بهره‌برداری عربستان از اختلافات قومی علیه ایران

نویسنده: مصطفی مطهری دکتری علوم سیاسی

دیپلماسی ایرانی: در شرایط کنونی جایگاه عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه بیش از پیش متزلزل شده است. در واقع ناکامی های پی در پی عربستان در حمایت از تکفیری ها در سوریه و عراق و شکست های متوالی در عملیات موسوم به طوفان صحرا در یمن از جمله عواملی است که سعودی ها را به پیگیری سیاست های تفرقه گرایانه در ایران اسلامی سوق می دهد.

اوج رفتارهای تنشی عربستان با جمهوری اسلامی ایران را به وضوح می توان در دو ماهه اخیر مشاهد کرد. در این راستا با توجه به در گیری های سیاسی - رسانه ای میان طرفین، رصد کردن برنامه های اختلاف افکن از سوی آنها با توجه به ویژگی های قومی - مذهبی در ایران نمود بیشتری پیدا کرده است؛ به عبارتی می توان به این نکته اذعان کرد اگر چه این رفتارهای نفاق گونه سعودی ها در رابطه با موضوع اختلافات قومی -  مذهبی در ایران اسلامی به قدمت سنوات عمر نظام جمهوری اسلامی است اما باید تاکید کرد که بذرافشانی نفاق بوسیله عربستان در ایران در چند ماهه اخیر شدت بیشتری پیدا کرده است.    

در واقع عربستان از طریق ایجاد فضاهای  اقلیمی از خلاء های مجازی تفکیک قومی و مذهبی در ایران با توجه به رهیافت های ژئوپلیتیکی (آیکونوگرافی) در صدد است که مطالبات سیاسی - مکتبی خود را در منازعه و نبرد های منطقه ای و حتی در جهان اسلام را با جمهوری اسلامی از طریق سم پاشی های فرقه ای در قالب تضادهای مذهبی و قومی جستجو کند.

در بیانی جامع تر باید بیان کرد که سعودهای از طریق سرمایه گذاری های هدفدار در مناطقی چون سیستان و بلوچستان و کردستان در صدد گسست اتنیک - ژئوپلیتیک (قومی در جغرافیای سیاسی) با ساختار سیاسی نظام اسلامی در ایران هستند. فلذا به تبع این رویکرد مناسباتی در تهییج گروه های قومیِ مرکزگریز با گرایش های مذهبی متفاوت با آن چه با نام مذهب رسمی کشور تعریف می شوند در پی تلاش برای تجزیه کشور برای آسیب رسانی به ایران اسلامی است.

در تبیین آن چه به عنوان تلاش های عربستان سعودی در ذیل آسیب زدن به حاکمیت ملی ایران در درون مرزهای کشور بیان شد می توان به مواردی چند در این زمینه اشاره کرد که در سطور زیر به واکاوی آن خواهیم پرداخت.

در این راستا برای ورود به بحث تحلیلی در این زمینه همکاری و حمایت عربستان از سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به عنوان برزگترین نیروی اپوزیسیون نظام جمهوری اسلامی است. در واقع علت استفاده صفت بزرگ در کنار این سازمان تروریستی صرف دارا بودن سازماندهی ساختاری این گروهک است که با خصیصه عدوات اسلامی - ملی همراه است و حمایت سعودی ها از آنها تنها با مقوله چالش آفرینی کنونی آنها با جمهوری اسلامی ایران است که توانسته آنها را در کنار هم قرار دهد. کمک های مالی سعودی ها از این سازمان و تاکید آنها بر بسیج نیرویی از سوی گروهک مزبور برای تقابل با ایران در اجلاس اخیر بیانگر این موضوع است که سعودی ها یک نبرد تمام عیار را با جمهوری اسلامی ایران با تمام ابعاد آغار کرده اند.

از سوی دیگر نیز تلاش برای تجهیز فکری - مذهبی شبه نظامیان تروریستی در مناطقی از ایران با شاخص های اقلیتی از موضوع محاربه با نظام اسلامی با محوریت فرقه گرایانه از سعودی ها مبین مطالب فوق است. در واقع هر آن چه در این زمینه به کنش سعودی ها بر علیه جمهوری اسلامی قلمداد می شود ماحصل رفتار واکنشی آنها در عرصه شکست های منطقه ای چند ماهه اخیر از ایران در میدان های نبرد در سوریه و عراق است.

با این اوصاف در روند آن چه به برجسته سازی فرقه ای با عناوین مذهبی و قومی از آن یاد شد، عربستان به نوعی خواهان نقش آفرینی در مسیر خلق و ایجاد چالش در درون مرزهای کشور است؛ از این رو علم پیدا کردن به ویژگی های مختصاتی با وجوه جغرافیایی –  مذهبی –  فکری – فرهنگی آن در درون کشور برای مدیریت (ورای کنترل) اهداف شوم سعودی ها ضروری به نظر می رسد؛ به طوری که از طریق پروسه های علمی آینده پژوهانه در زمینه مدیریت ادراک - ذهن به مهارت های ارتباطی در سیاق های فکری و انقلابی از گفتمان اسلام سیاسی با محوریت وحدت مذاهب اسلامی در درون کشور نایل خواهیم شد.

