روایت محلق شدن زنان اردنی به جبهة النصره و داعش

یک روزنامه فرامنطقه ای در خصوص اینکه گروه های تکفیری در سوریه چگونه جذب نیرو می کنند و زنان اردنی چگونه جذب می شوند، تحقیقی را منتشر کرد.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، پایگاه خبری «العربی الجدید» در گزارشی با عنوان «داعش و النصره این گونه از بین زنان اردنی عضو می گیرند»، تحقیق میدانی چند ماهه درباره شیوه پیوستن زنان اردنی به گروه های تروریستی در سوریه و عراق انجام داد.

در این گزارش آمده است: «سهی» (Soha)، نام مستعار دختر 20 ساله است که بی اعتنا به تهدیدها علیه جانش سرزمین مادری خود را مخفیانه رها می کند و از إربد در شمال اردن به سوریه می گریزد تا به صفوف «جبهه النصره» که هم اینک به «جبهة فتح الشام» (جفش) معروف است ملحق شود، این ها را دوست او که به لحاظ امنیتی و اجتماعی خواست نامش فاش نشود، می گوید.

وی ادامه داد: سهی اساسا متدین و معتقد بود اما از زمان آشنایی با یکی از جنگجویان جبهه النصره افراطی شد. آن مرد توانسته بود با افکار خود سهی را متقاعده کرده و به شکلی عاشق خود کند. ما و دوستانمان به وضوح شاهد تغییر تفکر سهی تا وقتی که عازم سوریه شد، بودیم.

دوست سهی گفت: سهی آنقدر آن مرد جوان و گروهک جبهه النصره را در چشم خود بزرگ کرده بود که همواره در دیدار با دوستانمان از اندیشه های آنها حرف می زد و حتی دیگر مثل قبل به حجاب معمولی اکتفا نکرده و لباس های زنان آنها را می پوشید و همواره از بهشت و آتش دوزخ سخن می گفت.

وی افزود: با وجود اینکه در مدت اخیر سهی خیلی افراطی شده بود و بیش تر اوقات خود را سرگرم گوش دادن به کلیپ های صوتی و تصویری از جبهه النصره بود اما هرگز توقع فرار وی به سوریه را نداشتم.

العربی الجدید آورده است: سهی تنها دختر جوانی نیست که اردن را به قصد پیوستن به گروه های تندرو رها کرده است بلکه دختران جوان دیگری هم بودند که از خانواده های خود جدا شده و مخفیانه خانه را به قصد پیوستن به گروه های تندرو رها می کردند آن هم در رؤیاهایی که جهادی ها برای آنها بافته بودند و اینکه روزی این گروه ها به خلافت رسیده یا شهادت نصیبشان شده و به بهشت می روند.

«حسن ابوهنیه» یک کارشناس مسائل گروه های اسلامی [سلفی] تندرو در گفت وگو با العربی الجدید گفت: عضوگیری این گروه ها تنها از طریق پایگاه های اجتماعی صورت نمی گیرد بلکه دامنه گسترده تری دارد.

وی افزود: شمار دختران و زنان جوان اردنی که با خانواده ها یا همسران خود به گروه های تندرو ملحق شدند 15 درصد از شمار جهادی های اردن را شامل می شود که بر اساس آمار دولت اردن شمار آنها 900 نفر است اما موسسه رایزنی های امنیتی «صوفات» شمار آنها را بالغ بر دو هزار و پانصد نفر می داند و همین الان قریب به یکصد زن اردنی پس از بازپس گیری موصل نزد کُردها اسیر هستند و این علاوه بر شمار زنان ناشناسی که به عراق و سوریه گریختند.

گروه های تروریستی چگونه نیرو جذب می کنند؟

العربی الجدید در این تحقیق از شیوه های جذب نیرو از سوی گروه های تندرو و همچنین نقش زنان مهاجر به اراضی تحت سلطه این گروه ها خبر می دهد.

تهیه کننده این تحقیق با درست کردن دو صفحه ساختگی به نام های «روان ایوب» و «سلوی عصام» در پایگاه شبکه اجتماعی فیسبوک عمدا اقدام به انتشار مطالب دینی کردند و از طریق آن با جنگجویان داعش و جبهه النصره به گفت وگو پرداختند که از جمله آنها «سعد» ملقب به ابوحمزه بود که در صف داعش در سوریه حضور داشت.

