معاملات دلاری آمریکا با ایران به کجا رسید؟

طی چند هفته گذشته، دولت اوباما سیگنال هایی را ارسال کرده مبنی بر اینکه قصد دارد امتیازات بیشتر و پیش بینی نشده ای را به ایران بدهد. این امتیازات شامل اعطای امکان دسترسی غیرمستقیم به معاملات مالی دلاری می شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، دولت آمریکا معتقد است که برای احترام به روح توافق باید این امتیاز اضافه را به طرف ایرانی بدهد. اما کنگره نظر دیگری دارد و ادعا می کند چنین دسترسی ای در متن اصلی برجام نیامده و هدیه ای به ایران است که نباید بدون گرفتن امتیازات بیشتر از تهران واگذار شود. همان طور که باراک اوباما، اخیرا این سوال را مطرح کرده: اگر ایران امتیازات بیشتری نمی دهد، چرا آمریکا باید برای احترام گذاردن به روح برجام امتیازات بیشتری را اعطا کند؟
 
این اختلافات از غیردقیق بودن متن توافق ناشی می شود. از روز اجرای توافق، بزرگ ترین بانک های جهان به خودداری از همکاری های بانکی با مشتریان ایرانی یا شرکت هایی که به دنبال تجارت در ایران هستند ادامه داده اند، زیرا نگرانند که متهم به نقض تحریم های پابرجای دولت آمریکا شوند. این امتناع از همکاری موجب بروز مشکلاتی شده است: شرکت های مهم اروپایی نتوانسته اند خدمات بانکی ضروری برای تجارت در ایران را دریافت کنند. ایران اعلام کرده که آمریکا به تعهدات خود براساس توافق عمل نمی کند. ادعای ایران توافق را تهدید می کند و دولت آمریکا در 2 هفته گذشته با تلاش برای یافتن راه هایی به منظور انگیزش بانک ها برای آغاز تجارت با ایران به این ادعا پاسخ داده است. دولت آمریکا در حال بررسی دادن اجازه به این بانک ها است تا تراکنش های دلاری را در بیرون از آمریکا از سوی شرکت های طرف همکاری با ایران انجام دهند. اما دولت آمریکا نمی تواند این کار را بدون نقض تحریم منع دسترسی مستقیم یا غیرمستقیم ایران به سیستم مالی آمریکا انجام دهد. مقامات دولت آمریکا هنگام توضیح توافق در کنگره گفته بودند که ایران به سیستم مالی آمریکا یا دلار آمریکا دسترسی نخواهد داشت، برای مثال آدام سزوبین، معاون وزیر خزانه داری آمریکا روز 17 سپتامبر 2015 در توضیحاتی که در کمیته بانکی مجلس نمایندگان آمریکا ارائه کرد، اطمینان داد: «هیچ بانک ایرانی ای نمی تواند به سیستم مالی آمریکا دسترسی داشته باشد یا حساب باز کند، اوراق بهادار بخرد یا حتی یک معامله دلاری انجام دهد.» در حالی که براساس این اظهارات بانک ها به صراحت از انجام تراکنش های موسوم به «U-turn» از طرف مشتریان ایرانی ممنوع بودند، کنگره دخالت و اعلام کرد که ایران حتی به دلار آمریکا در داخل یا خارج از آمریکا نیز دسترسی نخواهد داشت. دادن دسترسی به دلار به ایران امتیاز مهمی است که در بندهای توافق ذکر نشده است.
 
دولت آمریکا در ماه های اخیر از ابهام زدایی در این زمینه خودداری کرده است، برای مثال، در دستورالعمل حقوقی ای که روز اجرای برجام منتشر شد، دولت اوباما اعلام کرده که «پس از روز اجرا، موسسات مالی خارجی باید همچنان اطمینان حاصل کنند که از طریق موسسات آمریکایی تراکنش های دلاری مرتبط با ایران را انجام ندهند.» این تلویحا به آن معنا است که تراکنش های دلاری در خارج از آمریکا می تواند مجاز باشد و اینکه موسسات مالی خارجی می توانند به چنین معاملاتی مبادرت ورزند. با این حال، دولت اوباما هنوز به نحو راضی کننده ای این برداشت را تایید نکرده، بلکه تفسیر را به عهده موسسات مالی خارجی گذاشته که آیا برداشت کنند که می توانند تراکنش های دلاری را که مستقیما مستلزم استفاده از سیستم مالی آمریکا نیست انجام دهند یا خیر؟