اروپا عصبانی است

روزنامه ابتکار در سرمقاله ای به قلم جلال خوش چهره، آورده است: بیراه نیست اگر گفته شود: بیش از آنکه اروپاییان نگران بازگشت به نقطه صفر در پرونده هسته ای باشند، از رفتار مغرورانه و اعتبار شکن واشنگتن نسبت به خود عصبانی هستند. دولت های اروپایی اکنون دفاع از اعتبار خود را در دستور کار قرار داده اند. از همین جا کانون تحلیل دیپلماسی اروپا معنی خاص خود را می یابد.

«دونالد تاسک» رئیس شورای اروپا در تعبیر رفتار «دونالد ترامپ» به نکته کلیدی اشاره می کند. او می گوید: «در سیاست مشکل این نیست که دشمن و یا رقیب شما غیر قابل پیش بینی است بلکه مشکل هنگامی است که متحد شما غیر قابل پیش بینی است.» عصبیت اروپاییان اکنون از توهمی است که دونالد ترامپ به واسطه آن خود را غیر قابل پیش بینی نمایانده است. او حتی در لغو دیدار خود با «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی نیز کوشیده است همین معنی را به جهانیان و به ویژه متحدان اروپا ـ آسیایی خود بنمایاند.

اروپاییان برای کنترل رئیس جمهور پرماجرای ایالات متحده چه باید بکنند؟ آنان تا پیش از خروج آمریکا از برجام، سیاست تطمیع او را با هزینه ایران دنبال کردند اما حتی این ترفند هم کار ساز نشد. ترامپ با خروج از برجام، نه تنها اعتبار متحدان اروپایی بلکه نهاد سازمان ملل را به سخره گرفته است. «فدریکا موگرینی» می گوید: «حفظ برجام یک آزمون بزرگ برای اتحادیه اروپاست.» کمیساریای سیاست خارجی اتحادیه اروپا سپس این پرسش اصلی را مطرح می کند: «آیا می توانیم در این میان تصمیم های مختص به خود را بگیریم و حق حاکمیت خود را به نمایش بگذاریم؟»

«ولادیمیر پوتین» نیز در لباس اروپایی و هماهنگ با ادبیات اعتراضی اروپاییان در اجلاس سن پترزبورگ «تحمیل قواعد آمریکایی» را به خارج از مرزهای این کشور غیر سازنده می خواند و همصدا با همسایگان اروپایی خود تصریح می کند: «اگر برجام شکست بخورد، همه ما شکست خورده ایم. اقدام های یکجانبه کشورهایی مثل آمریکا، همیشه به بن بست منتهی شده است.» در نگاه اروپاییان، اکنون سکوت و تمکین در برابر یکه تازی آمریکا به مفهوم بلاموضوع شدن همه آن چیزی است که نظام جامعه جهانی را مورد تهدید قرار می دهد. از این پس دیپلماسی بلاموضوع خواهد بود چرا که ایالات متحده قرار است به پشتوانه قدرت نظامی و اقتصادی خود، نقش سلطه گر را حتی برای اروپاییان ایفا کند.

جمعه گذشته هتل «کوبرگ» وین، نخستین محل اراده آزمایی اروپاییان به همراه چین و روسیه در برابر یکه تازی واشنگتن بود. کمیسیون مشترک برجام بدون حضور آمریکا اما با حضور همه دیگر اعضای گروه به جا مانده 1+5 که حالا 1+ 4 شده و «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی برگزار شد. در این جلسه برخلاف گذشته که تلاش ها برای ماندن آمریکا در برجام معطوف بود، حالا همه تلاش ها متوجه ترغیب تهران به ماندن در برجام خلاصه می شد. نکته اصلی در این اجلاس، تاکید بر برجام بدون عبور از مرزهای آن به دیگر مسائلی بود که دامنه آن می تواند برای ایران مشکل زا باشد. این بار واشنگتن در انزوا و تهران کانون توجه بود.

اروپاییان اراده خود را به میدان آورده اند. حفظ ایران در برجام و کاستن از دامنه عملیات تخریبی آمریکا در این باره، بزرگترین دستاورد اروپا و دیگر قدرت های منتقد یکجانبه گرایی واشنگتن خواهد بود؛ اگر طرف های مذاکره کننده با ایران همچنان به قاعده بازی با حاصل جمع متغییر پای بند باشند.