آموزش تنها راه شکست داعش است

نویسنده: گوردون براون، نخست وزیر سابق بریتانیا

دیپلماسی ایرانی: هیچ کدام از بازدیدکنندگان خاورمیانه نمی توانند به شکاف بین آرمان های آموزشی، کارآفرینی و اشتغال جوانان منطقه و واقعیت تلخی که بسیاری از آنها از آینده ای مثبت محروم هستند، توجه نکنند. این در حالی است که نیمی از جمعیت 18 تا 25 ساله خاورمیانه بیکار یا بی سواد هستند.

بحران جهانی آوارگان این اوضاع را بدتر کرده است. این بحران موجب بی خانمان شدن حدود 30 میلیون کودک که شش میلیون آنها سوری هستند شده است که تعداد بسیار کمی از آنها این فرصت را خواهند داشت تا در سنین تحصیلشان به خانه هایشان بازگردند. از این رو تعجب آور نیست که گروهی که موسوم به داعش است عقیده دارد که بهترین مکان برای سربازگیری در میان همین جوانان بی خانمان و ناراضی است.

تبلیغاتچی های داعش از رسانه های اجتماعی سوءاستفاده می کنند و همچنین برخی از اوقات هم از مساجد به عنوان مکانی برای رادیکالیزه شدن، سوءاستفاده می کنند. این گروه با جنجال آفرینی بر سر چالش های احتمالی میان اسلام و غرب جوانان را تشویق به جهاد می کنند.

خشونت عجیبی که در فیلم های داعش وجود دارد دارای جذبه غیرمنتظره ای است. اما آنچه که واقعاً موجب جذب جوانان ناراضی می شود چیزی بیشتر از این است و مربوط به جوامعی است که در آن زندگی می کنند. شیراز ماهر از مرکز بین المللی مطالعات افراط گرایی در کالج کینگ لندن، احساساتی مشترک میان افراد تازه جذب شده در این گروه های تروریستی کشف کرده است: «خشم، سرپیچی، حس آزار و اذیت و امتناع از مطابقت». گزارش بنیاد کوئیلیام هم این گونه نتیجه گیری می کند که داعش بر روی اشتیاق جوانان به چیزی ارزشمند یعنی آرمان تکیه می کند و با استفاده از آن نیروهای جدید را جذب می کند.

به غیر از این عده ای بسیار کمی وجود دارند که با این ایده که ما در مبارزه ای قرار داریم که با قلوب و اذهان روبه رو است و فقط توسط راه های نظامی حل نمی شود، مخالف باشند. قدرت سخت می تواند هسته اصلی رهبران داعش را از بین ببرد. اما ما به چیزی بیشتر از آن نیاز داریم تا حدود 200 میلیون جوان مسلمان را از افراط گرایی بازداریم.

چندین راه برای مبارزه با افراط گرایی در شبه قاره هند و خاورمیانه وجود دارد: مجلات کودکان در پاکستان، فیلم هایی برای نوجوانان شمال آفریقا، ایستگاه های رادیویی در خاورمیانه و کتاب و انتشارات در مخالفت با القاعده. این راه ها می توانند به بیان حقیقت درباره زندگی داعش -این که وحشی، فاسد و مستعد به تصفیه های درونی است- از چندین روش از جمله توجه به فراریان داعش، کمک کند. یک گزارش که در سال 2004 تهیه شده بود نشان می دهد که «نشان دادن جداشدگان از گروه، تصویر اتحاد و اراده را که آنها می خواهند از خودشان منتقل کنند را خدشه دار می کند.»

اما اگر می خواهیم در نبرد ایده ها پیروز باشیم، باید جاه طلب تر باشیم و باید فضای فرهنگی را گسترش دهیم که داعش آن را «منطقه خاکستری» می نامد و مشتاق به نابودی آن است. این فضا، فضایی است که مسلمانان و غیرمسلمانان می توانند با هم زندگی کنند، ارزش های مشترکشان را کشف و با هم همکاری کنند. پیتر نیومن، مدیر مرکز بین المللی مطالعات افراط گرایی پیشنهاد می دهد که با استفاده از فضای یوتیوب، فیلم هایی تولید شود که چرایی شکست داعش را توضیح دهند. وی می گوید: «شما در یک بازه زمانی 5 هزار فیلم دریافت می کنید، 4 هزار تای آنها به درد نخور هستند، اما هزار تای آن موثر هستند. هزار فیلم علیه تبلیغات داعش.»

با این حال بهترین ابزار طولانی مدت برای مبارزه با افراط گرایی آموزش است. در یافا، اسرائیل مدرسه ای توسط کلیسای اسکاتلند اداره می شود که فضائل بردباری را به کودکان مسلمان، یهودی و مسیحی می آموزد. در لبنان برنامه ای آموزشی وجود دارد که تنوع مذهبی را -برنامه ای که شامل «رد هرگونه افراط گرایی و انزوای مذهبی یا فرقه ای» می شود- به کودکان سنی، شیعه و مسیحی از سن ۹ سالگی می آموزد. این کشور همچنین از زمانی که 200 هزار کودک آواره سوری را پذیرفته است، مدارسش را دو شیفته کرده است.

اگر لبنان مشکل دار که به خاطر خشونت های فرقه ای و تقسیمات مذهبی آسیب دیده است، می تواند همزیستی را رواج دهد و به آوارگان سوری فرصت آموزش را اعطا کند، دیگر دلیلی برای بقیه کشورهای منطقه باقی نمی ماند که نتوانند این الگو را دنبال کنند.

انتخاب از این واضح تر وجود ندارد. ما می توانیم دست نگه داریم و شاهد نسلی مسلمان مسلط به اینترنت باشیم که هرچه می گذرد بیشتر غرق این ادعا می شوند که اسلام نمی تواند با ارزش های غربی همزیستی داشته باشد. یا می توانیم جوانان خاورمیانه و دیگر نقاط جهان اسلام را به رسمیت بشناسیم که آنها هم خواسته هایی همانند همه نقاط جهان دارند.

تمام شواهد نشان می دهد که جوانان منطقه، آموزش، شغل و فرصت شکوفا شدن استعدادهایشان را می خواهند. برنامه ما برای سال 2016 می تواند این گونه باشد.     

منبع: پراجکت سیندیکیت/ مترجم: حسین هوشمند

انتشار اولیه: سه شنبه 8 دی 1394 / انتشار مجدد: دوشنبه 21 دی 1394