در آمریکا اسلام‌ و مسلمانان یکی نیستند!

نویسنده: شیبلی تلهامی

دیپلماسی ایرانی: حملات تروریستی سان برناردینو بار دیگر ترس و واهمه عمومی از اقدامات تروریستی گروه های افراطی در سرزمین آمریکا را برانگیخته است. مردم آمریکا با موضوع تروریسم و نسبت دادن آن به اسلام از زمان حملات 11 سپتامبر سر و کار داشته اند و اگر این جنجال های انتخاباتی نامزدهای حزب جمهوری خواه برای جلب توجه نبود، دیدگاه مردم نسبت به اسلام و مسلمانان چندان متفاوت از گذشته نبود.

نتایج نظرسنجی انجام شده در فاصله چهارم تا دهم نوامبر- یعنی پس از سقوط هواپیمای روسی در صحرای سینا به دست داعش و پیش از حملات پاریس و سن برناردینو – نشان دهنده چند واقعیت است که زاییده تجربیات جامعه آمریکایی طی چند سال اخیر می باشد.

نخست، مردم آمریکا میان اسلام و مسلمانان تمایز قائل می شوند و نگاه به مراتب بدبینانه تری به اسلام به عنوان یک دین دارند. این واقعیت می تواند دلایل متعددی داشته باشد، اما یکی از دلایل آن، این است که برای مردم آمریکا - به عنوان ملتی که به هنجارهای ضدتبعیض باور دارند – مخالفت با یک دین که ماهیتی انتزاعی دارد به مراتب قابل قبول تر از انسان هایی است که خود را پیرو آن دین می دانند. حتی دونالد ترامپ نیز در سخنان خود اذعان می کند که مسلمانان را دوست دارد.

در هفته های پس از حادثه 11 سپتامبر، نظرسنجی انجام شده از سوی شبکه خبری ای.بی.سی نشان داد که مردم آمریکا به نسبت 47 به 39 دیدگاه مثبتی به دین اسلام دارند. این در حالی است که یک دهه بعد، دیدگاه مردم کاملا تغییر کرده بود. نظرسنجی انجام شده در آوریل 2011 نشان داد که 61 درصد در مقابل 33 درصد نگاه منفی به دین اسلام داشته اند. این نظرسنجی در اوج تحولات جهان عرب و در شرایطی انجام شده است که عمده مردم آمریکا نگاهی مثبت به بهار عربی داشتند. در آن زمان نیز مردم میان اسلام و مسلمانان تمیز قائل شده و نیمی اعلام کرده بودند که نگاه مثبتی به مسلمانان دارند.

نظرسنجی 2015 نیز نشان می دهد که 61 درصد مردم نگاه مثبتی به اسلام ندارند. این در حالی است که 53 درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی اعلام کرده اند که نگاه آنها به مسلمانان مثبت است. این دیدگاه علی رغم همه بدبینی های موجود به ظهور داعش و اقدامات آن اعلام شده است. در این نظرسنجی نیز مانند سال گذشته 70 درصد مردم داعش را بزرگترین تهدید علیه ایالات متحده خوانده اند.

دوم، دیدگاه مردم آمریکا به مسلمانان و دین اسلام در دو حزب متفاوت است. اکثریت 67 درصدی حامیان حزب دموکرات نگاهی مثبت به مسلمانان دارند، این نسبت در میان جمهوری خواهان به 43 درصد می رسد. جالب آن است که در حالیکه 51 درصد از دموکرات ها به دین اسلام نگاهی مثبت دارند، 73 درصد جمهوری خواهان به این دین نگرشی منفی دارند.

سوم، جمهوری خواهانی که نگاه بسیار منفی به مسلمانان دارند، دونالد ترامپ را گزینه مناسب ریاست جمهوری آمریکا می بینند (43 درصد). در مقابل این افراد، تنها 12 درصد از حامیان این حزب نگاه بسیار مثبت به مسلمانان دارند.

