چرا بانکهای خارجی بدون ضمانت آمریکا در ایران سرمایه گذاری نمی کنند؟

به گزارش «تابناک» فایننشیال تایمز با اشاره به توافق هسته ای ایران آن را یک توافق تاریخی عنوان کرده و نوشته است که آمریکا در مقابل ضمانت در برابر برنامه هسته ای ایران تحریم ها را از روی این کشور برداشت که تصور بر آن بود که با این اقدام سرمایه خارجی روانه ایران خواهد شد و به رشد اقتصادی این کشور کمک میشود.

اما این دورنما آنگونه که از سوی دو کشور انتظار میرفت عملیاتی نشد. صرف نظر از آنکه بسیاری از اعضای حزب جمهوری خواهد در ایالات متحده از جمله کاندیدای این حزب برای انتخابات ریاست جمهوری با این توافق مخالف هستند و حتی دونالد ترامپ اشاره کرده است که در صورت پیروزی در انتخابات این توافق را بر هم خواهد زد، اما آنچه در پشت صحنه میگذر بسیار اساسی تر و ورای انتخابات آمریکا است.

به نوشته فایننشیال تایمز، در بین بانکداران بین المللی یک شورش خاموش – بر علیه توافق هسته ای- در جریان است و اگر این موضوع تغییری نکند، ایران برای دستیابی به هرگونه منافعی از قبل توافق با مشکل مواجه خواهد بود.

آنچه آقای کری گفت دقیقا این بود که ایالات متحده مخالفت و ممنوعیت طولانی مدت معامله بانکهای غیر آمریکایی با ایران را لغو میکند و اخیرا نیز بانکهای اروپایی را تشویق به انجام معامله با طرف های ایرانی برای بهبود شرایط اقتصادی ایران کرده است. در واقع وزارت کشور آمریکا بیانیه ای مشترک با دولت های اروپایی را منتشر کرد که طی آن تایید شده بود که ایالات متحده به هیچ وجه مخالفتی با انجام معامله بانک ها و شرکت های اروپایی با ایران، تا جایی که این معاملات در راستای قوانین وضع شده باشد، ندارد. این بیانیه همچنین از نهادها و شرکت ها خواسته بود که برای اطلاعات بیشتر به دولت های خود مراجعه کنند و فرصتهای اقتصادی در ایران را به دلیل سوء ادراک از دست ندهند.

در نظر، دلایل زیادی وجود دارد که بانکهای غیر آمریکایی خواهان استفاده از فرصت های اقتصادی در ایران باشند. یا توجه به پایین بودن نرخ بهره در غرب، این بانکها تشنه فعالیت های اقتصادی با بازدهی بسیار بالا هستند. از سوی دیگر بانکهایی مانند HSBC، دویچه بانک و BNP تریخچه طولاتی را در انجام معامل با ایران دارند و شرکت هایی مانند زیمنس و رولزرویس نیز اخیرا فعالیت هایی برای سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران داشته اند.

اما یک نکه اساسی در عمل وجود دارد که نباید از آن غافل بود. از سال 2010 تا کنون وزارت دادگستری ایالات متحده بانک های غیر آمریکایی را چیزی در حدود 15 میلیارد دلار جریمه کرده است که این جریمه ها در ارتباط با تخطی از قانون تحریم ها، پول شویی و مبارزه با تروریسم بوده است. از جمله جریمه سنگین 8.9 میلیارد دلاری بانک BNP به خاطر معامله با مشتریان خود در ایران، کوبا و سودان.

در نتیجه این تاریخچه و این سابقه بانکهای اروپایی و آمریکایی را برای معامله با ایران دچار تشویش و نگرانی میکند و آنها به دنبال ضمانتی هستند تا در صورت معامله با ایران و عمل به توصیه جان کری با تنبیهات و جریمه های مالی مواجه نشوند. جان کری نیز از گرفتن یک چنین ضمانتی از وزارت دادگستری ناتوان است و در نتیجه بانکها نیز درگیر یک شورش خاموش علیه نوصیه های توافق هسته ای و شخص جان کری هستند.

این موضوعی است که «استوارت لوی» مدیر ارشد حقوقی بانک HSBC به آن اشاره کرده است و به روشنی بیان میکند که هیچ ضمانتی وجود ندارد که مقامات و نهادهای قانونی ایالات متحده معامله با ایران را چگونه نگاه و تفسیر میکنند. در واقع مواضع مقامات آمریکایی به حدی عجبیب و غریب و نوسانی است که بانکهای خارجی ریسک معامله با ایران را قبول نمیکنند.

نشریه فایننشیال تایمز با اشاره به این موضوعات و چالشها مینویسد: این روشی عجیب و نامانوس برای هدایت سیاست خارجی است و میتواند دو نتیجه را در پی داشته باشد: اول آن که این شرایط منجر به آن میشود که ایران نتواند از قبل توافق هسته ای به رشد اقتصادی مورد انتظار خود برسد. این امر میتواند نارضایتی و نا امیدی از توافق هسته ای را در ایران افزایش دهد.

از سوی دیگر این مواضع متناقض آمریکا در سیاست خارجی منجر به آن خواهد شد که بانکهای غیر آمریکایی از سرمایه گذاری در کشورهایی که فرصت های اقتصادی در آنها با ریسک همراه است سرباز زنند که این امر میتواند به نوبه خود رشد سرمایه گذاری در بازارهای نو ظهور را متوقف ساخته و از این طریق اثراتی بر رشد اقتصاد جهانی نیز داشته باشد.