تحریم‌هایی که به برجام پایان می‌دهد

نویسنده: تیلر کولیس

دیپلماسی ایرانی: کنگره در رقابتی آشکار با دولت ترامپ قرار گرفته است تا مشخص شود کدام یک قادر هستند ثبات برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافق هسته ای میان ایالات متحده، دیگر قدرت های جهانی و ایران را بیشتر مورد تهدید قرار دهند.  

هفته گذشته کنگره طرح های جداگانه ای را در مجلس نمایندگان و سنا مطرح کرد که تحریم های جدید علیه ایران اعمال می کند. تهدید قریب الوقوع علیه برنامه جامع اقدام مشترک، طرح مقابله با اقدامات بی ثبات کننده ایران در سال 2017 (تحریم 722)  است که توسط سناتور باب کروکر (جمهوری خواه از ایالت تنسی) و رابرت منندز (دموکرات از ایالت نیوجرسی) تهیه شده است. این طرح حقوقی به تعهدات ایالات متحده بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک پایان می بخشد و از همین رو محدودیت های بلند مدتی که برنامه جامع اقدام مشترک برای برنامه هسته ای ایران در نظر گرفته را لغو می کند. تمام این ها صحنه را برای تشدید منازعات میان دو کشور آماده می سازد.

چندین ماده قانونی از طرح سنا دردسرساز است. بر خلاف ادعای تهیه کنندگان طرح، این قانون پیشنهادی با برنامه جامع اقدام مشترک سازگاری ندارد و حاوی مقرراتی است که ایالات متحده را در جایگاهی قرار می دهد که تعهدات برنامه جامع اقدام مشترک را به وضوح نقض کند. این طرح، همزمان رئیس جمهور را ملزم می کند تا از اختیارات تحریمی موجود برای هدف قرار دادن ایران با قدرت بهره مند شود؛ در همین حال اختیار وضع تحریم های جدیدی به رئیس جمهور اعطا می کند تا جمهوری اسلامی را هدف قرار دهد – این امر به مثابه اعطای چراغ سبزی موثر به آرمان های افراطی دولت ترامپ است. در نهایت اینکه این طرح گام بی سابقه ای در جهت معرفی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی – شاخه ای از نیروهای نظامی ایران – به عنوان یک گروه تروریستی بر می دارد. در غیاب اصلاحات چشمگیر، این طرح قانونی صرفا بنیان های توافق هسته ای را – به شکلی مهلک- زیر سوال نمی برد بلکه احتمالا ممکن است ایالات متحده را به سرعت به سمت درگیری نظامی با ایران سوق دهد.

چالش علیه برجام

در روز انتقالی، که یا هشت سال پس از روز تصویب توافق هسته ای است و یا زمانی که یافته های آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان دهد که برنامه هسته ای صرفا از اهداف صلح آمیز برخوردار است - هر کدام زودتر باشد - ایالات متحده می بایست افراد ایرانی (حقیقی و حقوقی) مشخصی را از لیست تحریم ها خارج کند. اغلب این نهادها، اگر نگوییم همه شان، به دلیل دست داشتن در برنامه هسته ای ایران در لیست تحریم قرار دارند، اما برخی از آن ها در برنامه هسته ای موشکی ایران هم حاضر هستند. در خصوص افرادی که حضورشان در لیست مرتبط با موشک های بالستیک است، این طرح رئیس جمهور را از خارج کردن نام آن ها از لیست در روز انتقالی منع می کند، مگر آن که رئیس جمهور مدارکی در دست داشته باشد که نشان دهد آن ها در دوره ای سه ماهه پیش از خارج شدن اسمشان از لیست درگیر فعالیت های موشکی نبوده اند. اگر رئیس جمهور چنین مدارکی در دست نداشته باشد، برای خارج کردن نام این افراد با ممنوعیت روبرو خواهد بود، امری که ایالات متحده را در جایگاه نقض تعهداتش در خصوص برجام قرار خواهد داد.

چراغ سبز به ترامپ؟

این طرح همچنین رئیس جمهور را ملزم می کند علیه فعالیت های مرتبط با برنامه موشک بالستیک ایران تحریم هایی وضع کند، آن هم به شیوه ای که می تواند به معنای بازگشت تحریم هایی باشد که بر مبنای برجام برداشته شده اند.

بخش چهارم این طرح از رئیس جمهور می خواهد تا تحریم های مسدودکننده ای علیه اشخاصی که در برنامه موشک بالستیک ایران همکاری مادی دارند و یا از خطر مشارکت مادی برخوردار هستند و همچنین افرادی که آگاهانه از افراد پیشتر تحریم شده پشتیبانی مالی، مادی، فنی یا سایر پیشتیبانی ها می کنند، وضع کند.

