عبدالله گل، اردوغان را نجات می‌دهد؟

دیپلماسی ایرانی: ترک ها ترجیح می دهند چیزی درباره دیداری که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه با سلفش، عبدالله گل که روز جمعه انجام شد، نگویند. اما تحولات روزهای آینده مشخص خواهد کرد آیا این دیدار به سود حزب «عدالت و توسعه» بوده است و می تواند مسیر سیاسی آن را اصلاح کند یا خیر. به عبارت دیگر آیا می تواند آن را از شکست انتخاباتی اخیرش نجات دهد یا صرفا تلاش هایی برای خنثی کردن بحرانی است که مدتی است در روابط دو طرف به وجود آمده است.

به گزارش روزنامه الحیات، چاپ لبنان، دیدار یک ساعت اردوغان و گل در ساختمان پارلمان ترکیه برای بسیاری تعجب آور بود، دیداری که هیچ کس جز جمیل شیشیک، رئیس مجلس نمایندگان ترکیه در آن حضور نداشت و در حاشیه مراسم تشییع جنازه سلیمان دمیرل، رئیس جمهوری اسبق ترکیه انجام شد.

احمد سفار، مشاور رسانه ای گل می گوید که انجام این دیدار ضروری بوده است. وی که اخیرا کتابی را با عنوان "سوء استفاده" منتشر کرده و در آن حزب عدالت و توسعه را خطاب قرار داده، می نویسد که اردوغان در طول دوران ریاست جمهوری عبدالله گل تلاش بسیاری کرد که او را از عرصه قدرت دور کند و نگذارد دیگر او فردی تصمیم گیر در کشور باشد، او همچنین تلاش کرد نزدیکان به او را از حزب دور کند و مانع از نامزدی دوباره او به سمت ریاست جمهوری شود یا حتی بعد از پایان دوران ریاست جمهوری اش به حزب باز گردد.

پیش از این رسانه های نزدیک به اردوغان حملات شدیدی را متوجه گل و مشاورانش کرده بودند که به گفته سفار در حقیقت تلاش برای انجام توطئه ای علیه گل در درون حزب عدالت و توسعه بوده است. اما اکنون که جایگاه مردمی اردوغان در انتخابات به شدت کاهش یافته و شکست سنگینی را متحمل شده، اردوغان تغییر رویه داده و اعضای حزب عدالت و توسعه نیز هر گونه توهین به گل را رد کرده اند.

کتاب احمد سفار بحث و جدل های بسیاری را نزد رسانه ها و سیاستمداران ترکی دور از حزب، به وجود آورده است. به گونه ای که بسیاری بر این اعتقادند که اردوغان برای جبران مافات و همچنین نجات خود از بحران سیاسی جاری به دنبال ایجاد زمینه ای برای بازگشت عبدالله گل است تا علاوه بر نجات خود حزب عدالت و توسعه را نیز از تنگنای فعلی اش نجات دهد. همچنین بسیاری این احتمال را می دهند که احتمالا عبدالله گل، نخست وزیر جدید ترکیه شود و احمد داوود اوغلو از این سمت کنار رفته و دوباره به وزارت امور خارجه بازگردد. همچنین محدودیت های تازه ای را علیه اردوغان اعمال کنند تا دیگر او نتواند در امور دولت و وضعیت اقتصادی کشور دخالت کند.

این در حالی است که افراد نزدیک به رئیس جمهوری ترکیه اجرای چنین سناریویی را بعید می دانند و می گویند که گل باید همچنان از حزب دور باشد. هر آن چه در سال های گذشته به او دادند کافی است، اردوغان این فرصت را به وجود آورد تا اولین رئیس جمهور حزب باشد.

در مقابل، بسیاری از سیاستمداران مخالف و بسیاری از اقتصاددانان بر بازگشت ایجابی عبدالله گل به عرصه سیاسی در حزب عدالت و توسعه اشاره می کنند و می گویند که او می تواند از شدت تنش ها و دسته بندی های سیاسی و افکار عمومی بکاهد. به اعتقاد آنها بسیاری از مخالفان حاضر به تعامل با گل هستند و او در حل اختلافات سهم مهی دارد و اقتصاد ترکیه نیز به او اعتماد بسیاری دارد.

با این حال احمد هاکان، نویسنده محافظه کار بعید می داند که بازگشت گل بتواند تغییری در وضعیت سیاسی کشور به وجود آورد. او گل را متهم به ضعف و تردید می کند و می گوید: «نمی توان فهمید چگونه گل در طول 7 سال ریاست جمهوری اش ساکت بود. سکوت در برابر سیاست های دولت اردوغان که تازه الآن بر ما روشن شده در حالی که گل آنها را می دانسته و رد نمی کرده است.»

او در ادامه می افزاید: «اگر بگوییم که اردوغان حرف گل را نمی شنید در حالی که او رئیس جمهور بود پس الآن چگونه می توان امیدوار به بازگشت او بود. چگونه می توان از او دعوت کرد که نخست وزیر شود، آن هم در سایه ریاست جمهوری کسی مثل اردوغان؟»

این در حالی است که کمال کلیچدار، رئیس حزب خلق جمهوری پیشنهاد داده است که دولت باهشلی، رئیس حزب جبهه ملی نخست وزیر شود و در دولت او جایی برای حزب عدالت و توسعه نباشد. کنار زدن حزب عدالت و توسعه از دولت آینده نیازمند تشکیل ائتلافی متشکل از دو حزب خلق جمهوری و جبهه ملی و حزب خلق دموکراتیک کرد دارد اما یوسف حلاج اوغلو، معاون رئیس حزب جبهه ملی ائتلاف با کردها را رد کرده و گفته است که باهشلی حاضر نیست از اصول خود دست بکشد تا نخست وزیر شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 1 تیر 1394 / انتشار مجدد: شنبه 6 تیر 1394