تلاش آل سعود برای خروج از بن بست

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله امروز نوشت:

ملک سلمان پادشاه عربستان طی حکمی وزرای نفت، حج، بهداشت، آب، حمل و نقل، بازرگانی و امور اجتماعی را برکنار و افراد جدیدی را به جای آنها منصوب کرد.

جدی ترین تغییر، برکناری علی النعیمی وزیر نفت 80 ساله عربستان بود که به مدت 21 سال این سمت را در اختیار داشت. به نظر می رسد برکناری وی به خاطر مواضعش در قبال حراج آرامکو و واگذاری بخشی از آن به بخش خصوصی و حتی خارجی ها بوده که نقش ریاض در تصمیم سازی های کلان نفتی را کم رنگ تر می کند.

این خانه تکانی پردامنه در کابینه بیانگر بن بستی است که آل سعود، با آن مواجه است و دربار ریاض با این برکناری ها سعی دارد مسئولیت ناکامی ها را به حساب وزرای معزول بگذارد درحالی که بن بست کنونی آل سعود به وزرای دفاع و امور خارجه مربوط می شود که تصمیم سازی تحولات حال و آینده برعهده آنها گذاشته شده تا نقش جدی تری را در ساختارسازی جدید ایفا کنند.

واقعیت این است که ملک سلمان در سن 80 سالگی از بیماری های مختلف از جمله عدم تمرکز رنج می برد و حاکم حقیقی امروز دربار سعودی، فرزند وی محمد بن سلمان وزیر دفاع و جانشین ولیعهد است که عملاً به سیاستگذار و مجری اصلی درون خانواده آل سعود و طیف وزیران تبدیل شده است. اگرچه وی نردبان ترقی را سریعاً پیموده ولی به همین اندازه برای اتخاذ تصمیمات کلیدی و تاثیرگذار، بی تجربه و جوان است. طرحهای ناکام او برای تشکیل ائتلاف عربی با شعار «طوفان قاطعیت» در یمن و تشکیل ائتلاف 34 کشور عربی و اسلامی برای حمایت از تروریست ها در سوریه و عراق، نشانگر اوج ناتوانی و اقدامات نسنجیده ای است که قبل از دعوت رسمی از کشورها و اعلام موافقت آنها عضویتشان در چنین ائتلافی را پیشاپیش اعلام کرد اما در میدان عمل این کشورها حاضر نشدند نقش جدی و موثری در ائتلاف های کاغذی آل سعود ایفا کنند.

اکنون شاهزاده 25 ساله طرح های پوشالی جدیدی را در صحنه اقتصاد، انرژی و مدیریت سیاسی – اجتماعی مطرح کرده و طیف وسیع مخالفین را در هر سطحی که باشند، به سرعت کنار می زند و به حاشیه می راند. ارائه طرح های بلندپروازانه و غیرعملی برای ایجاد صندوق ذخیره ارزی عظیم، قطع یارانه های انرژی، خصوصی سازی آرامکو بزرگترین شرکت نفتی جهان، گسترش سرمایه گذاری ها و تلاش برای کوچک سازی دولت از نخستین برنامه های دربار آل سعود است. این طرح ها حتی بدون فراهم ساختن زیرساخت ها و بسترها و بدون ایجاد یک ساختار مدیریتی کاردان، همسو، قدرتمند و کارآمد و صرفاً با توسل به قدرت رو به افول دربار و حمایت رسانه ای و تبلیغاتی، قرار است اجرائی شود. با در نظر گرفتن اختلافات روزافزون درون دربار و رفتار تهاجمی محمد بن سلمان در قبال مخالفین و منتقدین طرح های بی پایه و اساس وی، به نظر می رسد که ناکامی وی در اجرای این طرح های عظیم، بسیار زودتر از آنچه انتظار می رود، آشکار شود.

آنچه مطرح است، البته به خودی خود طرح های پردامنه ای است ولی برای اجرا نیازمند برنامه ریزی، زمینه سازی، تربیت مدیران و کارشناسان، توجیه افکار عمومی و هماهنگ سازی تیم های کارآمد عملیاتی و مهم تر از همه، ایجاد یک محیط آرام، همراه و پرنشاط برای تضمین موفقیت چنین طرح های عظیم و پردامنه است. با نگاهی به فضای خفقان آلود، پرتنش و به شدت امنیتی داخل عربستان و فضای پرتنش در محیط پیرامونی، عربستان تا دستیابی به یک محیط امن و آرام که بتواند چنین طرح های خام طمعانه ای را عملیاتی کند، بسیار فاصله دارد.

جنگ و آتش افروزی در طول مرزهای مشترک با یمن، تلاش برای مدیریت و هدایت یک شبکه جهانی تروریستی با عضوگیری از 85 کشور جهان برای جنایت و کشتار و ارعاب در سوریه، لیبی، عراق، لبنان، یمن و حتی سایر کشورهای آسیائی و آفریقائی، فرصت و امید چندانی برای آل سعود باقی نمی گذارد که به فکر طرح های توسعه ای در این حد و اندازه خیالبافانه برآید و حتی بدون زمینه سازی، وارد عمل شود تا مثل تشکیل ائتلاف های کاغذی در جنگ، در قلمرو توسعه نیز با شکست و ناکامی روبرو گردد.
قطع یارانه ها چه بسا در فضای خفقان آمیز عربستان، تصمیمی شدنی تلقی گردد ولی ممکن است به عنوان «چاشنی انفجار» عمل کند و آثار و تبعات ناشی از سقوط قیمت نفت و کسری بودجه عظیم یکصد میلیارد دلاری عربستان را در سطوح و لایه های مختلف سیاسی – اجتماعی عربستان شعله ور سازد تا همین جا هم حتی متحدان و حامیان آل سعود نسبت به عواقب سیاست های ریاض به وضوح در مقیاس رسانه ای اظهار نگرانی می کنند و به مقامات آل سعود علناً هشدار می دهند. انعکاس و پیامدهای سیاست جدید آل سعود هرچه باشد، نفس «برکناری» اعضای کلیدی کابینه به خودی خود نشانگر قبول شکست و ناکامی سیاست ها تلقی می شود و این شیوه رفتار تحقیرآمیز برای مقامات کلیدی کابینه، بیانگر خشم و بی تابی دربار است که چشم انداز اجرای استراتژی جدید را با قلع و قمع در کابینه و تودهنی به وزرائی آغاز کرده که سابقه کاری آنها در کسوت وزارت با عمر محمد بن سلمان تقریباً برابری می کند.

علی النعیمی وزیر نفت کهنه کار عربستان انصافاً مستحق برکناری هم بود چرا که با اجرای سیاست های جنون آمیز و اشباع بازار جهانی نفت با عرضه بیشتر و کارشکنی در سازمان اوپک باعث سقوط قیمت نفت به زیان صادر کنندگان نفت و از جمله عربستان شد. درماندگی امروز آل سعود پیامد یکه تازیهائی است که در تمامی زمینه ها و جبهه ها، بی هیچ آینده نگری و تدبیری، مقدمات شکست و رسوائی آل سعود را فراهم آورده است. از این دیدگاه خانه تکانی امروز آل سعود شاید آخرین فرصت ها برای خروج از بن بست و ماندن در قدرت ارزیابی شود که بی هیچ مقدمه ای، کابینه و چهره های شاخص آنرا جارو می کند!