2015 در آسیای مرکزی چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

ایراس؛ تحلیل گران موسسه مطالعات استراتژیک قزاقزستان ده اتفاق  مهمی که در سال 2015 رخ خواهند داد و یا بر کشور های آسیا ی مرکزی تأثیر خواهند گذاشت را به شرح زیر شناسایی کرده اند.

رکود اقتصاد جهانی

در سال 2015 خطر رکود اقتصادی (منفی بودن رشد ناخالص داخلی به مدت حداقل شش ماه) برخی از بزرگ ترین اقتصاد های دنیا از جمله اتحادیه اروپا، ژاپن، روسیه و همچنین کاهش رشد اقتصادی چین و امریکا وجود دارد. با توجه به این موضوع و پدیده های بحران زا در بازار های جهانی، کاهش سریع رشد اقتصادی در کشور های آسیای مرکزی نیز محتمل است. همچنین کاهش تقاضا برای محصولات این کشور ها از طرف شرکای اصلی اقتصادی (اتحادیه اروپا، روسیه و چین) به این مسئله دامن می زند.

نوسان قیمت حامل های انرژی و سایر مواد خام

در سال 2015 به احتمال زیاد وضعیت در بازار های کالا های جهانی با کاهش شدید قیمت اجناسی نظیر نفت، گاز، مواد معدنی و فرآورده های کشاورزی مواجه خواهد شد که ااین امر شرایط برای صادرات کشور های آسیای مرکزی را نامساعد خواهد کرد. قیمت پایین محصولات صادراتی شرایط نامطلوبی را برای توسعه اقتصادی ایجاد می کند و همچنین موجب سایر پدیده های منفی اقتصادی می شود.

اتحادیه اقتصادی اوراسیا: توسعه آتی

یکی از رویدادهای مهم سال 2015 راه اندازی اتحادیه ی اقتصادی اوراسیا و توسعه آن به منطقه آسیای مرکزی است که انتظار می رود این موضوع روی شرایط نا مطلوب اقتصاد جهانی تاثیر بگذارد. یک گام مهم در مسیر توسعه اقتصادی این منطقه، پیوستن قرقیزستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. در تاریخ اول می 2015 قرارداد پیوستن قرقیزستان به اتحادیه اجرا خواهد شد. از طرف دیگر، تعیین چارچوب همکاری با تاجیکستان در دستور کار قرار خواهد گرفت. همچنین انتظار می رود رایزنی در مورد ایجاد منطقه آزاد تجاری با ازبکستان نیز آغاز شود که این امر بسیار مهم است.

اوکراین: راه های دشوار برای خروج از بحران

بحران اوکراین در چشم انداز نزدیک، تاثیر مستقیمی روی امنیت جهانی دارد. ظاهرا جنگ صورت فرسایشی به خود گرفته است و این امر به طول خواهد انجامید. در نتیجه، بحران اوکراین یکی از عوامل کلیدی تاثیر گذار بر وضعیت آسیای مرکزی، به قوت خود باقی خواهد ماند. برای کشور های منطقه، سردی روابط روسیه با غرب محسوس خواهد بود. در این شرایط جهت گیری صلح طلبانه ی قزاقستان برای حل و فصل یکی از بزرگترین بحران ها در فضای پسا شوروی، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

ورود کشور های آسیای مرکزی به دوره بعدی انتخاباتی: انتخابات در کشور های تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان

سال 2015 سال مهمی در توسعه سیاسی کشور های آسیای مرکزی تلقی می شود. بنا بر این در تعدادی از جمهوری ها انتظار می رود کمپین های انتخاباتی شکل گیرد: در تاجیکستان انتخابات مجلس دوما (اول مارس)، انتخابات مجلس سنا (27 مارس)، در ازبکستان انتخابات ریاست جمهوری (29 مارس) و در قرقیزستان انتخابات مجلس (اول نوامبر) برگزار خواهد شد. انتخابات های آتی موجب حیات سیاسی منطقه می گردد. در این میان بدون شک، قرقیزستان با توجه به نقش کلیدی احزاب و پارلمان در نظام سیاسی این کشور، توجه خاصی را می طلبد.

