جنگی برای سلطه بر خاورمیانه

دیپلماسی ایرانی: بعد از 7 سال خونریزی، درگیری در سوریه نه تنها پیچیده تر، بلکه برای خاورمیانه و اروپا  خطرناک تر شده است. به ویژه، حملات اخیر اسرائیل به مواضع ایران در جنوب سوریه نیاز فوری مداخلات دیپلماتیک قبل از اینکه دیر شود را نشان می دهد.

درگیری در حال وقوع در سوریه بسیار با جنگ سی ساله همخوانی دارد که قلب اروپا - به ویژه شهر آلمانی ماگدبورگ، حلب امروزی را در سال های 1618 تا 1648 نابود کرد.

 از فاصله ی دور، جنگ یک سلسله از درگیری هایی بود که رنج های نامطلوب زیادی بر جمعیت اروپا تحمیل کرد و با صلح "وستفالی"، تنها زمانی که تمام طرفین درگیر کاملا خسته شده بودند، پایان یافت.

جنگ سی ساله به ظاهر یک درگیری مذهبی بین مسیحیان کاتولیک و پروتستان بود، درست همانطور که تقسیم اصلی در خاورمیانه امروز بین مسلمانان سنی و شیعه است. اما، همانطور که امروزه در سوریه می بینیم، دین یک مبارزه عمیق تر برای قدرت و حاکمیت منطقه پنهان کرده است. جنگ سوریه در دوران بهار عربی آغاز شد، پس از آنکه معترضان سوری خواستار دموکراسی و پایان دادن به حکومت رئیس جمهور بشار اسد شدند. اما به زودی یک مساله بین المللی تبدیل شد. ایران و حزب الله، شبه نظامیان شیعه لبنان که از آن حمایت می کنند، همراه با روسیه مداخله نظامی کردند و از سقوط اسد به دست نیروهای شورشی که توسط ترکیه و عربستان سعودی، نماینده های طرف های سنی را مورد حمایت قرار می دادند، جلوگیری کردند.

در این میان جنگ همچنان گسترش یافت تا یک کارزار به رهبری آمریکا ضد گروه داعش را شامل شد و وقتی داعش سال گذشته شکست خورد، این بار یک درگیری دیگر بین ترکیه و کردهای شمال سوریه به سرعت آغاز شد. اکنون مبارزان کرد هم پیمان با آمریکا که در جنگ با داعش نقش حیاتی داشتند به وسیله ترکیه مورد حمله قرار گرفته اند که احتمال درگیری مستقیم دو هم پیمان ناتو را افزایش داده است. همچنین خطر درگیری بین آمریکا و روسیه در حال افزایش است، گزارش های اخیر نشان داده است که در حمله ی نیروهای آمریکایی ده ها سرباز روسی کشته شده اند.

با هر فصل جدید تراژدی سوریه به نظر خطرناک تر می شود. درگیری دیگر در مورد این که چه کسی در دمشق قدرت را به دست گیرد نیست، بلکه در مورد این است که چه کسی بر خاورمیانه تسلط یابد. درگیری فقط بین روسیه و آمریکا نیست بلکه شامل مبارزه ی شیعیان ایران و سنی های عربستان نیز هست که با اسرائیل، دیگر هم پیمان ناتو، در یک جبهه قرار گرفته اند.

ترکیه نیز اصولا نگران این است که دولت کرد در شمال سوریه تشکیل شود و کردهای جدایی طلب در جنوب ترکیه را به جدایی ترغیب کند. همچنین کردهای شمال عراق اکنون برای تشکیل دولت مستقل خود در تلاش هستند و حتی سال گذشته برای خود رفراندوم برگزار کردند.

همچنین اسرائیل، ابرقدرت نظامی منطقه، اهداف امنیتی خود را در لبنان و شمال سوریه دارد. تا همین اواخر، اسرائیل بیشتر از جنگ حذر می کرد. اما از طریق هوایی مداخله می کند تا از رسیدن تسلیحات نظامی به حزب الله و از حضور ایران در نزدیکی مرزهای  شمالی خود جلوگیری کند.

حمله اسرائیل در اوایل ماه جاری تشدید شد، هنگامی که  به یک هواپیمای بدون سرنشین ایرانی که از سوریه وارد حریم هوایی اش شده بود شلیک کرد. زمانی که جنگنده های هوایی اسرائیلی با حمله به مواضع ایران در خاک سوریه به این اقدام پاسخ دادند، یکی از هواپیماها توسط شلیک ضد هوایی سوری ساقط شد (خلبان ها به سلامت به اسرائیل رسیدند) و باعث شد که اسرائیل حمله خود به نیروهای اسد را به طور مستقیم گسترش دهد.

مشخص شد که اسرائیل نمی تواند به رابطه ویژه ای که گمان می رفت بین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برقرار باشد، تکیه کند. روسیه ثابت کرد یا نمی خواهد یا نمی تواند ایران را کنترل کند. بنابراین، اسرائیل در حال حاضر خواسته یا ناخواسته، یک نقش فعال در سوریه بازی می کند.

دقیقا در این جبهه یک درگیری دیگر میان اسرائیل و ایران می توانست ایجاد شود. این چنین درگیری هایی گرچه به نفع هیچ یک از طرفین نیست اما به راحتی می توان دید با توجه به واقعیت های کنونی موجود می تواند به هر حال اتفاق بیفتد. در حالی که رژیم اسد، روسیه، ایران و حزب الله یک پیروزی نظامی را به دست آورده اند، اسرائیل به سادگی نمی تواند خود را از این درگیری کنار بکشد، حقیقت این است که به واسطه درگیری در سوریه  اساسا امنیت اسرائیل تهدید می شود و به شدت باعث قدرتمند شدن ایران، دشمن اسرائیل شده است.

منبع : پراجکت سیندیکیت / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33