محقق «العربی الجدید» از طریق صفحه ساختگی سلوی عصام برای مدت چهار ماه با ابوحمزه گفت وگو می کرد. ابوحمزه با پرداختن به حرف هایی علیه نظام سوریه و توطئه همه دنیا و ائتلاف بین المللی علیه گروهک هایشان و بمباران غیرنظامیان توسط ائتلاف بین المللی تلاش کرد سلوی را به اهمیت جهاد در صفوف داعش متقاعد کند.
وضعیت محمد دیگر جهادی جبهه النصره و ملقب به ابوعمر الانصاری با سعد تفاوت زیادی ندارد او نیز (برای تحریک دیگران به الحاق شدن) از «ظلم نظام سوریه» سخن می گفت. محمد نوشته بود: ما برای اعتلای کلام لا اله الا الله و حذف بشار ستمکار که همه به او علیه ما کمک می کنند مبارزه کنیم.

ابورمان، کارشناس گروه های سلفی در این خصوص می گوید: این گروه ها نخست سعی می کنند افراد را از طریق عاطفی به خود نزدیک کرده و سپس آنها را کاملا منطبق با ایده هایشان بار می آورند. 

عبدالقادر الخطیب، کارشناس دیگر معتقد است: اغلب دختران جوانی که متاثر از اندیشه های جهادی شدند حس غرور و حماسه دینی دارند.

ابورمان با تایید اظهارات الخطیب افزود: ما شمار زیادی از این نمونه زنان را که به گروه های تندرو پیوستند داریم که بیش ترشان به اندیشه های افراطی متقاعد شدند آنها دلایل دیگری برای این کار خود دارند که مغایر با دلایلی نظیر جهاد نکاح یا شرایط اقتصادی است که در رسانه های عربی شایعه می شود، چون این امکان وجود ندارد که کسی خواهان رسیدن به وضعیتی بدتر از بد باشد یا اینکه ممکن نیست کسی خود را منفجر کند تا آخر ماه به او دستمزد بدهند.

تفاوت نقش زنان القاعده و داعش

العربی الجدید نوشت: سعد و محمد و در این بین یک میانجی به نام نضال که کار قاچاق محقق ما را به سوریه برعهده داشت از نقش های متعدد زنان در گروه های تندرو به ما گفتند که در راس آن حمل سلاح، مبارزه و اجرای عملیات انتحاری بود که به آن عملیات استشهادی می گویند. نضال گفت: باید برای عملیات استشهادی درخواست بدهی تا نامت را ثبت کنند و نوبتت برسد اما باید از تمایل خود برای این کار مطمئن شوی و در این بین کارهای دیگری مثل آماده کردن غذا برای نیروهای جنگی یا مداوای مجروحان هم از جمله دیگر کارهای زنان است.

محمد در جریان تلاش برای جذب روان ایوب بر اهمیت نقش حضور زنان در کنار جهادی ها تاکید کرد و گفت: کسی که با یک جهادی ازدواج می کند خود را در راه خدا فدا می کند او نمی داند چه وقت می میرد و آیا وقتی از صف خارج می شود بازمی گردد یا خیر. او همین برایش کافی است که اردن را ترک و به سوریه می رود تا با یک جهادی ازدواج کند او بدون اینکه هیچ کاری کند اجر می بیند چه برسد به اینکه برای جهادی ها غذا آماده کرده و مجروحان را مداوا کند.

ابوهنیه کارشناس گروه های تندرو گفت: جبهه النصره معتقد است نقش زنان در این گروه محدود به همسر یک جهادی بودن است القاعده از زمانی که به دست اسامه بن لادن تاسیس شد و در دوره ایمن الظواهری رهبر کنونی القاعده نقش ثانویه زنان در این گروه را حفظ کرده است به این معنا که جای زن در خانه است و او مسئولیت تربیت نسل جهادی را دارد و کمک او باید محدود به کارهای لجستیک نظیر تبلیغ کردن باشد و جبهه النصره یا جبهه تحریر الشام کنونی نیز همان خط مشی القاعده را دارد؛ یعنی گردان های جهادی متشکل از زنان تاسیس نکرده و دیدگاه خود را به زنان عوض نکرده است.

اما به گفته ابورمان، مفهوم زن مجاهد یا انتحاری با گروهک داعش روی کار آمد  و این چرخش دیدگاه داعش به زنان ذاتی نبود، بلکه در نتیجه پیوستن شمار زیادی از زنان غربی به داعش شکل گرفت که با تأثیر بر این گروهک دیدگاهشان به زن را عوض کردند. آنها نقش های مستقل متعددی را اعم از مهاجرت بدون همراه داشتن یک محرم یا حضور در میدان جنگ را ایفا کردند.