برای نمونه، مقررات طرح جدید رئیس جمهور را ملزم می کند بانک های ایرانی که خدمات مالی به برنامه موشکی ایران ارائه می دهند – در خوش خیم ترین حالت، صرفا به کارکنان حکومت که در لیست قرار دارند حقوق پرداخت می کنند- مورد تحریم قرار دهد که به معنای نقض برجام خواهد بود.

برجام ایالات متحده را از معرفی مجدد نهادهای مشخص ایرانی (به عنوان مثال، اغلب نهادهای مالی ایران) به لیست تحریم ها و اعمال دوباره تحریم های برداشته شده باز می دارد. این طرح با ملزم کردن رئیس جمهور به اعمال تحریم های گسترده علیه افراد ایرانی، حتی آن هایی که رابطه ای حاشیه ای با برنامه موشک بالستیک ایران دارند، واشینگتن را در خطر نقض الزامات خود در خصوص برجام قرار می دهد.

شاید از همه مهمتر این باشد که مقررات طرح جدید همچنین به دولت ترامپ چراغ سبز پررنگی می دهد تا مواضع به مراتب سرسختانه تری علیه فعالیت های غیرهسته ای ایران اتخاذ کند. برخی در کنگره ممکن است تصور کنند این کار خوبی است، اما همه چیز زمینه و متن است. نخست اینکه این اقدام برجام را به خطر می اندازد، چرا که ایالات متحده بر اساس توافق هسته ای تعهدات مثبت و مشخصی دارد که بر مبنای آن نمی بایست مانع درک ایران از مزایای همه جانبه حاصل از رفع تحریم شود و سیاست هایی اتخاذ نکند یا اقداماتی انجام ندهد که عادی سازی روابط اقتصادی و تجاری ایران و باقی دنیا دشوارتر شود.

اعمال تحریم های گسترده جدید علیه ایران به طور وضوح در تقابل با اصول بنیادین توافق هسته ای قرار دارد. دوم اینکه همین چند ماه پیش بود که دولت ترامپ اعلام کرد ایران را"تحت نظر" خواهد داشت، هشداری که بر آمده از جاه طلبی های افرادی در دولت آمریکا بود تا صحنه را برای رویارویی نظامی احتمالی با ایران مهیا کنند. کنگره با اصرار به رئیس جمهور برای وضع تحریم های گسترده بیشتر علیه ایران، به قدرتمند شدن این عناصر به شدت تندرو در کاخ سفید یاری می رساند. تا اینجای کار، پرزیدنت ترامپ در استفاده از تحریم ها راه دولت قبل را در پیش گرفته است، اما حمایت دو حزب برای اعمال فشار بر ایران از طریق این طرح به سرعت شرایط را تغییر خواهد داد و به دولت ترامپ اعتماد به نفس خواهد تا موضع تهاجمی تری علیه ایران اتخاذ کند که ممکن است به آغاز درگیری نظامی بینجامد.

معرفی سپاه به عنوان گروه تروریستی

این طرح همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را گروه تروریستی معرفی خواهد کرد. نگرانی ها از معرفی سپاه به عنوان یک گروه تروریستی "فراتر از قانون" است. این نگرانی ها چه هستند؟ معرفی سپاه به عنوان گروه تروریستی هیچ پیامد تحریمی به همراه نخواهد داشت، اما تبعات منفی بزرگی خواهد داشت. همین حالا، سپاه پاسداران تحت تحریم سه برنامه تحریمی مجزا قرار دارد و هدف تحریم های ثانویه قدرتمندی قرار گرفته است. در نتیجه قرار گرفتن سپاه در لیست خاص تروریست های جهان تنها تکرار تحریم های موجود است و چیزی نمی افزاید.

نتیجه اینکه تصویب طرح سنا ایالات متحده را در موقعیتی ناسازگار نسبت به تعهداتش به برجام قرار خواهد داد، همزمان مهر تاییدی است برای پرزیدنت ترامپ تا اختیارات تحریمی خود را برای هدف قرار دادن ایران به کار گیرد، به شیوه ای که می تواند به شکلی کشنده برجام را نادیده بگیرد و مسیر را برای جنگ هموار کند. اگر کنگره قصد دارد که از پذیرش مسئولیت از بین بردن توافق هسته ای با ایران سرباز زند لازم است در هفته های پیش رو اصلاحات جدی در این طرح اعمال کند.

منبع : لوبلاگ/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/۳۳