روسیه باید انتخاب کند؛ ایران یا اسرائیل؟

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل در سفری دو روزه به مسکو رفت و در مورد موضوعاتی از جمله بحران سوریه با ولادمیر پوتین دیدار و گفت وگو کرد. نتانیاهو در مصاحبه با رسانه های روسی گفت که اسرائیل اجازه نخواهد داد، ایران از حزب الله برای تبدیل کردن بخش سوری بلندی های جولان به جبهه جدیدی علیه اسرائیل استفاده کند.

به گزارش «تابناک»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی همچنین گفت، از همه توانش برای جلوگیری از قدرت گرفتن ایران در سوریه استفاده خواهد کرد. وی افزود، قصد دارد از روسیه برای مهار آنچه به ادعای وی تهدید حزب الله است، کمک بخواهد.

نتانیاهو، پیش از دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به ایتارتاس گفت: «ما یک خط قرمز داریم، مرزی که اجازه نخواهیم داد شکسته شود. به ایران اجازه داده نخواهد شد با کمک حزب الله، از خاک سوریه برای حمله به ما استفاده و یک جبهه تروریستی دیگر علیه ما در جولان باز کند».

وی علاوه بر این، به اینترفاکس هم گفت: «ما گفته ایم که خودمان را از درگیری های سوریه، به استثنای دو مورد جدا نگاه می داریم: درمان سوری های زخمی شده بر اساس مأموریتی انسان دوستانه و جلوگیری از اینکه ایران از سوریه برای حمله به اسرائیل یا انتقال سلاح های پیشرفته به حزب الله استفاده کند».

وی همچنین یادآور شد: «اسرائیل، همچنان نگرانی هایش درباره حزب الله را با دولت روسیه در میان خواهد گذاشت. این گروه، خواستار کشته شدن تمامی یهودی ها شده و بنابراین، نباید به آن اجازه دسترسی به سلاح های پیشرفته از طرف هر کسی داده شود. حزب الله هزاران موشک به سمت شهروندان ما شلیک کرده و ما به آنها اجازه نخواهیم داد که سلاح های پیشرفته بیشتری در مرز ما انبار کنند.»

پوتین نیز در این کنفرانس خبری گفت که همکاری های ضدتروریسمی با اسرائیل تقویت می شود و به همکاری های سیاسی، اقتصادی و نظامی با اسرائیل در خاورمیانه متعهد هستیم.

لازم به یادآوری است که پیش از سفر نتانیاهو به مسکو، پایگاه اسرائیلی «دبکافایل» مدعی شد که یکی از اهداف اصلی سفر نخست وزیر رژیم صهیونیستی به مسکو، تلاش و گفت وگو برای وارد شدن اسرائیل به همکاری های واشنگتن-مسکو در «مبارزه با داعش» در سوریه است. در واقع، اسراییل می خواهد با موافقت همزمان واشنگتن و مسکو وارد تحولات میدانی و داخلی سوریه شود.

حال پرسشی که باید بدان پاسخ داده شود، این است که روسیه تا چه اندازه با ادعاهای نتانیاهو در کنفرانس خبری روز سه شنبه در مسکو موافق است و همچنین با سیاست های تل آویو در سوریه همراه خواهد شد؟

برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید به دغدغه های اسرائیل در سوریه اشاره کنیم. به نظر می رسد اسرائیل در سوریه چند نگرانی عمده دارد که همه آن ها به نقش عمده و برجسته ایران و حزب الله در این کشور مربوط است. نخست باید به بلندی های جولان اشاره کرد که این رژیم به شدت از هرگونه اقدام ایران و حزب الله برای عقب راندن اسرائیل از بلندی های جولان احساس تهدید می کند. دوم، شکل گیری یک حزب الله جدید در سوریه به مانند حزب الله لبنان و سوم انتقال سلاح ها و موشک های پیشرفته از سوریه به حزب الله لبنان که بخش عمده ای از این سلاح ها هم سلاح های روسی هستند.

در مورد دغدغه نخست اسرائیل در مورد بلندی های جولان و رویکرد روسیه در قبال آن باید گفت که روس ها نسبت به این دغدغه نتانیاهو نظر مثبتی ندارند. در واقع این دغدغه ای است که مورد موافقت و رضایت هیچ یک از بازیگران مهم منطقه ای و بین المللی و حتی دولت باراک اوباما نیست و در همین راستا نیز به نظر می رسد روسیه بر لزوم عقب نشینی اسرائیل از بلندهای جولان متعهد است. به همین دلیل بود که نتانیاهو در کنفرانس خبری خود در مسکو، موضوع بلندی های جولان را به تهدیدات ایران و حزب الله نسبت داد و به نظر می رسد، یکی از محورهای گفت وگوی میان نتانیاهو و پوتین نیز همین بوده است.

لازم به یادآوری است که چندی پیش، پایگاه اسرائیلی دبکافایل نوشته بود: « وزرای خارجه آمریکا و روسیه با موافقت پوتین و اوباما یک بند پیشنهادی در کنفرانس ژنو برای بازگرداندن بلندی های جولان به سوریه به عنوان بخشی از فرایند پایان دادن به جنگ داخلی در این کشور ارائه داده اند. ایران، حزب الله لبنان و سوریه بشار اسد سه بازیگری در منطقه هستند که از توافق مسکو-واشنگنتن برای عقب نشینی اسرائیل از بلندی های جولان خوشحال خواهند شد و اسرائیل نیز به شدت از این توافق عصبانی است».

