پشت پرده طرح آمریکا برای بازار نفت

۱۰ دی ۱۳۹۳ | ۱۲:۵۹ کد : ۱۹۴۲۵۱۷ سرخط اخبار
محسن رنانی کارشناس مسائل اقتصادی در نشست تأثیر تحولات بازار نفت و مذاکرات هسته ای بر اقتصاد ایران، با بیان این که آخرین تحول ایجادشده در فضای اقتصادی و بین المللی جهان کاهش قیمت نفت بوده است، اظهار کرد: این تغییر بخش بزرگی از معادلات سیاست داخلی و خارجی را بر هم زده است. سیاست اصلی دولت اوباما در قبال خلیج فارس جلوگیری از واردات حتی یک قطره نفت تا سال ٢٠٢٠ بود.

وی پیرامون اصلی ترین هدف آمریکا برای حمله به عراق افزود: پس از حمله آمریکا به عراق ناامنی در مناطق نفتی این کشور ایجاد و به دنبال آن شوک قیمتی این محصول نیز آغاز شد به طوری که قیمت نفت از ٢٣ دلار به ازای هر بشکه نفت خام در سال ٢٠٠٣، ظرف مدت دوسال به ٥٠ دلار رسید، اما قیمت نفت از دید آمریکا باز هم نیازمند افزایش قیمت تا مرز ١٠٠دلار بود و سیاست ایالات متحده بر این اصل استوار بود که به مدت ٧ تا ١٠ سال قیمت نفت را ثابت نگاه داشته و پس از آن تغییراتی در آن ایجاد کند.

مسأله هسته ای ایران، آمریکا را به اهدافش نزدیک کرد
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد و دارایی دانشگاه اصفهان، مناقشه هسته ای ایران را دستاویز غرب برای سرعت بخشیدن به سیر صعودی قیمت نفت در بازارهای جهانی دانست و گفت: قیمت نفت به شدت به پارامترهای سیاسی و تحولات منطقه خلیج فارس وابسته است به طوری که بروز حتی یک تغییر کوچک در این منطقه می تواند در نوع شیب قیمت نفت در بازارهای جهانی تأثیر بگذارد.

رنانی با اعتقاد به این که مسأله هسته ای ایران به شکلی آرام و بی هزینه آمریکا را به اهداف اقتصادی خود در خاورمیانه نزدیک کرد، ادامه داد: در شرایطی که سیاستمداران ایران از قیمت ١٠٠ دلاری هر بشکه نفت خام در بازارهای جهانی خرسند بودند آمریکا و روسیه به بیشترین سود ممکن از افزایش قیمت نفت دست یافتند. روسیه به این خاطر که بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان محسوب می شود و آمریکا نیز از این بابت به دنبال تغییر الگوی انرژی در جهان بود.

وی با استناد به کتاب «پایان نفت» مبنی بر سردمداری آمریکا در ایجاد تغییرات جهانی نفت خاطرنشان کرد: براساس این کتاب جهان درنهایت مجبور به تبعیت از سیاست های اقتصادی آمریکا در قبال نفت است به عنوان نمونه اگر آمریکا اعلام کند که ظرف ١٠ سال آینده تمام خودروهای این کشور ملزم به استفاده از سوخت سبز هستند از این پس همه شرکت های خودروساز جهانی که قصد صادرات محصولات خود به آمریکا را دارند ناچار به تولید خودروهایی با ویژگی های موردنظر کشور قدرتمند مقصد هستند.

پیش بینی زمان پایان اعتیاد نفتی
این استاد دانشگاه به اظهارنظر سال ٢٠٠٨ اوباما مبنی بر پایان بخشیدن به اعتیاد نفت تا سال ٢٠٢٠ اشاره و تصریح کرد: به نظر می رسد این پیش بینی دو سال زودتر از تاریخ موردنظر رئیس جمهوری وقت آمریکا یعنی در سال ٢٠١٨ به تحقق خواهد پیوست. جهان غرب در قرن بیستم با درایت و به سادگی از چهار بحران بزرگ پیش روی خود ازجمله بحران های مربوط به جنگ های جهانی، بحران های اقتصادی، انقلاب های کمونیستی و شوک های نفتی گذشت.

رغبت غرب به استفاده از سوخت های تجدیدپذیر
وی درباره علت رغبت آمریکا و غرب به استفاده از سوخت های تجدیدپذیر در گذر زمان گفت: اگر روند عرضه و تقاضای نفت در بازارهای جهانی تابع الگوهای رو به رشد خود در دهه ٩٠ میلادی باقی می ماند بدون شک در خلال سال های ٢٠٢٠ تا ٢٠٢٥ شاهد پیشی گرفتن تقاضای نفت از عرضه آن بودیم و به دنبال این اتفاق نیز قیمت نفت به چند صد دلار برای هر بشکه می رسید مسأله ای که درنهایت باعث ایجاد خسارت های جبران ناپذیری بر پیکر اقتصاد غرب می شد با این تفسیر آمریکا و غرب تمام تلاش خود را در جهت استفاده کمتر از نفت و جایگزینی انرژی های نو به جای آن به کار گرفته اند.

عضو هیأت علمی گروه اقتصاد و دارایی دانشگاه اصفهان افزود: محاسبات انجام شده در اوایل قرن بیست ویکم نشان می دهد که روند جایگزینی انرژی های نو به جای نفت ١٠٠ سال به طول می انجامد این درحالی است که مهم ترین عامل گرمایش و آلودگی زمین استفاده از نفت و مشتقات حاصل از آن است و اگر این آلودگی ها تا سال ٢٠٥٠ میلادی ادامه یابند آب دریاها و اقیانوس ها بالا آمده و خسارت های جبران ناپذیری به ٥٠ درصد اقتصاد ایجادشده غرب در حاشیه دریاها و اقیانوس ها وارد می شود.

