گزارش "امریکن اینترپرایز" از قدرت موشکی ایران

مشرق نوشت: گزارش امریکن انترپرایز تاکید می کند مهارت های نظامی مهندسان ایرانی صرفاً منحصر به انتقال فن آوری و مهندسی معکوس نیست،بلکه خلاقیت در زمینه بومی سازی سلاح ها و زیرساخت های نظامی را نیز شامل می شود.

 دولت های مختلف آمریکا علاوه بر اعتراف به قدرت تأثیرگذاری ایران در منطقه و جهان، همواره به دنبال درک ماهیت و مقابله با دکترین نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی بوده اند. اندیشکده های آمریکایی نیز تا کنون ده ها و بلکه صدها گزارش را برای تشریح این دکترین تدوین کرده اند تا بلکه به کاخ سفید کمک کنند تا جایگاه بین المللی و منطقه ای ایران را تضعیف کنند. البته کارشناسان آمریکایی در بسیاری از این گزارش ها به صراحت نوشته اند که دکترین نظامی ایران پیچیده و بنابراین درک و مقابله با آن کار بسیار دشواری است.

اندیشکده «مؤسسه امریکن انترپرایز» به عنوان یکی از شناخته شده ترین و تأثیرگذارترین اندیشکده های آمریکایی نیز به سهم خود گزارش های متعددی را درباره لزوم و نحوه برخورد با اِعمال نفوذ ایران در نقاط مختلف جهان و به ویژه منطقه حیاتی غرب آسیا (خاورمیانه) به رشته تحریر درآورده است. یکی از آخرین گزارش های امریکن انترپرایز در این زمینه تحت عنوان «آینده سیاست امنیتی ایران» و به قلم «متیو مک اینیس» کارشناس ارشد سابق ایران در ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا و ایران شناس اندیشکده امریکن انترپرایز منتشر شده است.

دراین گزارش به موشک های بالستیک ایران نیز پرداخته شده و با اشاره به تاریخچه ساخت این موشک ها می نویسد: «سازمان صنایع دفاع ایران که سال ۱۹۸۱ توسط مقامات ایران تأسیس شد، بدون آن که از آمریکا و اروپا تسلیحات وارد کند، تولید، تحقیق و توسعه صنایع دفاعی ایران را به عهده گرفت. وقتی مهندسان ایرانی توانستند موشک های اسکاد را خودشان تولید کنند، زرادخانه موشک های بالستیک ایران تبدیل به نگین انگشتری صنایع دفاعی این کشور شد». این اندیشکده در تکمیل بحث موشکی ایران آورده است: «یکی از حوزه هایی که ایران در آن به نهایت تخصص رسیده، تولید موشک های بالستیک است. موشک های بالستیک ایران، محور توان انتقام گیری و استراتژی بازدارندگی این کشور هستند و تهران تا کنون روی هیچ بخش دیگری از صنایع دفاعی خود به اندازه موشک های بالستیک سرمایه گذاری و تمرکز نکرده است».

گزارش مذکور در قالب چهار فصل تنظیم شده که فصل های دوم و سوم آن پیش تر به صورت گزارش های مستقل منتشر و توسط مشرق نیز مورد بررسی مفصل قرار گرفته اند. مطالب پیشین مشرق درباره فصل دوم این گزارش تحت عنوان «ایران در جنگ: درک چرایی و چگونگی استفاده تهران از نیروی نظامی» را از این جا و درباره فصل سوم تحت عنوان «دیدگاه های ایران درباره جنگ: درک دکترین های در حال تحول تهران» را از این جا بخوانید. در گزارش پیش رو خلاصه ای از بخش چهارم گزارش جدید اندیشکده امریکن انترپرایز خدمت مخاطبان محترم ارائه می شود.

لازم به ذکر است که صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه های اندیشکده های غربی این گزارش منتشر می شود و دیدگاه ها، ادعاها و القائات این گزارش لزوماً مورد تأیید نیست.

