گزارش برجام صدای اقلیت مجلس

دیپلماسی ایرانی: تندترین واکنش ها به گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام، توسط علاءالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس مطرح شد. او در این باره گفته: «دوستان با گزارش بدی که تهیه کردند، ضربه بدی به کشور زدند. گزارش کمیسیون برجام می تواند مورد استناد دشمن قرار گیرد» گزراشی که او تاکید می کند در خارج از کمیسیون نوشته شده است. از همان ابتدای تشکیل کمیسیون ویژه بررسی برجام با این ترکیب، این انتظار می رفت که با تهیه گزارش نهایی نقدهایی به آن وارد و عملا بتوان مبنای فکری تهیه کنندگان و بررسی کنندگان برجام را در آن مشاهده کرد. حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده سابق مجلس نیز در گفتاری برای دیپلماسی ایرانی به این موضوع اشاره می کند:

از منظر سیاست خارجی، نمایندگان مجلس به دو گروه اکثریت و اقلیت تقسیم بندی می شوند. اکثریت افرادی هستند که نزدیک به دولت بوده، یا جزو گروه اصولگرای میانه رو به حساب می آیند. اما اقلیت، مخالفان سیاست خارجی دولت هستند. آنها مواضع خود را در قالب طیفی از مخالفت ها نشان می دهند. گزارش تهیه شده توسط کمیسیون ویژه بررسی برجام، بر بنیانی بدبینانه تدوین شده است. این گزارش ناشی از تفکر اقلیت مجلس است. آنها سعی کرده اند در گزارش خود بر این موضوع تاکید کنند که برجام دو قانون مهم مجلس هفتم و نهم را مبنی بر الزام دولت به صیانت از دستاوردهای هسته ای و تکمیل چرخه سوخت هسته ای، دنبال نمی کند. البته به طور طبیعی این گزارش بر بدبینانه ترین سناریوی اجرایی، در اجرای برجام استوار است زیرا تا حدی می توان گفت این بنیان بر تفکرات تاریخی شکل گرفته است. در گذشته طرف های غربی به تعهدات خود در قبال ایران عمل نکردند و این طبیعی است که کمیسیون برجام بدبینانه ترین شرایط را در نظر بگیرد. اما نکته اساسی عدم مشاهده توازن در تعهدات متقابل است که به نظر می رسد این مساله در گزارش کمیسیون برجام نادیده گرفته شده و دستاوردها نیز به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته است. به عبارتی این دو بخش تحت الشعاع نگاه بدبینانه گزارش قرار گرفته است. بیش از این انتظاری هم نمی توان داشت.

در عین حال محافطه کاری برخی نمایندگان، که خود را هیچگاه در مقام موضع گیری قرار ندادند، موجب شده که نتوانند نقد آیین نامه ای وارد کنند.در نهایت شکل گیری کمیسیون ویژه بررسی برجام، بیش از آنکه متشکل از اکثریت باشد، برگرفته از اقلیت شد.

نکته دیگر که در گزارش کمیسیون ویژه برجام بر آن تاکید شده و البته می توان به تهیه کنندگان آن حق داد، اشاره به بندی است که آورده کمیسیون در مجموع به این جمع بندی رسیده که نظر دولت محترم درباره غیرقابل اصلاح و تفسیر بودن متن برجام و ضرورت پذیرش یا رد آن در قالب فرمول همه یا هیچ، برای مجلس لازم الاتباع نیست و روش هایی برای مشروط سازی و ارائه تفسیر مختار از آن وجود دارد. در این باره می توان گفت مهمترین عامل بدبینی نویسندگان گزارش به ماده 12 قطعنامه شورای امنیت مربوط می شود. در این ماده به برگشت پذیر بودن تحریم ها اشاره می کند که حتی ایران به عنوان یکی از اعضای کمیسیون می تواند خواستار آن باشد، اما به طور معمول بازگشت پذیری تحریم ها به ضرر ایران خواهد بود. همین موضوع شرایطی را ایجاد می کند که عملا قابلیت تفسیر و حتی اجرای منفی را شکل دهد. از این رو بر این عقیده ام این ماده بهره مالکانه ای است که 1+5 و شورای امنیت برای خود متصور شده اند. این نقطه ضعف برجام است. با این حال در همه موارد برجام طبق همه یا هیچ تدوین نشده و سعی شده توازنی در آن وجود داشته باشد.