فاز سیاسی جدید در افغانستان

وضعیت کنونی افغانستان در زمینه ثبات و امنیت منطقه نقش بسیار مهمی دارد. تاثیر افغانستان با دو عامل پایان ماموریت نظامی ISAF (نیروی بین المللی کمک امنیتی) و تشکیل سیستم سیاسی جدید در آن کشور محقق می شود. با توجه به وضعیت پیچیده ی نظامی – سیاسی در افغانستان، دولت وحدت ملی باید قابلیت خود را به نمایش بگذارد. مسئله مهم دیگر، انتخابات مجلس و نهاد های نماینده محلی است. یافتن مصالحه سیاسی برای این مسائل نه تنها به ثبات سیاست داخلی افغانستان، بلکه به وضعیت منطقه نیز بستگی دارد.

خاور مرکزی: یک تهدید تروریستی در حال رشد

در سال 2015 تجدید حیات فعالیت های سازمان های افراط گرایانه و تروریستی ادامه خواهد داشت و موضوع مهمی خواهد بود. تحکیم مواضع ارضی از سوی داعش و خطر گسترش فعالیت های تروریستی فراتر از خاور مرکزی محتمل است. مانند قبل، درگیری در سوریه و عراق خواهد بود که برای افراطی های سراسر جهان دارای جاذبه هستند. اتفاقات امسال باعث خواهد شد تا کشور های آسیای مرکزی به دنبال راه حلی برای خنثی سازی تهدیدات و جلوگیری از پیوستن مردم به صفوف گروه های تروریستی، باشند.

توسعه پتانسیل حمل و نقل

سال 2015 مرحله تازه ای در تحقق بخشیدن به پتانسیل حمل و نقل خواهد بود که در توسعه منطقه بسیار مهم است. پروژه مهم در راستای گسترش راه های ارتباطی، خط آهن "قزاقستان- ترکمنستان- ایران" است. این پروژه پل ارتباطی شرق و جنوب خواهد بود و بازار های کشور های روسیه، چین، آسیای مرکزی و خاور مرکزی را به هم مربوط می سازد. از سوی دیگر انتظار می رود در قزاقستان قطار های حمل بار و مسافر در مسیر های "ژیزکازگان- بینیو" و "آرکالیک- شوبارکول" فعالیت خود را آغاز کنند. همچنین سال 2015 مرحله مهمی برای کوریدور ارتباطی قزاقستان با عنوان "اروپای غربی- غرب چین" خواهد بود که بخش عمده آن آماده ی بهره بر داری است. موضوع قابل انتظار دیگر، شروع کار عشق آباد در راستای ساخت خط لوله ی گاز ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند (تاپی) است.

حضور اقتصادی رو به رشد چین در منطقه

تمایل گسترش حضور اقتصادی چین در منطقه افزایش خواهد یافت. پکن به اجرای پروژه های عظیم زیربنایی و انرژی ادامه خواهد داد و موقعیت خود را به عنوان یک شریک کلیدی در آسیای مرکزی تقویت خواهد کرد. یکی از اولویت های پکن در منطقه، تحقق استراتژی "منطقه اقتصادی جاده ابریشم" خواهد بود که در همین راستا قصد دارد چهل میلیارد دلار سرمایه گذاری کند. هدف از این استراتژی تعامل بیشتر آسیای مرکزی در یک طرح کلان برای ایجاد منطقه آزاد تجاری آسیا - اقیانوس آرام است.

چشم انداز حل و فصل مسئله هسته ای ایران

در سال 2015، انتظار می رود که مذاکرات در مورد برنامه هسته ای ایران وارد مرحله نهایی شود. نتیجه مذاکرات تا حد زیادی بر امنیت منطقه ای و اجرای کامل تعدادی از پروژه های زیربنایی بین دولت ها تأثیر دارد. نتیجه مثبت در حل مسئله ی برنامه ی هسته ای ایران و احتمال لغو تحریم ها، پتانسیل های تجاری- اقتصادی و حمل و نقلی منطقه آسیای مرکزی را افزایش خواهد داد.

نویسندگان: تحلیل گران موسسه مطالعات استراتژیک قزاقزستان؛
برگردان: نسرین عبدالمحمدی، کارشناس ارشد مطالعات روسیه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و دبیر نشریات ایراس؛
منبع: مجله اینترنتی "ولاست"