فرصت‌های فرهنگی پس از توافق
نویسنده: علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی
توافق هسته ای عزتمندانه به مثابه یک فرصت تاریخی برای جمهوری اسلامی ایران، مجالی را در روزهای اخیر برای کارشناسان، تحلیلگران و فعالان حوزه های مختلف از سیاست داخلی و خارجی گرفته تا اقتصاد فراهم آورده تا ابعاد این توافق و تأثیرات مثبت و شاید منفی که بر روی حوزه تخصصی و مورد علاقه آن ها می گذارد را مورد بررسی قرار دهند.
در این فضا تهدیدها و فرصت ها مورد واکاوی قرار می گیرد و روزنه هایی برای یافتن راهکارهای دقیق و اصولی گشوده می شود، حتی در روزهای اخیر دیده ام که درباره وضعیت ورزش ایران و زمینه های گشوده شده پیش روی آن نیز متخصصان امر مباحثی را مطرح می کنند که همه خبر از رسیدن روزهایی بهتر و گشوده شدن افق های نو و پایان سختی ها و مرارت های ناشی از تحریم های ظالمانه در این حوزه دارند.
با این وجود معتقدم خوبست اهالی فرهنگ و هنر و رسانه و صاحبنظران درباره پیامدهای فرهنگی این توافق، دقیق تر سخن بگویند. حال آنکه در جمهوری اسلامی ایران، فرهنگ از اقتصاد هم مهم تر است و آنچه که ما را در دنیا متمایز و مؤثر کرده نفت و پسته و زعفران که روزگاری ایران را با آن می شناختند نیست، بلکه فرهنگ است. فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی که مخصوص و ویژه این سرزمین کهن است که ریشه در هزاران سال تاریخ ایرانی به علاوه ۱۴۰۰ سال تاریخ اعتقادی شیعی ما دارد.
همچنان که پرواضح است، سینمای ایران پس از انقلاب در جهان گونه ای متمایز از سینما را عرضه کرده است که بدون فاکتورهای رایج در سینمای جهان چون سکس و خشونت و بدون حضور در هیچ لابی و جریان فکری متصل به قدرت های جهانی سینما، حرف هایی ناب برای گفتن دارد، همچنان که گفته است و در بالاترین قله های سینمای جهان درخشیده است.
معتقدم جمهوری اسلامی ایران که توانسته است کم و بیش اما بی تردید بیشتر از همه کشورهای منطقه، فرهنگ خود را از تهاجمات و شبیخون ها حفظ کند و نتیجه سال های طولانی مبارزه و مجاهدت تلاشگران عرصه فرهنگ و هنر امروزه میل تحسین برانگیز و کشش قابل توجه جوانان نسل چهارم انقلاب به فرهنگ اصیل این سرزمین است که بر هیچ چشمی پوشیده نیست، فرصت پیش آمده در پی توافق هسته ای بیش از هر چیز یک «فرصت فرهنگی» است.
جالب است که می بینیم پیش از ما این رسانه های مهم خارجی هستند که این اتفاق را یک پیروزی فرهنگی ارزیابی می کنند همچنان که دیدیم روزنامه گاردین برای نخستین بار در تاریخ نود و چهار ساله انتشارش تیتر و سرمقاله خود را به «زبان فارسی» منتشر می کند، یا تیتر فارسیِ روزنامه الاخبار چاپ بیروت، این چه معنایی را تداعی می کند جز اینکه فرهنگ ایرانی که یکی از مهم ترین نمادهایش خط و زبان است پیروز حقیقی این توافق بوده است.
امروزه گویی که در جهان کنجکاوی و جاذبه ای عجیب به سمت ایران و برای شناخت بیشتر فرهنگ میهن مان ایجاد شده است.
واکنش های شرکت های بین المللی بزرگ دنیا برای پیشی گرفتن از هم برای دستیابی به فرصت های اقتصادی موجود در کشور ما نمونه ایست از یک میل جهانی برای کشف و شناخت ایران، سرزمین تاریخیِ رازآلودی که مردمان متدینی دارد که پای آرمان هایشان در هر شرایطی می ایستند و بی هیاهو و ادعا، پاسداران صلح اند و فرش و پسته و زعفران و خاویارشان برای مردم دنیا رؤیایی است و سینمای نجیبش همه را شگفت زده کرده است و میراث معنوی، فرهنگی، طبیعی و تاریخی اش دل و دین هر تماشاگری را می رباید و او را به احترام وا می دارد.
این همان فرصتی است که از آن سخن می گویم؛ فرصت به نمایش گذاشتن این فرهنگ و اشاعه واقعی اش تا آنجا که مردمان صلح دوست و آرامش طلب و علاقمندان به هنر و تاریخ در همه جای دنیا بتوانند آن را بشناسند و در شمار طرفداران آن قرار بگیرند و چه رسانه ای را بهتر و تأثیر گذارتر از سینما در این کارزار سراغ دارید؟ رسانه ای که می تواند بدون جنگ، دعوا وحتی صرف سال ها و ماه ها زمان برای مذاکره، فرهنگ ایران را به جهان معرفی کند.
متأسفانه در دهههای اخیر تفکر نفتی جایگزین تفکر تولیدی، خلاقانه و صادراتی شده و در کنار این مساله، چند سال گذشته تحریم های ناعادلانه باعث از دست رفتن بازارهای جهانی هنر و فرهنگ ایران شده است. توافق هسته ای، فرصت بی نظیری در مقابل فرهنگ و هنر ما و بطور اخص "سینمای ایران" گشوده است که با هوشمندی باید از آن بهره بُرد. در این برهه و در بعد بینالملل باید جهتگیری سینما به سمت پروژههای چند ملیتی و تولید مشترک باشد و با حمایت های هوشمندانه از فعالان خلاق و با انگیزه در بخش خصوصی، بر تولید مشترک سینمایی تأکید ویژه کرد و محصول این سینمای نجیب را در بستر پیام و تصویر واقعی ایران به جهانیان نشان داد.
همچنین این فرصت، راهی برای رونق اقتصاد فرهنگ و هنر و صادرات آثار هنری گشوده است چرا که «اقتصاد خلاق» بر خلاقیت های ذهنی و فکری و برخورداری از آثار گسترده اجتماعی در فرهنگ سازی و توسعه اقتصادی متکی است و با توجه به قابلیت و پتانسیل عرضه محصولات خلاق فرهنگی و هنری ایرانی و اسلامی مانند فیلم، موسیقی، آثار تجسمی، صنایع دستی و کالاهای فرهنگی در بازارهای منطقه ای و جهانی، اقتصاد خلاق به عنوان نوعی اقتصاد مقاومتی «برون زا» و «برون گرا» است و نقش صنایع خلاق در رونق تولید ملی و تحقق اقتصاد مقاومتی از طریق ثروتآفرینی ملی و اشتغالزایی در این شرایط حائز اهمیت است.
در این فرصت پیش رو «سینما به مثابه قدرت نرم ایران» باید سهم واقعی خود را در بازارهای منطقه و جهان بیابد و منادی صلح و پیشتاز گفتگوی فرهنگی در جهان عاری از خشونت و افراطیگری باشد.
نظر شما :