رشد بودجه نظامی ایران
کارشناس امریکن انترپرایز در فصل چهارم از گزارش خود تحت عنوان «بنای نیروهایی مسلح ایران: درک تصمیم گیری های تهران درباره دست یابی [و خرید جنگ افزار] و تحقیق و توسعه دفاعی» به بیان منظور خود از تحولات آینده در حوزه نظامی ایران می پردازد. وی ایران را «در آستانه اتخاذ تصمیمات مهم درباره ماهیت آینده نیروهایی مسلح خود» توصیف و ادعا می کند: «ظاهراً ایران در مسیر ایجاد تحولی در دیدگاهش نسبت به جنگ است که به موجب آن دست یابی به ظرفیت ها و دکترین های تهاجمی نیز در کنار ظرفیت ها و دکترین های تدافعی برای تهران، مشروع و از نظر ایدئولوژیک قابل قبول است.» مک اینیس این تغییر رویه را چرخشی ۱۸۰ درجه نسبت به دیدگاه نظامی ایران از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون می پندارد، اما توضیح می دهد: «این تحول به واسطه رسیدن مقامات ایران به ثبات و اعتماد به نفس داخلی، هم زمان با تغییر در دیدگاه های آن ها نسبت به تهدیدات موجود در همسایگی شان است.»

وی ادامه می دهد: «اگر ایران تصمیم بگیرد نسبت به گذشته تمرکز بیش تری روی تسلیحات تهاجمی متعارف بکند، باید منابع بیش تری داشته باشد یا منابع موجود خود را به گونه متفاوتی برای تقویت ظرفیت های نظامی خود هزینه کند. تا پیش از این، نیروهایی مسلح ایران بیش از هر چیز دارای نیروهای نظامی نامتعارفی بوده که خرج نسبتاً کمی هم روی دست این کشور می گذاشته اند. به همین دلیل، ساختار صنعتی ایران برای ایجاد، تجهیز و اداره یک نیروی مسلح متعارف بزرگ مناسب نیست.»

کارشناس امریکن انترپرایز البته اذعان می کند که ایران طی سال های آینده به «ابزارهای جدید مالی و نهایتاً فناوری ها و تسلیحات نظامی بیش تری دسترسی خواهد داشت که ممکن است به این کشور امکان یک تحول واقعی نظامی را بدهد».

در ادامه گزارش می خوانیم: «متوسط بودجه نظامی رسمی ایران از پایان جنگ این کشور با عراق معادل ۲/۷ درصد از تولید ناخالص ملی بوده است. این در حالی است که هم زمان با شروع حمله نظامی آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، بودجه نظامی تهران با سرعت بیش تری رو به رشد گذاشت، به گونه ای که طی سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۰ به طور متوسط معادل ۳ درصد یا بیش تر از تولید ناخالص ملی ایران را به خود اختصاص داد.» مک اینیس معتقد است: «این روند احتمالاً نشان دهنده تصمیم مقامات ایران مبنی بر هدایت سرمایه گذاری های عمده به سوی سیستم های پدافند غیرعامل، ظرفیت های ضددسترسی و منع منطقه ای (گزارش های مشرق را از این جا و این جا بخوانید)، زیرساخت های دریایی و موشک های بالستیک است تا این کشور بتواند ظرفیت های بازدارندگی و اِعمال قدرت خود علیه آمریکا و متحدان منطقه ایش را تقویت کند.»

ایران یک گام جلوتر از کشورهای منطقه
نویسنده گزارش امریکن انترپرایز تأکید می کند که نیروهای نظامی ایران حدود ۲۰ درصد از بودجه رسمی خود را صرف خریدهای خارجی و تحقیق، توسعه، تمرین و آموزش می کند: «بین ۱۲ تا ۱۷ درصد به خرید فناوری و تسلیحات می رسد و بیش از ۳ درصد به تحقیق، توسعه، تمرین و آموزش؛ آماری که بر اساس برخی برآوردها، نسبت به منطقه ای که ایران در آن قرار گرفته به مراتب بالاست و احتمالاً نشانگر عزم راسخ این کشور در زمینه بومی سازی بسیاری از زیرساخت های تسلیحاتی خود است.»

مک اینیس در توضیح بیش تر حرکت شتابان ایران به سوی بومی سازی صنایع دفاعی خود تصریح می کند: «به استثنای کره شمالی (آن هم احتمالاً)، هیچ قدرت متوسط دیگری در دنیا به اندازه ایران روی تعمیق بومی سازی محصولات نظامی خود متمرکز نیست. این نوع از بومی سازی بدون در اختیار داشتن منابع قدرت های جهانی نظیر آمریکا، چین و روسیه، کاری تقریباً غیرممکن است. با این وجود، ایران بر اساس یک تمایل ایدئولوژیک به استقلال از نفوذ خارجی رو به سوی خودکفایی نظامی آورده است.»

