سوغات سفر عراقچی به بریتانیا

فرارو- عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران در سفر اخیر خود به بریتانیا تهدید کرد که اگر ایران از برجام نفع اقتصادی نبرد از آن خارج می شود. عراقچی در حالی تهدید به خروج از برجام کرد که دونالد ترامپ بار ها خواهان خروج کشورش از توافق هسته ای شده است. اما پنج کشور دیگر مذاکره کننده هسته ای به ویژه سه کشور اروپایی خواهان حفظ برجام بوده اند. به اعتقاد کارشناسان مسائل بین الملل آمریکا حالا که نمی تواند از برجام خارج شود به دنبال ایجاد اجماع علیه تهران در ارتباط با مساله موشکی ایران است. حال این سوال پیش می آید که سفر و اظهارات اخیر عراقچی چه معنایی دارد.

سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در لندن با اشاره به سفر عراقچی می گوید: قبلا در مصاحبه ای که با فرارو داشتم، گفتم آمریکا یی ها، چون به این نتیجه خواهند رسید که با برجام نمی توانند کاری بکنند به این سمت خواهند رفت که بهانه های دیگری مثل بحث موشکی یا حقوق بشر ایران را مطرح کنند. آن ها اکنون نیز به این سو حرکت کرده اند که بتوانند در موضوع موشکی ایران اروپا را با خود همراه کنند تا از انزوای بین المللی خارج شوند.

این دیپلمات در گفت و گوی خود با فرارو ادامه می دهد: درست این است که دستگاه دیپلماسی ایران فقط به آقای عراقچی بسنده نکند. ایران باید کشور های اروپایی را متقاعد کند و آن ها را قانع کند که موشک های ایران فقط با هدف دفاع از کشور است و نه تهاجم. ایران باید اروپایی ها را قانع کند که بر سر همان مواضعی که درباره برجام داشته اند باقی بمانند و مسیر دیگری را طی نکنند. اینکه اجماعی بین اروپایی ها شکل بگیرد و آن ها علیه ایران با ترامپ هم داستان شوند می تواند برای ایران خطرآفرین باشد و تحریم های جدیدی را ایجاد کند. در حالی که اروپا تا کنون موضوع حمایت از برجام و موضع خوبی داشته است. ایران نباید اجازه دهد که لابی صهیونیست ها و ترامپ از انزوا خارج شوند و آن ها کشور را در موضع تدافعی قرار دهند. قرار گرفتن در موضع تدافعی می تواند برای ایران مشکل ایجاد کند.

او با اشاره به سفر اخیر عباس عراقچی به لندن می گوید: هر ملاقاتی می تواند اهداف مختلفی داشته باشد. از ظاهر سفر آقای عراقچی به لندن برمی آید که این سفر با هدف شکستن حمایت اروپا از ترامپ است. دستگاه دیپلماسی ایران با مسائلی که اتفاق می افتد، قاعدتا باید بتواند در این چارچوب فعالانه حرکت کند. مضاف بر این وقتی سفری به اروپا انجام می شود، می تواند در ارتباط با نقل و انتقالات مالی، اجرای درست برجام، موارد حاشیه ای مربوط به اجرای برجام می تواند نیز باشد و ایران باید بتواند از این فرصت ها نهایت بهره برداری را داشته باشد.

ساداتیان در ارتباط با اینکه چقدر احتمال دارد که در گفت و گو ها موضوع موشکی ایران هم مورد بحث قرار بگیرد معتقد است: دیپلماسی اقتضائات را مورد توجه قرار می دهد یعنی طرفین در چه شرایطی قرار دارند. به این ترتیب تئوری بازی ها بر موضوع دیپلماسی حاکم می شود. اینکه شما بخواهید در مسائل بین الملل سفت و محکم بگویید الا و بلا همین است و بخواهید بر سر مواضع خود بایستید باید از ابعاد مختلف دست پری داشته باشید. اما وقتی مشکلاتی وجود دارد که شما را وادار می کند که به اقتضائات پاسخ بگویید، بحث موشکی هم می تواند به نحوی مورد توجه قرار بگیرد. همانطور که گفتم جنبه های اقناعی کار می تواند بسیار موثر باشد. وقتی در شرایطی به یکباره موشکی که روی آن نوشته اسرائیل باید نابود شود را شلیک کنید نمی توانید هدف خود را پیش ببرید. در یک مقطعی این اتفاق افتاد و زیان های ناشی از آن نیز در فضای بین المللی متوجه ایران شد.

سفیر پیشین ایران در لندن با اشاره به موضع ایران در مورد گفت وگو بر سر مسائل موشکی می گوید: ما این گونه مطرح کرده ایم که در مسائل دفاعی با کسی مذاکره نمی کنیم. در این مورد هم محکم ایستاده ایم، اما اگر این حرف باعث شود که بریتانیا، فرانسه و آلمان دست شان را دوباره در دست آمریکا بگذارند و در شورای امنیت علیه ایران قطعنامه صادر کنند، عقل ایجاب می کند که از این اتفاق جلوگیری کنیم.

او با اشاره به سخنان عراقچی مبنی بر اینکه ایران اگر از برجام نفع اقتصادی نبرد از آن خارج می شود، می گوید: به نظرم سخن این توپ پر یا بلوف آقای عراقچی بود چرا که ایران سود خود را از برجام برده است. این اصلا ایرادی ندارد که در این مقطع یک دیپلمات از بلوف استفاده کند. اما اینکه چقدر بر سر این مواضع ایستادگی می شود بحث دیگری است. با برجام، سایه جنگ از سر کشور دور شد، هزینه نقل و انتقالات کالایی به ایران کاهش پیدا کرد، در بسیاری از موارد ما می توانیم کالایی را به طور مستقیم از فروشنده اصلی آن خریداری کنیم، ریسک بیمه ای ایران کاهش پیدا کرد و بسیاری از اقلام را امروز می توانیم تهیه کنیم. در مقابل، اما ارتباط مالی موسسات بزرگ مالی و بانک ها با فشار آمریکا هنوز شکل نگرفته اند، هرچند که بسیاری از بانک های اروپایی در حال برقرار کردن ارتباط مالی با ایران هستند. با این وجود آقای عراقچی به عنوان یک مذاکره کننده ارشد ضمن آنکه طرفل مقابل را به این تشویق می کند که در صورت مراوده با ایران سود خود را خواهد داشت، در جای مناسب دست به تهدید هم می زند. ما قاعدتا باید بتوانیم به حداکثر ممکن از سود های مربوط به برجام برخوردار شویم. اینکه اروپایی ها تحت فشار های آمریکا، بخشی از برجام را اجرا کنند و بخشی را نه، می تواند علت تهدید آقای عراقچی باشد که شاید هم در جای خود موثر واقع شود.

این کارشناس مسائل بین الملل در ارتباط با توضیح حمید بعیدی نژاد مبنی بر اینکه ایران و بریتانیا برای حل بحران یمن تصمیماتی گرفته اند نیز می گوید: تا کنون ایران بر سر موضوعات مربوط به منطقه با استراتژی دیگری حرکت کرده است. اما فشار های مربوط به بحث موشکی شاید مسائل مربوط به منطقه را هم شامل شود. اگر مباحث منطقه ای مطرح شود، نه فقط یمن بلکه موارد دیگری هم می تواند در دستور کار قرار بگیرد.