فلذا با توجه به مطالب ارائه شده در این راستا نکات کلیدی در این زمینه برای آگاهی یابی از آن چه با نام افتراق های قومیتی و مذهبی در کشور به آنها دامن زده می شود ضروری است که در جدول زیر ترسیم شده است؛ از این رو با نگاهی بسیط به جدول زیر می توانیم از کم و کیف میزان تقارن و تفاوت های انگاره ای از گزاره های موضوعی و مفهومی در ذیل اشتراک و افتراق اقلیت های قومی -  مذهبی با سامان فکری –  مذهبی - نژادی استقراری در مرکز آگاهی یابیم.

مع الوصف با عنایت به ویژگی های بیان شده در ذیل ستون همگرایی مذهبی و قومی گرایش های مذکور با مشخصه قومیتی وقوف به این نکته مهم است که با توجه به سیاست های واگرایانه فرقه ای عربستان در قبال ایران، برنامه های سعودی ها از دنبال کردن اهداف بیان شده در ایران در ذیل ژئوپلیتیک افتراق مذهبیِ قومیت ها و عدم تناسب مذهبی آنها با ساختار رسمی مذهبی –  سیاسی کشور قابلیت بررسی را دارا است. در واقع عربستان در این عرصه از طریق پویش و سوژه یابی در تبلیغات مذهبی و حمایت های مالی، به پرورش نیروی مخالف با عناد سیاسی و مذهبی در ایران اقدام می کند.

پس از این رو نباید فراموش کرد که اهداف عربستان در آسیب رساندن به ایران، در مناطقی توانایی و قابلیت عملیاتی شدن را دارا است که پتانسیل و ظرفیت مذهبی را در همگرایی فرقه ای با آن چه به نام وهابیت و سلفیسم اشتهار دارد، است. در واقع عربستان با توجه به مولفه هویت در جغرافیای مذهبی در ایران، آن دسته از گروه های قومی را به عنوان گروه هدف انتخاب می کند که نه تنها با آن چه در سامان فکری - سیاسی با نام مذهب تعریف می شود تفاوت دارد بلکه در باز تعریف مبانی مذهبی از خود نیز به عنوان یک گرایش مذهبی در امتداد وهابیت می تواند قرار گیرد. به طوری که وجود گروه های شبه نظامی در مناطقی چون سیستان و  بلوچستان و کردستان با مبانی مذهبی و خمیرمایه سلفی – وهابی و انجام خرابکاری های تروریستی گونه از سوی آنها به نام دین مبین نکات بیان شده است.

بهره سخن این که عربستان سعودی با توجه به عدم توانایی در تقابل مستقیم با جمهوری اسلامی ایران در منطقه از یک سو و شکست های پی در پی عناصر تکفیری تحت حمایت عربستان در جبهه های نبرد در عراق و سوریه از نیروهای مقاومت تحت امر ایران از سوی دیگر، بسترهای نبرد عربستان با ایران از سطح منطقه ای به سطح فرا منطقه ای و سطح ملی با ایران را به درون مرزهای کشور کشانده است. در واقع سعودی ها با عنایت به این موضوع که انقلاب اسلامی با استعانت از مکتب تشیع و اسلام سیاسی و اقدام از طریق قدرت نرم مکتبی در منطقه و جهان اسلام توانست هژمونی فرهنگی در مدار تمدنی تشیع ایجاد کند، درصدد هستند از طریق حمایت های تکثری از اقلیت های قومی با وجه غالب مذهبی در ایران روند استحاله قومی (نژادی) در مذهب (تمایلات سلفی باورانه) را اجرا کند و پروژه سوریه و حتی به نوعی عراق را در ایران عملیاتی سازد. با این اوصاف در این راستا برای مقابله با تهدیدهای نفوذ نرم فکری –  مذهبی عربستان در ایران و جلوگیری از تبدیل آن به یک چالش و خطر ملی در شکل سخت افزاری آن در آینده، نیاز مدیریتی را در مهار آن از طریق فرآیندهای همسوی فرهنگی، اقتصادی ، سیاسی و از همه مهمتر آموزشی را با اشراف مهندسی شده را می طلبد. به طوری که روندهای واگرایانه در جامعه پازلی از علایق مذهبی – قومی ایران را به  همگرایی مبدل کنیم و تمایلات قومی – مذهبی را به هم افزایی ملی ارتقا دهیم.

انتشار اولیه: سه شنبه 4 آبان 1395 / انتشار مجدد: سه شنبه 18 آبان 1395