تکذیب ادعای بی‌بی‌سی درباره پیام امام به کندی

حمید انصاری در گفت وگو با خبرگزاری تسنیم، با اشاره به پخش گزارشی در بی بی سی فارسی با موضوع «پیام محرمانه آیت الله خمینی به دولت کندی رئیس جمهور دموکرات آمریکا چه بود؟» اظهار داشت: «ادعای شبکه و سایت بی بی سی رسانه رژیم سلطنتی انگلیس فاقد وجاهت قانونی است و سندیت ندارد.»
وی افزود: «هنوز بدخواهان و دشمنان انقلاب و کسانی که مخالف رفتن رژیم پهلوی از ایران بودند به فکر انتقام از انقلاب و بنیانگذار کبیر انقلاب هستند و چون آن ها بعد از گذشت ۳۷ سال از عمر انقلاب هنوز هم نگران محبوبیت حضرت امام خمینی(ره) هستند ساختن چنین مستند بی اساسی دور از انتظار نیست.»
قائم مقام مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) با اشاره به روحیه استکبارستیزی و الگو بودن این روحیه، تصریح کرد: «این روحیه و شجاعت امام برای هیچ فرد ایرانی و غیرایرانی فراموش شدنی نیست و این روحیه برای مستضعفین جهان یک الگو است و طبیعتاً با چنین کارهایی محبوبیت امام از بین نخواهد رفت.»
وی پخش این مستند را غرض ورزی انگلیسی ها در شب سالگرد رحلت امام دانست و خاطرنشان کرد: «اینکه در شب سالگرد رحلت امام آن ها دست به این کار می زنند نشان از عصبانیت آنان است که چطور یک ملت بعد از گذشت چندین سال هنوز هم خود را پیرو مکتب آن عزیز سفرکرده می دانند. ادعای آن ها کاملاً بی اساس و شتاب زده است و هیچ سند واقعی برای ادعای خود نخواهند داشت.»

گزارش بی بی سی: متن کامل پیام امام طبقه بندی شده است
سایت بی بی سی فارسی در گزارشی ادعا کرده که بر اساس سند سری «اسلام در ایران» سازمان سی آی ای، «روح الله خمینی بعد از چند ماه حبس در زندان قصر و حصر در قیطریه تهران در نیمه آبان ۱۳۴۲ بی سر و صدا به دولت جان اف کندی پیام می دهد تا حملات لفظی اش سوءتعبیر نشود زیرا او از منافع آمریکا در ایران حمایت می کند.»
به نوشته بی بی سی، گزارش سفارت آمریکا در تهران که حاوی متن کامل پیام آیت الله خمینی است هنوز در آرشیو ملی آمریکا در حالت طبقه بندی نگه داشته شده است، اما خلاصه ای از پیام در سند «اسلام در ایران» آمده است.
این سند در واقع گزارش تحقیقاتی ۸۱ صفحه ای سیا - مورخ مارس ۱۹۸۰ - است و در آن سوابق آیت الله خویی، آیت الله شریعتمداری و آیت الله خمینی هم آمده است. سیا گزارش را سال ۲۰۰۵ از حالت طبقه بندی بیرون آورد ولی چند قسمت حساس از جمله پاراگراف مربوط به پیام آیت الله خمینی را سانسور کرد. در دسامبر ۲۰۰۸ کتابخانه ریاست جمهوری جیمی کارتر نسخه دیگری از سند را به صورت دیجیتالی منتشر کرد که در آن این پاراگراف بدون سانسور آمده ولی تا به حال از دید اکثر مورخان و محققان پنهان مانده است.
بنابر این سند، پیام حدود ۱۰ روز قبل از سفر لئونید برژنف، رهبر شوروی به ایران توسط یک روحانی به ظاهر غیرسیاسی به نام حاج میرزا خلیل کَمَره ای به سفارت آمریکا در تهران می رسد. در سند آمده: «او همچنین اعتقادش درباره همکاری نزدیک اسلام و سایر ادیان جهان به ویژه مسیحیت را توضیح داد.» گزارشگر بی بی سی می افزاید: «معلوم نیست که رئیس جمهوری دموکرات پیام آیت الله خمینی را خوانده باشد؛ کندی حدود دو هفته بعد در دالاس تگزاس ترور می شود.»

