انتخاب ناممکن سعد حریری

آرلی داهر

دیپلماسی ایرانی: سعد حریری نخست وزیر لبنان هفته گذشته، برای اولین بار پس از استعفا از سمت خود در پایتخت عربستان، به ریاض سفر کرد. همه چیز بین پادشاه عربستان و این لبنانی اهل تسنن تحت الحمایه او بسیار دوستانه به نظر می آید. آیا این بدان معناست که ریاض از آنچه بسیاری اشتباهات استراتژیک ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، می نامند، درس گرفته است؟ آیا حریری احساس اعتماد بیشتری نسبت به پدرخوانده خود در منطقه دارد؟

در تاریخ 3 نوامبر سال گذشته، سعد حریری برای دیدار کاری فورا به ریاض دعوت شد. فردای آن روز، او استعفای خود را از سمت نخست وزیری اعلام کرد و به شدت به ایران و حزب الله حمله کرد و آنها را به "برنامه ریزی برای ترور" متهم کرد.  

هم خبر استعفا و هم لحن تهاجمی او برای اغلب نخبگان سیاسی و مردم لبنان نامانوس بود. بویژه به این دلیل که حریری قبل از استعفای خود به همه اطمینان داده بود، علی رغم شایعات، قصد دارد در سمت خود باقی بماند.

تحولات و تنشهای فراوانی که پس از استعفای عجیب حریری به وجود آمد، کاملا نشان داد که سعودی ها حریری را به وادار به این تصمیم کرده اند. آنها هدفشان ایجاد ناآرامی در بین احزاب سیاسی سنی، تشویق سنی ها به تشدید لحن بیان خود نسبت به حزب الله، از بین بردن دولتی که طرفدار حزب الله است و جایگزینی آن با دولتی که حزب شیعه را کنار بگذارد، بود.

این طرح نتیجه معکوس داد. سنی های لبنان علیه هموطنان شیعه شورش نکردند بلکه به جای آن علیه عربستان سعودی شورش کردند. لبنانی ها از هر فرقه ای که بودند از این واقعه که از نظر آنان نقض حاکمیت لبنان نامیدند، خشمگین شدند.

سعودی ها قصد افزایش تنش را داشتند. اوضاع به حدی رسید که همه از این موضوع که کل خاورمیانه در حال نابودی است و یا حداقل جنگ سوریه و عراق قرار است به لبنان نیز گسترش یابد، ترس داشتند. نهایتا عربستان سعودی با فشار فرانسه و آمریکا به عقب نشست و پیام دوستانه برای نخبگان سیاسی لبنان و مردم لبنان نوشت و خواهان اصلاح وضعیت موجود در لبنان شد.

از آنچه برمی آید، نگرانی های عربستان بیشتر از سازش با لبنانی های طرفدار خود، بعد از بحران ماه نوامبر است. انتخابات مجلس در ماه "می" در لبنان برگزار می شود و اوضاع برای هم پیمانان عربستان خوب نیست.

حریری به دوستان مسیحی عربستان سعودی- سمیر جعجع و سامی جمیل که از حامیان اصلی حریری بودند- پشت کرده است. این دو در ماه سپتامبر دیدار محرمانه ای در عربستان داشتند و برای برکناری حریری و جانشینی او با شخصی که بتواند در برابر حزب الله بایستد برنامه ریزی کردند.

جامعه ی سنی تنها به این دلیل که اسارت او در عربستان را نفض حاکمیت ملی می دانستند خواهان بازگشت او شد، اما حریری بخش زیادی از حمایت خود را از دست داده است. جنگ در سوریه و پشتیبانی عربستان از نیروهای جهادی، مردم لبنان را از عربستان دلسرد کرده است. مشکلات مالی حریری در چند سال گذشته و عدم پرداخت حقوق کارکنان مشکل دیگر است.

حریری در سخنرانی خود در 14 فوریه، به طور غیر مستقیم از عربستان تقاضای کمک کرد. او تاکید کرد: "برای این انتخابات هیچ پولی ندارد." شاید می خواست به سعودی ها بگوید اگر من برنده نشوم تقصیر شماست. سعودی ها چندی قبل کمک های خود را به حریری به جهت عدم برآورده شدن خواسته هایشان کاهش داده بودند.

اگر حریری بخواهد زمام امور را به دست بگیرد، به کمک سعودی ها نیاز دارد. هر چند که دریافت کمک از عربستان سعودی هزینه هایی دارد. او باید هر گونه اتحاد یا سازش با حزب الله را رد کند که در واقع پشت کردن به وحدت ملی و نوعی خودکشی سیاسی محسوب می شود. رد هر گونه سازش با حزب الله و یا مخالفت آشکار با آنان، باعث ترک او از سمت خود، نخست وزیری، خواهد شد. او همچنین باید با لفظی معتدل تر سخن بگوید تا تنش های بالقوه خشونت آمیز بین سنی ها و شیعیان را در کشور بر نیفروزد. عربستان و سعد حریری باید بدانند که سیاست سنی کردن لبنان شکست خورده است. حوزه انتخابیه سنی لبنان در ماه نوامبر اعلام کرد که تمایل به مشارکت در جنگ داخلی جدید با همتایان شیعه خود به نفع حریری یا عربستان سعودی را ندارد. حزب الله  نیز به طور عمومی نشان داد که به شریک سنی خود متعهد است.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33