مطلوب آمریکا، نقض برجام توسط ایران است
سخنگوی وزارت امور خارجه، برجام را حلقه وصل ایران و اروپا و ابزار منزوی سازی امریکا توصیف کرد.
بهرام قاسمی در سرمقاله امروز «ایران» نوشت: «واقعیت این است که دشمنی ترامپ با برجام و زمینه چینی های احتمالی دولت وی برای خروج از آن و اعمال تحریم های جدید، بیش از آنکه بر سر اصل توافق هسته ای و مفاد آن باشد، به سبب پیامدها و آثار مثبت داخلی و خارجی آن برای ایران است. ارتقای سرمایه و انسجام اجتماعی نظام - که در انتخابات ریاست جمهوری اخیر به رخ جهانیان کشیده شد -، خروج کامل ایران از انزوای بین المللی و دیپلماتیک، افزایش قدرت و نفوذ منطقه ای ایران، ورود شرکت های بزرگ سرمایه گذار خارجی به بازار ایران، بهبود شاخص های کلان اقتصادی ایران پس از توافق هسته ای و مهم تر از همه تغییر شکاف های بین المللی و منطقه ای به نفع ایران، آثاری است که برجام در طول دو سال گذشته برای ایران به ارمغان آورده است. تداوم این روند به هیچ عنوان برای متحدان منطقه ای امریکا و نئوکان های امریکایی پذیرفتنی نیست.
یک توافق مطلوب از نظر ایشان توافقی است که ضمن داشتن سازوکارهای قوی کنترلی در بعد فنی (هسته ای)، همچنان ایران را در انزوای بین المللی نگه داشته و از چنان مابه ازا و ارزش افزوده ای برای ایران برخوردار نباشد که تقویت کننده جایگاه، نقش و قدرت منطقه ای آن باشد. کما اینکه اگر برجام واجد همه این ویژگی ها بود، بدون شک دولت ترامپ و متحدان منطقه ای آن نه تنها با آن مخالفتی نداشتند، بلکه آن را نیز تحسین می نمودند.
با این حال، به نظر می رسد که دولت ترامپ برای برهم زدن این فضای نه چندان خوشایند دو راه را پیش روی خود می بیند: نخست، خروج یک طرفه از توافق به قیمت کاهش اعتبار بین المللی امریکا به سبب عدم پایبندی به یک توافقنامه معتبر بین المللی مورد تأیید و نظارت شورای امنیت سازمان ملل که منجر به منزوی شدن و به احتمال زیاد تشدید هر چه بیشتر شکاف میان خود و دیگر اعضای ۱+۵ و عدم همراهی آنها در بازگرداندن تحریم ها علیه ایران می شود. دوم، تحریک طرف ایرانی با هدف نقض برجام از سوی آن. مطلوب ترامپ، راه دوم یعنی پیشگامی ایران در نقض برجام است چرا که در این صورت ایران با شورای امنیت سازمان ملل طرف خواهد بود و در این حالت اجماع جهانی مجدد علیه آن براحتی میسر خواهد شد؛ ضمن اینکه خواهد توانست شکاف فعلی شکل گرفته میان خود و دیگر اعضای ۱+۵ بر سر پایبندی ایران به برجام را به نفع خود تغییر داده و تحریم های گذشته را بسرعت احیا نماید.
اعمال و اعلام نوعی از تحریم های جدید ایالات متحده علیه ایران در راستای این هدف و تحریک ایران برای نقض برجام و خروج از توافق هسته ای صورت گرفته است. در این چارچوب، حال که دیگر به بهانه هسته ای نمی توان ایران را تحریم کرد، به بهانه های موشکی و تروریسم و بازکردن پرونده جدیدی تحت عنوان «اقدامات بی ثبات کننده ایران» می باید دست به امنیتی کردن مجدد آن زد و تحریم ها علیه آن را احیا نمود.
دو کارکرد در سیاست تحریم های جدید نهفته است: اول اینکه با تشدید تحریم های پیشین به دنیا این پیام را مخابره نماید که ایران برای سرمایه گذاری همچنان ناامن است و از این طریق مانع حضور توتال های جدید در ایران و حصول دستاوردهای پسابرجامی از سوی آن شود و دوم اینکه
با نقض روح و نه جسم برجام، ایران را تحریک نماید که به نقض برجام اقدام کند و در نتیجه مسئولیت نقض برجام متوجه ایران باشد و نه امریکا.