مهاجرانی: امام پیامی مکتوب نفرستاده اند
سید عطاالله مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اصلاحات در یادداشتی در سایت خود (مکتوب) درباره گزارش بی بی سی نوشت: «اینکه تا به حال چنین سندی افشا نشده است، دلیل روشنی است که امام خمینی به شکل مکتوب پیامی نفرستاده است.»
متن کامل یادداشت مهاجرانی بدین شرح است:
گزارش بی بی سی که با آب و تاب بسیار از برنامه شصت دقیقه منتشر شد؛ و تقریباً نیمی از وقت برنامه را گرفت، نمی توان این برنامه را به عنوان یک برنامه معمول تلقی کرد. گزارشی که خوانده شد، افرادی که در برنامه شرکت کردند، زمانی که برنامه منتشر شد، یعنی درست در آستانه بزرگداشت رحلت امام خمینی، تمامی نشان از یک برنامه محاسبه شده داشت. زمانی مناسب برای اعلام کشف بزرگ بی بی سی. دکتر یزدی با هوشمندی همیشگی و سرعت عمل به بخش دوم مدعای بی بی سی پاسخ گفته اند و موضوع پیام کارتر و پاسخ امام خمینی و نیز تحریفی که در پاسخ صورت گرفته است، به خوبی و سنجیدگی نقد و رد کرده اند.
در مورد روایت نخست یعنی پیام آیت الله خمینی به جان کندی رئیس جمهور وقت آمریکا بایستی اندکی مداقه کرد. آیا این بخش هم در حقیقت کشف بی بی سی فارسی است و یا بیشتر کاری غیرحرفه ای و بلکه می توان آن را گونه ای اختراع خواند.
یکم: در گزارش بی بی سی سندی منتشر نشده است. متن انگلیسی که درج شده است. هیچگونه نشانی از اسناد کلاسه شده سازمان سیا را ندارد. گویی متن از یک نشریه یا روزنامه کپی - پیوست شده است. در گزارش هم اشاره شده است که این پاراگراف از طریق نسخه دیجیتالی کتابخانه جیمی کارتر به دست آمده است. این سند هم در گزارش نیامده است.
دوم: سند می گوید، حاج میرزا خلیل کمره ای پیام آیت الله خمینی را به سفارت آمریکا رسانده است. به فرض درستی روایت سیا، این پیام اگر مکتوب بود، حتماً نشانی از آن در دست بود و در طول این سال ها حتماً سازمان سیا به طریقی این سند را افشا می کرد. اینکه تا به حال چنین سندی افشا نشده است، دلیل روشنی است که امام خمینی به شکل مکتوب پیامی نفرستاده است.
سوم: در گزارش بی بی سی، که مدعی است برای نخستین بار این سند و یا آن پاراگراف مهم را منتشر می کند بی دقتی های قابل تاملی دیده می شود. می توان به روشنی تفاوت متن انگلیسی و برداشت آزاد بی بی سی فارسی را از یکدیگر تفکیک کرد. متن انگلیسی:
«In November ۱۹۶۳ Ayatollah Khomeini sent a message to the United States government through Haj Mirza Khalil Kamareei، a professor of the theological faculty of Tehran University and an Iranian politician close to opositionist religious groups.
Khomeini explained that he was not oppose to American interests in Iran. On the contrary، he thought the American presence was necessary as a counterbalance to Soviet and possibly British influence.
Khomeini also explained his belief in close cooperation between Islam and other world religions، Christendom.»

الف: بی بی سی، آیت الله حاج میرزا خلیل کمره ای را «به ظاهر فردی غیرسیاسی» معرفی کرده است. در حالی که در پاراگراف مستند بی بی سی، حاج میرزا خلیل کمره ای فردی نزدیک به گروه های معارض دینی معرفی شده است. علاوه بر اینکه به موقعیت علمی ایشان به عنوان استاد الهیات دانشگاه تهران هم توجه شده است.