نویسنده یکی دیگر از عوامل تصمیم تهران به بومی سازی نظامی را وابستگی ارتش شاه به آمریکا و غرب و مشکلاتی می داند که در جنگ تحمیلی بلافاصله پس از انقلاب اسلامی دامن گیر ایران شد. وی می نویسد: «این انزوای نسبی در دوران جنگ، ایران را به سرمایه گذاری گسترده در صنایع دفاعی داخلی با هدف تولید سلاح های کوچک، مهمات، راکت، شناورهای کوچک و تندرو، مین، قطعات لازم برای سرپا نگه داشتن تجهیزات موجود و نمونه های اولیه برخی از پهپادهای مورد استفاده در جنگ های مدرن سوق داد.»

این کارشناس آمریکایی ادامه می دهد: «سازمان صنایع دفاع ایران که سال ۱۹۸۱ توسط مقامات ایران تأسیس شد، بدون آن که از آمریکا و اروپا تسلیحات وارد کند، تولید، تحقیق و توسعه صنایع دفاعی ایران را به عهده گرفت.» به اذعان مک اینیس «وقتی مهندسان ایرانی توانستند موشک های اسکاد را خودشان تولید کنند، زرادخانه موشک های بالستیک ایران تبدیل به نگین انگشتری صنایع دفاعی این کشور شد.»
روند پیش رفت صنایع مختلف نظامی ایران به سوی بومی سازی؛ از وابستگی به خارج (چپ) تا بومی سازی ۱۰۰ درصد
ابعاد مختلف قدرت نظامی ایران

نویسنده گزارش سپس به بیان توانایی های تهران در گسترش ظرفیت های دفاعی خود از طریق خرید، مهندسی معکوس و بومی سازی صنایع دفاعی اعتراف و توان نظامی ایران را این گونه دسته بندی و ارزیابی می کند:

نیروی زمینی: نیروهایی مسلح ایران از پایان جنگ با عراق تا کنون از نیروی زمینی خود تقریباً منحصراً برای اهداف تدافعی و آن هم به ندرت (مثلاً در جنگ با داعش) استفاده کرده و در نتیجه، سرمایه گذاری های نسبتاً کمی هم در خصوص خرید یا ساخت تانک، نفربر زرهی و توپ خانه انجام داده است، به خصوص در مقایسه با قابلیت های دریایی و موشکی سپاه پاسداران. تجهیزات زرهی نیروی زمینی ایران را می توان متشکل از این موارد دانست: واردات مستقیم از روسیه و چین (مانند تانک های T-۷۲، T-۶۹ و T-۵۹)، تولید تحت لیسانس (مانند تانک T-۷۲)، تولید بومی از طریق مهندسی معکوس (مانند تانک ذوالفقار بر اساس تانک برزیلی «اوسوریو»)، تولید بومی از طریق انتقال فن آوری (مانند تانک سفیر ۷۴ بر اساس T-۵۴)، و حفظ یا ارتقای تانک های قدیمی مربوط به قبل از انقلاب اسلامی (مانند تانک های چیفتن، M۴۷ و M۶۰). البته اخبار موجود مبنی بر احتمال خرید تانک های T-۹۰ از روسیه ممکن است نشان دهنده تصمیم ایران به سرمایه گذاری در ظرفیت های اعمال قدرت زمینی و توانایی های تهاجمی این کشور باشد.

نیروی دریایی (سطحی) : نیروی دریایی ایران به وضوح ساختار دوگانه نیروهای دفاعی ایران را به نمایش می گذارد. از یک سو، نیروهایی مسلح ایران کماکان از یک ناوگان متشکل از ناوچه ها و رزم ناوهای سال خورده و به ارث رسیده از نیروی دریایی شاه استفاده می کند، هرچند تعدادی شناور تندروی کلاس «هودونگ» خریداری شده از چین، این ناوگان را تا اندازه ای تقویت کرده و کشتی سازان ایرانی هم از ۷ سال پیش تا کنون، تولید بومی شناورهای نظامی را کلید زده اند. از سوی دیگر، سپاه پاسداران طی سه دهه گذشته یک نیروی دریایی چریکی متشکل از هاورکرافت ها و شناورهای تندروی مسلح به موشکی را ایجاد کرده که به طور بومی آن ها را به تولید انبوه رسانده است و با آن ها نیروهای آمریکایی و متحدان واشینگتن را در خلیج فارس به شدت آزار می دهد. علاوه بر این شناورها، شناورهای کوچک و تندروی خریداری شده و مهندسی معکوس شده نیز در اختیار سپاه پاسداران قرار دارد.