بنابراین باید گفت بلندی های جولان و ادعاهای اسرائیل در مورد آن موضوعی است که روسیه چندان با آن موافق نیست و به همین دلیل بود که در کنفرانس خبری خود بدان پرداخت و آن را با تهدیدات ایران و حزب الله ارتباط داد تا به ادامه اشغال آنجا مشروعیت امنیتی بدهد.

دغدغه دیگر اسرائیل شکل گیری یک الگو و مدلی از حزب الله لبنان در سوریه است. در همین زمینه، چندی پیش بود که اندیشکده «سیاست خاور نزدیک» واشنگتن مدعی شدند، حزب الله لبنان قدرتمندترین متحد ایران در جهان عرب در حال تشکیل و تأسیس نمایندگان محلی در سوریه است و از طریق آنها می تواند نفوذ خود را حفظ کند و به منظور تضعیف ثبات اسرائیل در آینده دست به عملیات بزند.

حال در این باره که روسیه به چه صورتی نسبت به این دغدغه اسرائیل پاسخ خواهد داد، نمی توان پاسخ دقیقی داد؛ اما به نظر می رسد روسیه نسبت به شکل گیری عنصری همانند حزب الله در سوریه چندان حساس نیست و می توان گفت موضعی خنثی در مورد آن دارد.

سومین نگرانی اسرائیل که هم اکنون به یک کابوس برای آن تبدیل شده، انتقال سلاح ها و موشک های پیشرفته ایرانی و روسی به حزب الله است که می تواند توان بازدارندگی حزب الله در مقابل اسرائیل را به شدت گسترش دهد. به همین دلیل، عمده فعالیت جاسوسان رژیم اسرائیل در دو سال اخیر، جمع آوری خبر و شناسایی محموله های موشکی بود که احتمال انتقال آن ها به حزب الله وجود دارد.

فارن پالیسی از قول تحلیلگران و منابع نزدیک به حزب الله مدعی شده، این گروه اکنون به موشک های بالیستیک، موشک های اسکاد، موشک های ایرانی فاتح و M-600 مجهز است. جفری وایت، تحلیلگر مسائل دفاعی در «اندیشکده واشنگتن برای سیاست های خاور نزدیک» اظهار داشت: «حزب الله، الان توانمندی حمله با سلاح های هدایت شونده در اسرائیل را دارد. آن ها می توانند مواضعی در داخل اسرائیل - از جمله در مناطق مرکزی و جنوبی - را هدف قرار دهند که این مواضع، مقرهای فرماندهی، پایگاه های هوایی و مواضع اقتصادی اصلی را شامل می شود».

چند ماه پیش نیز سرتیپ یعقوب عمیدرور مشاور سابق امنیت ملی رژیم صهیونیستی گفت که حزب الله با تجربیات و تجهیزاتی که در سوریه به دست آورده است، دیگر آن سازمانی نخواهد بود که در سال 2006 با اسرائیل وارد جنگ شد بلکه بسیار تواناتر خواهد بود.

این دغدغه ای جدی برای اسرائیل است که به نظر می رسد روسیه نیز با این دغدغه اسرائیل همراه است و نسبت به ارسال سلاح های پیشرفته به حزب الله نگاه مثبتی ندارد. بخشی از سلاح هایی که حزب الله دریافت می کند، سلاح های روسی خریداری شده توسط ایران است که روسیه بارها نسبت به عدم انتقال آن ها به حزب الله و یا بومی سازی آن ها به ایران تذکر داده است.

در همین زمینه، چندی پیش که بر خلاف وعده روس ها سامانه اس 300 به ایران تحویل داده نشده بود (اگرچه هم اکنون بخشی از این سامانه به ایران منتقل شد) نشریه کویتی «الجریده» مدعی شده بود، ایران پیشتر به روسیه قول داده بود که تجهیزات پیشرفته نظامی را که از روسیه دریافت می کند، در اختیار حزب الله لبنان قرار ندهد؛ اما ایران به این قول خود پایبند نبوده و موشک های زمین به هوای اس ای ۲۲ را که از روسیه خریداری کرده، در اختیار حزب الله لبنان قرار داده است و ولادیمیر پوتین در واکنش به این نقض عهد ایران، ارسال تجهیزات سیستم دفاع ضد موشکی به ایران را متوقف کرد.

بنابراین باید گفت، انتقال سلاح به حزب الله مسأله ای است که در خوشبینانه ترین حالت ممکن، روس ها نسبت به آن محتاط هستند و با آن موافقتی ندارند.

پرسش دیگری که مطرح می شود اینکه آیا ایران با دغدغه های اسرائیل که مورد تأیید و پذیرش روسیه است کنار خواهد آمد؟ به نظر نمی رسد پاسخ به این پرسش مثبت باشد.

عدم تقویت و تجهیز حزب الله و محور مقاومت، تلاش برای بقای بشار اسد و به رسمیت شناختن گروه های مسلحی که روسیه، اسرائیل و دیگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای آن ها را به رسمیت می شناسند، موضوعاتی نیستند که ایران بتواند با آن ها کنار بیاید؛ موضوعاتی که ممکن است در نهایت بر روابط و مناسبات ایران و روسیه اثر بگذارد.

در پایان باید گفت، روس ها تلاش دارند در روابط خود با ایران و اسرائیل توازنی ایجاد کنند تا بتوانند همزمان با این دو بازیگر که دشمن یکدیگر هستند، روابط و مناسبات نزدیک داشته باشند؛ هرچند روس ها تاکنون به دلیل نیازهای استراتژیک این دو بازیگر توانستند این توازن را برقرار کنند، به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور، روس ها باید انتخاب کنند، زیرا هیچ یک از این دو بازیگر نگاه مثبتی به این رویکرد روس ها ندارند و بنابراین حفظ این توازن توسط روس ها در ادامه سخت به نظر می رسد.