زندگانی آیت الله کمره ای که در سال ۱۳۱۴ توسط نیروهای امنیتی زمان رضاشاه در شهرستان اراک بازداشت شده بود، حاکی از فعالیت های سنجیده سیاسی ایشان است. از ایشان رونوشت نامه آیت الله حایری یزدی به رضاشاه را کشف کرده بودند و به همین دلیل ایشان به زندان تهران منتقل شد و مدتی در زندان بود.
ب: در متن انگلیسی آمده است، که آیت الله خمینی توضیح داده اند که ایشان مخالف منافع امریکا در ایران نیستند. اما در برداشت آزاد بی بی سی فارسی آمده است: «در نیمه آبان ۱۳۴۲ بی سر و صدا به دولت جان اف کندی پیام می دهد تا حملات لفظی اش سوءتعبیر نشود زیرا او از منافع آمریکا در ایران حمایت می کند.»
بخش نخست این عبارت، تا حملات لفظی اش… در متن انگلیسی وجود ندارد و در واقع جعلی است. بخش دوم هم در متن انگلیسی به وجه سلبی مطرح شده است و نه اثباتی. تفاوت این دو وجه بر اهل دقت پوشیده نیست.
چهارم: آیا می توان به درستی سند مکشوفه اعتماد کرد؟ آیا در نیمه آبان ماه ۱۳۴۲ امام خمینی چنین پیامی را برای جان کندی از طریق آیت الله کمره ای ارسال کرده اند؟ آیا پیام همان گونه که ایشان بیان کرده اند به سفارت آمریکا انتقال یافته است؟ آیا حاج میرزا خلیل کمره ای که دوست سالیان سال امام خمینی و رفیق شفیق درس و بحث فلسفه و خارج فقه ایشان بوده اند، از پیش خود پیامی را به سفارت آمریکا منتقل نکرده اند تا موجب حفظ جان امام خمینی در آن روزگار سخت سال ۱۳۴۲، یعنی پس از نهضت پانزده خرداد ۱۳۴۲ شوند؟ آیا مترجم سفارت پیام را به درستی گرفته و ترجمه کرده است، یا دقت آن ها هم در همین حدود دقت بی بی سی فارسی امروزه بوده است؟ می دانیم که حاج میرزا خلیل کمره ای فقیهی زمان شناس و نوآور بود. او بود که پس از فرود آمدن آپولو بر کره ماه، نامه ای به نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا در سال ۱۳۴۸ نوشت. آن موفقیت بزرگ را به نیکسون و ملت آمریکا تبریک گفت و از نیکسون خواست که اکنون نگاهی به زمین و دو میلیون آواره فلسطینی بیندازد که در شرایطی سخت به سر می برند. همو بود که اعلام کرد، هر شیعه ای سنّی و هر سنّی ای شیعه است! و نامه ای برای ملک فیصل پادشاه سعودی در سال ۱۳۴۳ نوشت و نگرانی خود را از تفرقه در جهان اسلام تبیین کرد. در یک کلام، آیا پیام به سفارت آمریکا در فرض صحت ابتکاری از سوی حاج میرزا خلیل کمره ای برای حفظ جان آیت الله خمینی نبوده است؟
پنجم: دکتر عباس میلانی که در برنامه بی بی سی شرکت داشت، نکته مهمی را بیان کرد - دیگر شرکت کنندگان سخن قابل توجه و تاملی نداشتند. منصور فرهنگ که آیت الله سید محمد خامنه ای را که سؤال از وزیر خارجه وقت دکتر ولایتی را امضا کرده بود، با آیت الله سید علی خامنه ای که در آن وقت رئیس جمهور بود و نمی توانست به عنوان نماینده مجلس نامه ای را امضا کند، با یکدیگر خلط کرد و نشان داد بی دقتی به تعبیر بیهقی پهنایش تا به کجاست! - حرف دکتر میلانی این بود که پیام نشان می دهد که آیت الله خمینی برای تغییر رژیم برنامه داشته است. این سخن قابل توجه و تأمل است. در حقیقت در صورت درستی گزارش سیا، پیام به کندی که مخالف شاه بود و اگر ریاست جمهوری اش ادامه پیدا می کرد، به احتمال بسیار ما شاهد تغییراتی در ایران و نحوه حکومت استبدادی شاه می بودیم؛ پیام به کندی برای ایجاد فرصت بوده است. اگر کرده باشد! چون کندی مدتی بعد ترور شد.