نیروی دریایی (زیرسطحی) : ایران در زیر سطح دریا نیز گام های بلندی را برداشته است. این کشور اکنون سه زیردریایی ارتقایافته روسی از نوع «کیلو» و ۱۵ زیردریایی میجت کلاس «یونو» خریداری شده از کره شمالی را در اختیار دارد و می گوید می تواند آن ها را به صورت بومی نیز بسازد. ایران هم چنین می تواند زیردریایی های جدید «فتح» را نیز با ظرفیت و توانی بین «کیلو» و «یونو» به شکل بومی تولید کند. تهران در زمینه خرید، مهندسی معکوس و تولید بومی مین های پیش رفته دریایی نیز سرمایه گذاری های گسترده ای کرده است.

موشک های کروز ضدکشتی: نسخه مهندسی معکوس شده C-۸۰۲ چینی پایه بسیاری از موشک های کروز ضدکشتی ایران است که برد و دقت شان روزبه روز در حال افزایش است. شناورهای تندروی سپاه پاسداران از سال ۲۰۱۱ تا کنون مجهز به موشک های کروز ضدکشتی «ظفر» بوده اند و ایران سال ۲۰۱۰ از موشک های کروز ضدکشتی هدایت راداری «نصر ۱» نیز پرده برداری کرده است. موشک های کروز ضدکشتی زمین به دریا (ظاهراً بر پایه مدل های C-۷۰۴ و C-۶۰۲ چینی و Kh-۵۵ روسی) نیز طی چند سال گذشته توسط ایران معرفی شده اند. ایرانی ها حتی موشک های بالستیک تاکتیکی «فاتح ۱۱۰» خود را نیز تبدیل به موشک های بالستیک ضدکشتی مجهز به جست وجوگر الکترواپتیکی کرده اند. اگر این توانایی ها عملیاتی شوند، می توانند توان نیروی دریایی سپاه پاسداران در ناامن کردن خلیج فارس برای کشتی های آمریکا و متحدانش را باز هم افزایش دهند و ایران را به هدف خود یعنی تحقق ظرفیت ضددست رسی و منع منطقه ای برسانند.

نیروی هوایی: نیروی هوایی ایران متشکل از هواپیماهای خریداری شده خارجی است. از نظر بسیاری از کارشناسان، یکی از ویژگی های قابل توجه نیروی هوایی ایران، توانایی این کشور در به پرواز درآوردن و انجام عملیات های مؤثر با استفاده از هواپیماهای قدیمی ناوگان هوایی خود است. دست کم بخشی از ناوگان سال خورده هوایی ایران از نوع جنگنده های F۴، F۵ و F۱۴ به لطف تلاش های حیرت انگیز سازمان صنایع هوافضای این کشور هنوز هم عملیاتی است. تهران می گوید قادر است ۷۰ درصد از قطعات مورد نیاز این هواپیماها را خودش تولید کند و سازمان صنایع هوافضای ایران نیز از دهه ۱۹۹۰ به این سو تلاش کرده تا نسخه های بومی شده ای از جنگنده F۵ را از طریق مهندسی معکوس تولید کند که نتیجه این تلاش ها ابتدا جنگنده «آذرخش» و سپس نسخه پیش رفته تر آن یعنی «صاعقه» بوده است. ایران تعداد زیادی جنگنده روسی از جمله «سوخو-۲۲»، «سوخو ۲۴»، «سوخو ۲۵» و «میگ-۲۹» و هم چنین تعدادی جنگنده چینی نیز دارد، اما بیش از همه هم چنان به هواپیماهای قدیمی آمریکایی خود وابسته است. تهران از انقلاب اسلامی به این سو، تعدادی بالگرد نظامی از جمله از نوع AH-۱ Cobra آمریکایی را نیز عملیاتی نگه داشته و حتی اخیراً انواع ارتقایافته و ظاهراً بومی شده ای از آن را هم برای استفاده در عملیات های تهاجمی تولید کرده است.

