ملاک سیاست خارجی، در انتخاب بین روحانی یا رئیسی

علیرضا اکبری، بنیانگذار موسسه پژوهش های راهبردی تصمیم و معاون وزیر اسبق دفاع

دیپلماسی ایرانی

1. در نظام جهانی فعلی، هیچ کشور و دولتی نمی تواند بدون نظرداشت به وضعیت محیط خارجی، هدفگذاری و برنامه ریزی ملی داشته باشد. هر شعار یا هدف یا برنامه نامزدهای ریاست جمهوری، بدون مشخص کردن مواضع و جهت گیری سیاست خارجی، ناقص و ناممکن است.
2. ایران در سپهر منطقه ای و جهانی، در وضعیتی خطیر و بی نظیر قرار دارد. بیشترین حجم بحران، تنش و جنگ، در محیط منطقه ای ایران، جاریست. قدرت های جهانی، بیش از هر چیز به منافع خود متعهداند. هر توافقی در جنگ یا صلح یا تقسیم منافع در سطح منطقه و جهان بدون ملاحظات ایران صورت گیرد، می تواند علیه ما باشد.
3.  ایران در محیط سیاست خارجی خود چندین پرونده بسیار مهم بین المللی، منطقه ای و دوجانبه مفتوح دارد. دولت یازدهم در نیمه راه اداره و ساماندهی بخش مهمی از این پرونده ها قرار دارد. برجام، همسایگان، اروپا، قدرت های شرقی، مساله امریکا، از جمله این پرونده ها است. البته پرونده های امنیتی و بحران های منطقه (سوریه، یمن، عراق، لبنان، أفغانستان، و تروریسم) نیز از پرونده های بسیار مهم و مفتوح اند، که دولت دوازدهم باید قادر باشد، در حل و فصل و سرانجام آنها، نقش بیشتر و مهمتری ایفا کند.
4.  در یک تحلیل فشرده، به نظر می رسد نظام حکومتی امریکا و رژیم وابسته سعودی، همزمان به توسعه تنش تا مرز جنگ، در محیط امنیت ملی و منطقه ای ایران، نظر دارند. این نیاز، فراتر از حوزه سیاسی امنیتی است و توجیهات اقتصادی و راهبردی دارد. سایر قدرت های شرقی و غربی، منافع خود را با جریان غالب، همسنگ خواهند کرد. ایران به یک راهبرد و عملیات سیاست خارجی قدرتمند و هوشمند نیاز دارد.
5. دو نامزد مطرح در انتخابات جاری، آقایان رئیسی و روحانی، وعده های بسیار مبسوطی در اقتصاد و سیاست و فرهنگ، و حوزه اجتماعی داده اند. همه "حداکثر های" قانون برنامه ششم را، یکجا، بلکه بیشتر، وعده داده اند. رشد اقتصادی بالای هشت درصد، کاهش تورم تا زیر یک رقم، افزایش تولید، افزایش رونق اقتصادی، ایجاد شغل نزدیک به یک میلیون در سال، افزایش صادرات، افزایش ارزش پول ملی، وا ....ین همه، فارغ از شعار، به الزامات و پیش نیازهای بسیاری در محیط داخلی و خارجی کشور، نیازمند است.
6.  به فرض که هر دو نامزد مطرح، در اداره ساختارها، فرایندها و روند های امور اجرایی، مملکتی از جنبه داخلی، به یک اندازه قادر و توانا باشند، (از مقایسه تجربه و سابقه و تخصص و توانمندی مدیریتی کلان ملی، و قدرت سازماندهی و فرایند سازی طرفین، پرهیز می کنم و قضاوت با خوانندگان محترم) سوال اصلی اینجاست که، کدام یک از آقایان رئیسی و روحانی، در اندیشه، دانش و نظریه روابط خارجی، شناخت، فهم راهبردی و تجربه سیاست خارجی و برنامه و دستور کار و تیم سیاست خارجی مجرب و توانمند و "آزمون پس داده" دارای برتری اطمینان بخش هستند؟
7. شرط بقای ایران، اینک تضمین رشد و توسعه همه جانبه ملی، به ویژه در افزایش وابستگی متقابل و زنجیره ارزش جهانی است. اقتدار ایران، منوط به برتری همه جانبه در بهره وری از فرصت های راهبردی است، در سطح منطقه و فراتر. محور همه چالش های جهان، تسلط بر منابع و زنجیره ارزش ها است. دولت دوازدهم جمهوری اسلامی ایران باید قادر به حل همزمان چالش های توسعه و امنیت ملی باشد. توان بسیج کنندگی ملی در همه ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و در نهایت بازدارندگی، شاخصه برتری یک دولت، نسبت به دیگری است. سیاست خارجی اینک فقط ادامه سیاست داخلی نیست بلکه بسترساز سیاست و امنیت ملی است.
8.  از میان دو "رجل مؤید شورای نگهبان"، حسن روحانی به گواه تاریخ چهل ساله اخیر، بیشترین حضور، بلندترین کارنامه، ناب ترین تجربه و موفقترین سوابق را در امور برنامه ریزی و مدیریت ملی، بودجه و اداره کشور، کنترل و مدیریت بحران های داخلی و خارجی، دانش و تجربه راهبردی امنیتی و حتی نظامی، اداره و توسعه حوزه فرهنگ و اجتماعیات، فهم اعداد و ارقام کلان اقتصادی و ملی، اداره فرایندهای اقتصادی اجتماعی، و بیش از همه، فهم و درک و مدیریت و کنترل مسایل سیاست خارجی، روابط کلان و مناسبات بین المللی کشور و مسایل امنیت ملی و بین المللی را داراست. او مهمترین پرونده های سیاست خارجی و بین المللی کشور را از قبل و حین جنگ تحمیلی تا مسایل صلح، توسعه مناسبات جهانی کشور پس از جنگ، مذاکرات هسته ای و برجام و مسایل حقوقی با همسایگان و پیرامون را مدیریت کرده است.
9.  سیاست خارجی، در کانون مهمترین مسایل کشور در چهار سال آتی قرار دارد. مدیریت و نتیجه گرفتن از پرونده های جاری و ناتمام در سیاست خارجی کشور، از مهمترین مسئولیت های رئیس جمهور بعدی کشور خواهد بود. تیم سیاست خارجی در دولت دوازدهم باید قادر به تامین ضرورت های تخصصی مملکت، در همین حوزه باشد. انتخاب رئیس جمهور مجرب و صاحب نظر در حوزه سیاست خارجی، شرط ضروری برای ادای تکلیف شهروندی و حفظ منافع آحاد ملت و رای دهندگان در این انتخابات است.
10. با در نظر داشتن شرایط و ملاک های فوق، و با مقایسه ایده ها و برنامه سیاست خارجی دو نامزد مطرح و نیز مقایسه دانش و تجربه و توانمندی های آقایان رئیسی و روحانی، می توان تشخیص داد که کدام یک از این دو نفر، کفایت و صلاحیت لازم و کافی را برای کنترل سکان قوه مجریه و هدایت سیاست خارجی دولت دوازدهم دارا هستند. انتخاب با شماست، پس از مقایسه؛ بامید توسعه صلح و امنیت، و تضمین اقتدار ایران آباد و مرفه.