گونه پیشنهاد مصالحه را وتو کرده است.

به نظر نمی رسد روند منفی سال های اخیر ترکیه در مورد حقوق بشر و دموکراسی بخواهد تغییری کند و انتقاد اتحادیه ی اروپا به این مورد نیز به قوت خود باقی خواهد ماند. بنابراین امید زیادی به تغییر کیفی روابط بین ترکیه و اتحادیه ی اروپا وجود ندارد.

مقاومت در برابر ایران و محور سعودی-اسرائیلی

وقتی نوبت به سیاست خارجی در قبال کشورهای قدرتمند منطقه مانند ایران، عربستان و اسرائیل می رسد، ترکیه همان رویکرد یکی به نعل یکی به میخ خود را ادامه خواهد داد. از طرفی با تمایلات تمامیت خواهانه مخالفت می کند و از آن طرف به دنبال افزایش روابط تجاری، گردشگری و انرژی است.

ترکیه از تلاش عربستان، اسرائیل و امارات برای ایجاد یک نظم منطقه ای جدید در خاورمیانه و تلاش ایران برای رسیدن به برتری با خبر است و با هر دوی این اقدامات همچنان مقابله خواهد کرد.

ترکیه همچنان نقش پررنگی در خاورمیانه خواهد داشت. با توجه به روابط جغرافیایی و تاریخی، نگرانی های امنیتی و نیازهای حوزه ی اقتصاد و انرژی ترکیه نمی تواند بی توجه به مسائل منطقه باشد.

با این وجود ترکیه به خاطر خاورمیانه به ستوه آمده است. این احساس شاید موجب شود تجدید نظری در سیاست های خارجی و اقداماتی جدید در آنکارا رخ دهد.

به طور خلاصه، ترکیه ممکن است از چند روز پیش وارد یک سیستم سیاسی جدید شده باشد، اما چالش های سیاست خارجی و امنیتی که ترکیه با آنها روبه‌رو است، همچنان به وقت خود باقی هستند. در نتیجه دولت جدید از همان سیاست های قبلی اش برای مقابله با این چالش ها استفاده خواهد کرد.

منبع: الجزیره / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33