پدافند هوایی: هرچند تحریم ها و ملاحظات سیاسی مانع از فروش پیش رفته ترین سیستم های پدافند هوایی موجود به ایران توسط کشورهایی نظیر روسیه و چین شده است، اما به نظر می رسد تهران اخیراً نسخه جدید و پیش رفته ای از سامانه روسی S-۳۰۰ را دریافت کرده است که برد و توان تحرک بیش تری را نسبت به نسخه های قبلی این سامانه دارد. به علاوه، ایران طی سال های تحریم هم توانست نسخه بومی شده ای از سامانه روسیS-۲۰۰ را به صورت بومی طراحی و تولید کند؛ سامانه ای که اکنون «باور ۳۷۳» نام دارد و ایران می گوید حتی از S-۳۰۰ روسی هم پیش رفته تر است. در کنار این سامانه های دوربرد، تهران از سال ۲۰۱۰ شروع به تولید یک سامانه پدافند هوایی میان برد به نام «مرصاد» کرد. این سامانه از موشک «شاهین» استفاده می کند که بر اساس موشک های آمریکایی MIM-۲۳B I-HAWK ساخته شده که ایران آن ها را از ارتش شاه به ارث برده است. هم چنین ایران از سال ۲۰۱۳ شروع به تولید انبوه سامانه پدافند هوایی کوتاه برد «یا زهرا ۳» کرده، سامانه ای که نسخه مهندسی معکوس شده و ارتقایافته سامانه موشکی «کروتال» فرانسه است.

هواپیماهای بدون سرنشین: ایران در طول جنگ با عراق عملاً صنعت پهپادی خود را از نقطه صفر شروع کرد. پهپادهای سری «ابابیل» ریشه اولیه و هم چنان بدنه اصلی صنعت پهپادی ایران را تشکیل می دهند، به ویژه سری «ابابیل-اس» با برد متوسط و کاربرد شناسایی و جاسوسی و نسخه تهاجمی «ابابیل-تی». سری جدید این پهپادها موسوم به «ابابیل-۳» حداکثر سرعتی معادل ۲۰۰ کیلومتر در ساعت و بردی معادل ۱۰۰ کیلومتر دارد. دیگر پهپادهای بومی ایران عمدتاً روی قابلیت های تهاجمی و توانایی پرواز طولانی تر و در ارتفاع بیش تر تمرکز دارند. به عنوان مثال، «کرار» می تواند ۱۰۰۰ کیلومتر فاصله را طی و با خود موشک های کروز ضدکشتی حمل کند. «شاهد ۱۲۹» بردی معادل ۲۰۰۰ کیلومتر دارد و می تواند به مدت ۲۴ ساعت به پرواز خود ادامه دهد؛ فیلمی از پرواز این نوع پهپاد بر فراز دمشق، ماه جولای سال ۲۰۱۴ ثبت و منتشر شد. ایران انواع دیگری از پهپاد را هم به شکل بومی می سازد که از جمله آن ها پهپاد «رعد ۸۵» از نوع «حمله مستقیم» است. تهران هم چنین تلاش کرده تا یک پهپاد آمریکایی از نوع RQ-۱۷۰ Sentinel را نیز که دسامبر سال ۲۰۱۱ به غنیمت گرفت را مهندسی معکوس کند. ایران علناً بر موفقیت های خود در عرصه پهپادی و علاقه کشورهای بزرگی مانند روسیه به خرید این سیستم ها از ایران تأکید می کند.

نظارت و رصد: فن آوری های جاسوسی ایران طی دهه های گذشته از فن آوری های روز دنیا عقب بوده است. اگر این کشور می خواهد یک دکترین نظامی «تهاجمی» را اتخاذ کند، باید با چالش های دشواری در زمینه هدف یابی، هدف سنجی و هدف زنی دقیق دست و پنجه نرم کند. نیروهایی مسلح ایران باید از یک سو، سامانه های هدایت دقیق روی سلاح های خود را بهبود ببخشد و از سوی دیگر، پوشش راداری و امنیت ارتباطاتی در میان واحدهای کلیدی نظامی خود را تقویت نماید. صنایع الکترونیک ایران [«صاایران»] طی سال های گذشته، طرح های مهمی را در زمینه تولید رادار رونمایی کرده است، از جمله رادار سه بعدی آرایه فازی «قدیر» با برد ۱۱۰۰ کیلومتر، رادار پیش رفته و دوربرد طیف گسترده «آرش» و رادار ماورای افق «سپهر» با برد ۳۰۰۰ کیلومتر.