آیت الله خمینی در رهبری انقلاب به دو نکته بسیار مهم توجه همواره داشت. یکم: جدا کردن آمریکا از شاه. دوم: جدا کردن ارتش از شاه. در واقع محمدرضا شاه پهلوی بدون آمریکا و بدون ارتش به معنای حقیقی کلمه هیچ بود، نه آن هیچ مشهور پرویز تناولی که در آن هیچ چیزی هست. پوچ بود! همان واژه ای که نتانیاهو یاد گرفته بود و در گفت وگو با خبرنگار بی بی سی فارسی به کار برده بود!
به عنوان نمونه، وقتی ژنرال هایزر به ایران آمد و شاه از سفر او به ایران بی خبر بود! مأموریت واقعی هایزر سازماندهی یک کودتا توسط ارتش بود. تدبیر و درایت شگفت انگیز امام خمینی و تماس با هایزر توسط نمایندگان یا شخصیت های مورد قبول امام با هایزر به منتفی شدن برنامه کودتا انجامید. کودتایی که هنوز هم حسرتش در دل برنارد لوئیس در کتاب یادداشت های یک قرن و دور گولد مشاور نتانیاهو مانده است.
پیامبر بزرگوار اسلام درباره مؤمن روایتی بسیار حکمت آموز دارند: «المومن کیّس فطن حذر!» مؤمن با کیاست، هوشمند و نکته بین و مراقب است. امام خمینی رهبری با تمامی این مشخصات بود. هر دو تاکتیک موفق او، جدا کردن آمریکا به عنوان پشتوانه وجودی شاه و ارتش به عنوان ابزار سرکوب او در داخل، به خوبی به ثمر نشست و انقلاب اسلامی در زمانی نسبتاً کوتاه به پیروزی رسید. بر خلاف تفسیر خام منصور فرهنگ ارتش چلچراغی نبود که با رفتن شاه رشته اش قطع شود و سقوط کند و خرد شود. ارتش باقی ماند و رشته اش به انقلاب و ملت پیوند خورد و در جنگ تحمیلی نقطه قوت دفاع از کشور بود. اکنون که بیست و هفت سال از رحلت امام خمینی رهبر پرشکوه انقلاب اسلامی می گذرد، اگر با دقتی بیشتر به کارنامه او نگاه کنیم، کارنامه او را به درستی و منصفانه بسنجیم، گمان نمی کنم فرصتی برای غباری بماند که خواستند در آستانه رحلت او بر سیمایش بنشانند…
در این دیار دودی!
این داوران دودی شکل
بیهوده سنگ
بیهوده گِل، به ساحت مهتاب می زنند.