در مقابل این دو راه، دو مسیر نیز پیش روی ایران قرار دارد. نخست اینکه در پاسخ به تحریم های جدید و اقدامات تحریک آمیز امریکایی ها یک سیاست تهاجمی و ماجراجویانه را در پیش گرفته و در میدانی که مطلوب ترامپ است بازی نماید. دوم، همچنان پایبندی اصولی به برجام را در دستور کار خود قرار داده و از یک سو با محکوم نمودن اقدامات مغایر با روح و جسم برجام هرگونه پیامد منفی نقض یا لغو برجام را متوجه دولت امریکا نماید و از سوی دیگر با تأکید بر اینکه برجام یک توافق چندجانبه و بین المللی است از طریق تداوم و تشدید تعامل سازنده و همکاری با سایر اعضای ۱+۵ و جامعه جهانی از اثرگذاری تحریم های غیرهسته ای بکاهد.
برجام یک توافقنامه بین المللی است و در حال حاضر فضای کلی این توافق به سود ایران است، چرا که نخست، در حال حاضر اجماع جهانی وجود دارد که ایران به تمام تعهدات خود در قالب برجام عمل نموده و همگان حتی امریکایی ها نیز این مسأله را تأیید کرده اند؛ دوم، اجماع جهانی وجود دارد که آزمایش موشکی ایران نقض برجام نیست و حتی امریکایی ها هم این موضوع را پذیرفته اند. اختلاف نظر در این مورد است که آیا آزمایش موشکی ایران نقض قطعنامه ۲۲۳۱ است یا خیر. روسیه و چین معتقدند که نقض قطعنامه نیست، دولت ترامپ آن را ناقض قطعنامه می داند و اروپایی ها در بیانیه مشترک خود با امریکا آن را ناسازگار با قطعنامه دانسته اند و نه ناقض آن.
بنابراین، فضای کلی به نفع ایران است و باید با اقدامات سنجیده و حساب شده از این فضا برای بی اثرسازی اقدامات خصمانه امریکا بهره برد. تا زمانی که ایران به طور واضح و قطعی برجام یا قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نقض نکرده یا با اقدامات تلافی جویانه و هیجانی خود اجماع جهانی را مجدداً علیه خود ایجاد ننموده است، نه تنها هیچ شانسی وجود ندارد که قدرت های بزرگ اقتصادی تحریم های پیشین را مجدداً علیه ایران اعمال کنند، بلکه از اثرگذاری تحریم های جدید غیرهسته ای نیز بشدت خواهد کاست.
تجربه نشان داده است که تحریم های ایالات متحده بدون همراهی سایر قدرت های جهانی فاقد اثربخشی و کارآیی لازم خواهد بود. صورت مسأله کاملاً روشن است؛ یا تمامی اعضای ۱+۵ با امریکا و تحریم های آن همراهی خواهند کرد که در این صورت دیگر توافق هسته ای و پایبندی به آن برای ایران بی معنی خواهد بود، یا آنها با امریکا همراه نشده و به تعهدات خود در قبال ایران پایبند بوده و این ایالات متحده است که خود منزوی و متضرر خواهد شد. از این رو، به نظر می رسد تا زمانی که سایر طرف های توافق به برجام و تعهدات آن پایبند باشند و در مقابله با اقدامات یکجانبه امریکا از صدا، موضع و عملکرد واحد برخوردار باشند، برای دولت ترامپ بهتر آن است که تأیید دوباره پایبندی ایران به توافق هسته ای را اذعان نماید و حتی اگر سودای خروج یک طرفه را هم در سر داشته باشد، طرف بازنده این ماجرا ایران نخواهد بود. ایجاد، حفظ و تقویت این صدای واحد می باید از مجرای پایبندی همه طرف ها به توافق هسته ای و در صورت لزوم از طریق کمیسیون ویژه برجام که متشکل از خانم موگرینی به نمایندگی از اتحادیه اروپا و ۱+۵ خواهد بود، پیگیری شود.
برجام امروز به مهم ترین حلقه وصل ایران با اروپایی ها، تشدید تعامل با چینی ها و روس ها و همزمان به ابزار منزوی سازی امریکا تبدیل شده است. بنابراین، عقلانیت سیاسی حکم می کند مادامی که این حلقه وصل مورد تعهد و پایبندی همگان و متضمن تأمین منافعی چندسویه برای ایران است، با تحرک و پویایی بیشتر از آن برای حفظ این منافع و کم اثرسازی توطئه ها و دشمنی های امریکا و متحدان منطقه ای آن بهره جست.
نظر شما :