معنای توافق نظامی بین ترکیه و ایران چیست؟

رسانه روسی در تحلیلی دلیل گسترش همکاری نظامی بین ایران و ترکیه در زمینه امنیتی و انرژی را منافع مشترک دو طرف توصیف و تأکید کرد آنکارا در پی ناکامی در سوریه و خیانت های آمریکا به سمت ایران کشیده شد.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، شبکه خبری «روسیا الیوم» (بخش عربی شبکه راشا تودی) در مقاله ای تحت عنوان «معنای توافق نظامی بین ترکیه و ایران چیست» به قلم «ازین مهدیف» منتشر کرد و نوشت: اگرچه تهران و آنکارا مواضع متفاوتی در سوریه در قبال بشار اسد در پیش می گیرند اما در قبال کُردها مواضع یکسانی دارند.

در این گزارش آمده که «طی قرون متمادی بلاد فارس و امپراطوری عثمانی به جنگ های خانمان سوزی برای گرفتن حق نفوذ بر مساحت گسترده ای از خاک عراق تا قفقاز ورود کردند اما زیاده خواهی شاه ایران و سلاطین امپراطوری عثمانی برای تسلط بر مسیرهای راهبردی و تجاری بین منطقه نهرین و قفقاز تا  قرن یازدهم باقی ماند زمانی که دو طرف تصمیم به توقف درگیری با هم گرفتند و به جای آن به توافقی دوستانه برای همکاری در این مناطق که منافع آنها در آنجاست دست یافتند.

در روز پانزدهم آگوست 2017 محمد حسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در سفر رسمی سه روزه به آنکارا رفت و البته حقیقت قابل توجه این است که ژنرال های ایرانی طی ربع قرن گذشته به ندرت در سفر رسمی به ترکیه رفتند.

رسانه های ترکیه اعلام کردند که توافق درباره سفر ژنرال ایرانی به آنکارا در تاریخ یکم مارس 2017 حاصل شد آن هم در جریان دیدار پشت درهای بسته بین روسای جمهور 2 کشور در حاشیه سزدهمین اجلاس سازمان همکاری های اقتصادی در اسلام آباد بود.

محصول دیدار این بود که محمد حسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران با «خلوصی اکار»، رئیس ستاد ارتش ترکیه در هفدهم آگوست جاری توافقنامه گسترش همکاری نظامی با یکدیگر امضا کردند و اگرچه محتوای این توافقنامه اعلام نشده اما می توان ماهیت آن را می توان حدس زد و اینکه به همکاری جدی بین دو کشور در مقابله با خطر همیشگی و مشترک کُردها نیاز است.

اردوغان با تجربه بزرگی که در سوریه به دست آورده تفاهم با ایران را به نفع خود دید بخصوص در قضیه کُردها در سوریه که بزرگ ترین دردسر آنکارا شمرده می شود چون آنکارا هنوز از شوک تصمیم دونالد ترامپ درباره تحویل سلاح سنگین به کردهای سوریه بیرون نیامده از همین رو آمریکا دیگر متحد اردوغان در قضیه سوریه نیست.

در همین حال منافع آنکارا با منافع تهران در قضیه کُردها مشترک است چون در هر دو کشور شماری زیادی از شهروندان کُرد زندگی می کنند که خواهان تاسیس کشور بزرگ کردستان با جدا شدن بخش هایی از خاک ایران، ترکیه، سوریه و عراق هستند اما ترکیه و ایران در هیچ حالی با این قضیه موافق نیستند و موضوع همه پرسی استقلال در کردستان عراق و تدابیر مشترک برای ممانعت از عملی شدن آن یکی از مسائل اصلی در دستور کار دیدار ژنرال های ایران و ترکیه در آنکاراست.

مساله قابل ذکر این است که منافع ترکیه و ایران تنها در مسائل نظامی با یکدیگر منطبق نیست دو کشور به همکاری در زمینه های استخراج نفت و گاز و انتقال آن اهمیت می دهند و یکی از مهم ترین نتایج نشست روسای جمهوری ایران و ترکیه در اسلام آباد توافق بر سر مشارکت آنکارا در توسعه میادین نفت و گاز در ایران بوده است.

بدین ترتیب اردوغان درصدد مدیریت یک بازی ژئو سیاسی پیچیده ای است، بخصوص که ترکیه به ایران نخست در مقابله با خطر جدایی طلبی کردها و دوم در چرخش تدریجی آنکارا برای اتکا به گاز طبیعی ایران به جای روسیه نیاز دارد.

علاوه بر این همان گونه که در آنکارا معتقدند ایران می تواند به ترکیه کمک کند تا حلقه اتصال اصلی برای گاز پمپاژ شده از کشورهای آسیای میانه به اتحادیه اروپا باشد و در برابر اروپایی ها ترکیه به عنوان ضامن اصلی امنیت انرژی در قاره اروپا شناخته شود و انگیزه ای برای اروپایی ها شود تا مذاکرات درباره پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را از سر گیرند.