دهباشی: انتساب پیام به امام یک گمانه زنی است
بی بی سی آبان سال گذشته نیز در گزارشی مدعی شده بود رهبر انقلاب چند روز پیش از آنکه از نوفل لوشاتو به تهران برگردد - در روز ۲۷ ژانویه ۱۹۷۹ (هفتم بهمن ۱۳۵۷) - به دولت کارتر پیام شخصی محرمانه ای می فرستد که در آن از یک طرف به طور تلویحی تهدید به اعلان جهاد می کند و از طرف دیگر می گوید: «شما خواهید دید که ما با آمریکایی ها هیچ دشمنی خاصی نداریم و شما خواهید دید که جمهوری اسلامی که مبتنی بر فلسفه و قوانین اسلامی است چیزی به غیر از (حکومتی) بشردوست نخواهد بود و به آرمان صلح و آرامش تمام بشریت کمک خواهد کرد.» (گزارش بی بی سی)
حمید انصاری، قائم مقام موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی در پاسخ به این گزارش گفت: «در ادعای بی بی سی، سخنان امام «پیام امام به کارتر» معرفی شده؛ که اصلاً واقعیت ندارد. امام هیچ گاه به کارتر پیام نفرستاده است. بلکه سخنان قاطع و متین همراه با هشدارهای جدی امام، پاسخ به درخواست های دولت کارتر بوده است. ضمن اینکه مطالبی که امام خمینی در این گفتار فرموده است، برخلاف ادعا و القایی که در گزارش بی بی سی شده، جنبه محرمانه ندارد. عین و یا مضمون مطالب امام در این گفتار در سخنرانی ها و مصاحبه های همان روز و روزهای قبل و بعد از تاریخ این سخنان، بیان شده است.» (پاسخ انصاری)
دکتر ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه دولت موقت نیز گزارش بی بی سی فارسی را نادرست خواند و نوشت: «آقای خمینی پیام شخصی برای کارتر نفرستاد بلکه این کارتر بود که پیام فرستاد و آقای خمینی به پیام او جواب داد.» (پاسخ یزدی)
این بار نیز بی بی سی به گزارشی استناد کرده که به نوشته حسین دهباشی، تاریخ پژوه و مستندساز در آن نامی از امام خمینی نیامده و انتساب آن به وی تنها یک گمانه زنی است. دهباشی در کانال تلگرام خود نوشت: «درست چند روز مانده به سالگرد ارتحال امام، بنگاه سخن پراکنی بریتانیا، مدّعی اسناد تازه یافته ای می شود در باب ارتباط پنهان هم ایشان با دولت وقت آمریکا در دهه چهل هجری شمسی و در ابتدای مُبارزات وی با رژیم گذشته که یکی اتفاقاً از مُهم ترین فرازهای آن اشکال به لایحهٔ مصونیت قضایی مستشارانِ نظامی آمریکا است و این تعبیر تُند و مشهور که: «آمریکا از انگلیس بدتر، انگلیس از آمریکا بدتر، شوروی از هر دو بدتر، همه از هم بدتر». چارهٔ کار آیا پارازیت بر امواج ماهواره ای است؟»
دهباشی افزود: «بنیانگذار جمهوری اسلامی، در ذیل صفحهٔ بیست ونهم از وصیّت نامهٔ خود به تاریخ ۲۶ بهمن ۱۳۶۱ آورده است: «اکنون که من حاضرم، بعض نسبت های بی واقعیت به من داده می شود و ممکن است پس از من در حجم آن افزوده شود لهذا عرض می کنم آنچه به من نسبت داده شده یا می شود مورد تصدیق نیست، مگر آنکه صدای من یا خط و امضای من باشد با تصدیق کارشناسان یا در سیمای جمهوری اسلامی چیزی گفته باشم.» و حالا آیا او که یازدهم دی ماه ۱۳۶۷ در نامه ای نامتعارف به رهبر یکی از دو ابرقدرت وقت واقعهٔ غیرقابل انتظار ۲۸ مرداد ۱۳۷۰ را پیش بینی و می نویسد: «برای همه روشن است که از این پس کمونیسم را باید در موزه های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد» این روزها را نیز دیده بود؟ حتّی با فرض صحّت سند منتشرشده از سوی بی بی سی گرچه چند روزی ممکن است طوفان دیگری در فنجان کم عمق چای مجازستان ایجاد شود امّا به واقع از منظر تاریخ پژوهی چیزی چندانی به معارف واقعی تاریخ کشور ما افزوده نشده است چرا که نخست: در متن سند نامی از امام خمینی نیامده و انتساب آن به وی تنها یک گمانه زنی است. دو دیگر: تاریخ آن که مورخ ۱۵ آبان ۱۳۴۲ است با سخنرانی آتشین و ضدآمریکایی نامبرده در ۴ آبان ۱۳۴۳ هم خوانی ندارد و سیّم: نه دربرگیرندهٔ دست خط یا پیامی کتبی که روایت پیامی شفاهی از سوی فردی به نام «حاج میرزا خلیل کَمَره ای» است و چه کسی است که به فارسی سخن بگوید و مثل یک کلاغ، چهل کلاغ را نشنیده باشد؟»