ازدواج و رسیدن به سوریه

العربی الجدید نوشت: سعد و محمد، دو عضو جبهه النصره به تحقیق ر ما در اردن پیشنهاد ازدواج و پیوستن به آنها در سوریه را ارائه کردند و وعده دادند که زنانی هستند که می توانند آنها را مخفیانه و در کمال امنیت به سوریه قاچاق کنند. نضال، فرد میانجی نیز پیشنهاد داد که می تواند ترتیب رسیدن آنها به سوریه را در ظاهر پناهندگانی سوری بدهد که خواهان بازگشت به کشورشان هستند.

ابورمان با ابراز نگرانی از گسترش پدیده جهاد زنان در اردن گفت: در اردن هنوز این پدیده تازه در آغاز راه است اما در مطالعه ای که در مرکز مطالعات راهبردی انجام داده ایم -که هنوز منتشر نشده- اشاره کردیم که پدیده زنان جهادی اردن رو به گسترش خواهد بود و در آینده اسامی شناخته شده ای را در بین آنها خواهیم داشت همان گونه که به طور مشخص در عربستان اتفاق افتاد. این پدیده در اردن با ابراز علاقه و همبستگی به گروه های جهادی آغاز شد و تا ارتباط و ازدواج با جهادی ها کشیده شد.

ابورمان و ابوهنیه دو پژوهشگر اردنی در کتابشان با عنوان «زنان عاشق شهادت» اوضاع چندین زن اردنی را روایت می کنند که درصدد پیوستن به گروه های تندرو بودند یکی از آنها دختر جوانی اهل الکرک در جنوب اردن بود که به دنبال پیوستن به داعش بود اما مازن الضلاعین، عضو سابق پارلمان اردن به زحمت او را متقاعد به انصراف از تصمیمش می کند او سپس می گوید که سه زن دیگر اردنی را می شناسد که درصدد پیوستن به داعش هستند علاوه بر یک مورد زن دیگر که برای پیوستن به داعش از العقبه خارج شده و کسی از او چیزی نمی داند.

الخطیب کارشناس حقوقی اردن نیز درباره گسترش پدیده زنان جهادی در اردن هشدار داده و گفت: 10 زن اردنی به اتهام تبلیغ و تلاش برای پیوستن به گروه های تندرو محاکمه می شوند.

العربی الجدید به لیست اتهام هایی که به دو نفر از این زنان وارد شده دسترسی پیدا کرد که در آن به تبلیغ اندیشه های گروهی تروریستی متهم شدند. اولی مارس گذشته (2017) دستگیر شده و چهارمین خواهر یکی از عوامل عملیات تروریستی دسامبر سال گذشته (2016) در الکرک بود که با کشته شدن 11 نیروی امنیتی، دو غیرنظامی و یک گردشگر کانادایی همراه بود، نفر دوم هم در ششم فوریه 2017 دستگیر شد که با معلم خود که به همراه خواهرش به صفوف داعش در سوریه ملحق شده بود در ارتباط بوده است.

مواجهه با پدیده زنان جهادی

کارشناسان معتقدند باید اردن به این پدیده در زمانی که دولت منتظر بازگشت عناصر جهادی است، آگاه باشد. برخی خانواده هایشان به آنها در سوریه ملحق شده بودند. «وصفی الطویل»، مسئول گروه مبارزه با افراط گریی وزارت فرهنگ اردن در گفت وگو با العربی جدید اظهار داشت: این موضوع به سرویس های امنیتی مربوط می شود که قادرند زنان و مردان بازگشته از میدان های جنگ و نزد گروه های تندرو را بازپروری کرده و در جامعه ادغام کند.

وی افزود: نقش ما پیشگیری است به گونه ای که برنامه هایی را برای مصون نگاه داشتن ذهن جوانان از اندیشه های افراطی اجرا می کنیم درحالی که سرویس های امنیتی در سایه التهاب منطقه پیرامون اردن نقش درمان را دارد.

راهبرد دولت اردن باید مبتنی بر آگاهی بخشی به خانواده ها و دانش آموزان در مدارس باشد به گونه ای که نقش وزارت آموزش و پرورش در دور کردن ذهن جوانان از اندیشه های گروه های تروریستی تقویت شود.

العربی الجدید در پایان این گزارش خود آورده است: با همه این تلاش ها اما سرنوشت سهی همچنان نامعلوم است یعنی از زمانی که آخرین نامه خود را برای خانواده اش پس از رسیدن به ترکیه فرستاد و در آن گفت که برای جهاد به سوریه می رود.