موشک های بالستیک: یکی از حوزه هایی که ایران در آن به نهایت تخصص رسیده، تولید موشک های بالستیک است. موشک های بالستیک ایران، محور توان انتقام گیری و استراتژی بازدارندگی این کشور هستند و تهران تا کنون روی هیچ بخش دیگری از صنایع دفاعی خود به اندازه موشک های بالستیک سرمایه گذاری و تمرکز نکرده است. تهران ابتدائاً سامانه های Scud-B و Scud-C را خرید و این سامانه ها اساس تولید موشک های بالستیک کوتاه برد بومی «فتح» و سری موشک های کوتاه برد و میان برد شهاب ۱ و ۲ شدند. سامانه موشکی میان برد No-Dong ۲ کره شمالی نیز اساس تولید موشک های میان برد شهاب ۳ شد. ایران عمدتاً موشک های خود را به شکل بومی تولید می کند و روزبه روز برد آن ها را نیز افزایش می دهد. به عنوان مثال، سپاه پاسداران سال ۲۰۱۵ موشک «عماد» را که نوع بهبودیافته شهاب ۳ بود، با برد ۱۷۰۰ کیلومتری آزمایش کرد. «سجیل ۲» نیز موشکی عمدتاً بومی شده و دومرحله ای با سوخت جامد است که بردی معادل ۲۲۰۰ کیلومتر دارد. هم چنین ایران ممکن است موشک های دیگری با برد بلندتر را هم از کره شمالی خریده و در تلاش باشد تا موشک های بالستیک بین قاره ای را طراحی و تولید کند.
بودجه نظامی ایران طی سال های گذشته بر حسب میلیارد دلار؛ ستاد کل نیروهای مسلح (آبی)، بسیج (قرمز)، سپاه پاسداران (سبز) و ارتش (نارنجی)

مهارت ایران در مهندسی معکوس و بومی سازی صنایع دفاعی
مک اینیس در نهایت برخی از ویژگی های پیش رفت های دفاعی ایران را برمی شمارد. وی با تأکید بر این که «تهران هر جا که ممکن باشد، به دنبال بومی سازی سلاح ها و سایر زیرساخت های نظامی است» دلایل این تأکید بر بومی سازی نظامی را تحریم های غربی و انگیزه های ایدئولوژیک ایران برای استقلال طلبی و دست یابی به خودکفایی دفاعی بر اساس اصول اقتصاد مقاومتی می داند و می نویسد: «یک سؤال کلیدی پس از برداشته شدن تحریم های سازمان ملل در زمینه فروش تسلیحات متعارف به ایران این است که آیا این اصرار بر بومی سازی بعد از برداشته شدن تحریم ها کاهش پیدا خواهد کرد یا نه.»

کارشناس اندیشکده امریکن انترپرایز مهندسی معکوس و انتقال فن آوری را روش های اصلی ایران برای بومی سازی زیرساخت های تسلیحاتی و فن آوری های دفاعی این کشور توصیف و تصریح می کند: «مهندسان ایرانی در بازسازی کل یا اجزای سامانه های تسلیحاتی بسیار ماهر هستند و این مهارت هم در زمینه سامانه های به ارث رسیده از ارتش پیش از انقلاب و هم درباره فن آوری های تازه خریداری شده صدق می کند.» وی ادامه می دهد: «سپاه پاسداران به طور ویژه بر اضافه کردن قابلیت های هدایت دقیق و سایر اصلاحات متناسب با سامانه های موشکی و نیروی دریایی خود از طریق انتقال فن آوری و مهندسی معکوس تمرکز دارد.»

این کارشناس آمریکایی البته تأکید می کند که مهارت های نظامی مهندسان ایرانی صرفاً منحصر به انتقال فن آوری و مهندسی معکوس نیست، بلکه خلاقیت در زمینه های تدافعی و تهاجمی را نیز شامل می شود. مک اینیس می نویسد: «ایران هم چنین سابقه ای طولانی در تولید ابتکاری تجهیزات نظامی دارد که نمونه هایی از این تولیدات، هواپیماهای بدون سرنشین، اسلحه های کوچک و ناوگان شناورهای تندروی نیروی دریایی سپاه پاسداران هستند.»