چهارم، مردم آمریکا به طور کلی وجود برخورد تمدن ها را قبول ندارند، اما اختلاف حزبی در این مورد نیز قابل مشاهده است. تنها 39 درصد از مردم مدعی شده اند که ادیان و سنن غربی و اسلامی نمی توانند با یکدیگر سازش کنند. 57 درصد مردم معتقدند که مردمی که در غرب زندگی می کنند و مردمی که در جهان اسلام ساکن هستند، نیازها و تقاضاهای یکسانی دارند. توجه به اختلافات طرفداران دو حزب در این مورد نیز قابل توجه است. در حالی که تنها 26 درصد از دموکرات ها مدعی شده بودند که نفکر غربی و اسلامی غیرقابل سازش هستند، 56 درصد جمهوری خواهان این دو سنت فکری را سازش ناپذیر معرفی کرده بودند.

پنجم، به لحاظ جمعیت شناسی می توان گفت که افراد جوان و آنهایی که از سطح تحصیلات بالاتری برخوردار هستند، نگاه مثبت تری به اسلام و مسلمانان دارند و به طور ویژه این افراد نظریه برخورد تمدن ها را رد می کنند. حدود 60 درصد از افراد بین 18 تا 24 سال نگاه مثبتی به مسلمانان دارند. این درصد در میان افراد بالای 65 سال به 43 می رسد.

ششم، نگاه طرفدارن اوانجلیکا و یهودیان آمریکایی که دو جزء مهم در شکل دهی به سیاست خاورمیانه ای آمریکا هستند، مخالف یکدیگر است. در میان یهودیان آمریکایی تنها 20 درصد سنت فکری اسلام و غرب را در تعارض با یکدیگر می دانستند. این در حالی است که این نسبت در میان حامیان اوانجلیکا به 55 درصد می رسد. در حالی که 43 درصد از یهودیان آمریکایی نگاهی مثبت به اسلام دارند، تنها 18 درصد از اوانجلیکایی ها نگرشی مثبت به دین اسلام دارند. نگاه مثبت به مسلمانان نیز در میان یهودیان آمریکایی رقم 55 درصد و در میان اوانجلیکایی ها رقم 38 درصد را نشان می دهد.

هفتم، اکثر افرادی که مسلمانان را از نزدیک می شناسد، نگاهی مثبت به مسلمانان دارند. به طور مثال تنها 22 درصد از جمهوری خواهانی که هیچ مسلمانی را از نزدیک نمی شناسند، نگاه مثبتی به این افراد دارند، این در حالی است که 51 درصد از حامیان این حزب که سابقه آشنایی با حداقل یک مسلمان را دارند، نگاه مثبتی به پیروان دین اسلام دارند.

با این وجود، این نکته را باید اضافه کرد که شناختن مسلمانان از نزدیک، بر دیدگاه افراد نسبت به دین اسلام تاثیر چندانی ندارد.

در نهایت اینگونه می توان گفت که نگاه جامعه به اسلام و مسلمانان نه تنها از بعد سیاستگزاری مهم است، بلکه از این نظر که می تواند بر دیدگاه مسلمانان نسبت به خودشان تاثیر بگذارد، بسیار مهم است.

این بحث می تواند در شرایط فعلی جامعه آمریکا و با توجه به سخنرانی های مهیج کاندیداها مورد توجه قرار بگیرد. در دراز مدت، نژاد و مذهب تنها دو فاکتور بسیار کوچک هستند که نگاه افراد به خود را تشکیل می دهند.

نباید فراموش کرد که هویت ماهیتی ارتباطی دارد. افراد خود را بر اساس نگاه دیگران به خود تعریف می کنند. بنابراین بزرگترین خطای جامعه آمریکا می تواند این باشد که تصویری اشتباه از مسلمانان، از جمله مسلمانان آمریکایی، ارائه دهد.

منبع: اندیشکده بروکینگز/ ترجمه: دیپلماسی ایرانی/ ۲۵