رنانی، بهترین راه عدم استفاده مردم از نفت را افزایش قیمت این محصول دانست و تصریح کرد: اگر در سال ٢٠٠٥ قیمت نفت به بالاتر از ٤٠ دلار می رسید، تولید انرژی هسته ای در جهان شکل اقتصادی به خود می گرفت چرا که افزایش قیمت نفت نه تنها باعث افزایش انگیزه سرمایه گذاری در بخش انرژی های تجدیدپذیر می شود، بلکه گرایش کشورها به استفاده از انرژی های پاک مانند انرژی هسته ای را نیز افزایش می دهد.

وی به سیر رو به رشد سرمایه گذاری های غرب در بخش انرژی های تجدیدپذیر اشاره و خاطرنشان کرد: در سال ٢٠١٢، رشد سرمایه گذاری برای انرژی های نو به ٧٠ درصد رسیده است این به آن معنی است که دیگر برای جایگزینی انرژی های نو با نفت نیاز به ١٠٠ سال زمان نیست به عنوان مثال کشوری مانند آمریکا که بزرگترین وارد کننده نفت دنیا است تا سال ٢٠١٨ دیگر نفتی به کشور خود وارد نخواهد کرد.

اگر نفت ٥٠ دلار شود
مولف کتاب «بازار یا نابازار» با اشاره به عدم رشد ٥ درصدی معمول قیمت نفت و توقف میزان تقاضای جهانی بر ٨٠ میلیون بشکه اظهار کرد: به علت ارزش اقتصادی نفت شیل در مقابل سوخت های تجدیدپذیر سقوط قیمت نفت از هم اکنون در بازارهای جهانی آغاز شده است و این مسأله طلیعه ای از یک سقوط بزرگتر را نوید می دهد.

رنانی ادامه داد: درحال حاضر رشد تقاضای نفت متوقف شده و صنایع بزرگ و کوچک جهانی نیز درحال حرکت به سمت استفاده از انرژی های نو و تجدیدپذیر هستند، بنابراین کشورهای خاورمیانه و جهان باید بدانند که قیمت جهانی نفت دیگر هرگز به ١٠٠ دلار نخواهد رسید. وی با بیان این که نزول قیمت نفت تا مرز بالاترین هزینه تولید آن یعنی ٣٥دلار در دریای شمال به معنای غیراقتصادی بودن تولید نفت است، گفت: اصلی ترین هدف عربستان برای پایین نگه داشتن قیمت نفت مقابله با نفت شیل است. اگر قیمت نفت به ٥٠دلار برسد شرکت های آمریکایی دیگر قادر به تولید نفت شیل نخواهند بود. این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به سقوط قیمت نفت تا مرز ٥٠ دلارجهان امروز در آغاز یک سقوط بزرگ قرار گرفته است، با این وجود بروز تحولات سیاسی پیش بینی نشده می تواند منجر به افزایش قیمت نفت شود.

سقوط نفت برای ایران فرصت است
رنانی با اعتقاد به این که سقوط قیمت نفت می تواند تهدیدی فرصت آفرین برای ایران باشد، خاطرنشان کرد: ایران باید بپذیرد که در آغاز یک دوره سقوط قیمت نفت قرار گرفته است. یک دوره طلایی برای اقتصاد ایران که در آن دولت وظیفه دارد از بخش خصوصی درخواست کمک کند. سقوط قیمت نفت ممکن است باعث بروز برخی مشکلات در جامعه ایران شود، اما توجه نظام تدبیر به بخش خصوصی می تواند باعث بروز یک نقطه عطف و طلایی برای کشور باشد. وی با ابراز تأسف از عملکرد بخش خصوصی در ایران گفت: بخش خصوصی در ایران نه تنها آمادگی لازم برای حمایت از دولت ندارد، بلکه همواره در انتظار برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های دولت نیز هست. مجلس قانون هدفمندی یارانه ها را تصویب کرده و بر طبق این قانون ٢٠ درصد از درآمد یارانه ها به بخش خصوصی واگذار شده است، چرا بخش خصوصی از نگرفتن سهم خود شکایتی نکرد؟ عضو هیأت علمی گروه اقتصاد و دارایی دانشگاه اصفهان ادامه داد: بخش خصوصی قدرت تصمیم گیری، قانون گذاری و تبلیغات دارد، اما از این قدرت خود استفاده ای نمی کند. بخش خصوصی در این دوران که دوران سقوط بزرگ نفت است، باید برای آینده فکر کند، باید به دولت بسته پیشنهادی برای نرخ ارز پس از تحریم ارایه دهد.

توافق هسته ای مشکلی از اقتصاد را حل نمی کند
رنانی، درباره گره خوردگی اقتصاد ایران و بخش خصوصی توضیح داد: دولت وزن زیادی برای مذاکرات ایجاد کرده و این موضوع به جامعه نیز منتقل شده است به طوری که مردم اکنون توافق هسته ای ایران با گروه ١+٥ را به معنای تمام شدن همه مشکلات می دانند. این مسأله باعث سر پوش گذاشتن بر سایر مسائل نیز هست اکنون کشور با هزار و یک چالش دیگر روبه رو است که نیازمند بررسی و واکاوی هستند.

وی افزود: ایران در مذاکرات هسته ای خود با گروه ١+٥ وارد یک لوله یک طرفه ای شده که امکان بازگشتی برای آن نیست، تنها کار ممکن در این مسیر گاهی ناز کردن و گاهی آهسته تر یا تند رفتن است. هیچ برگشتی در مذاکرات هسته ای ایران وجود ندارد این مذاکرات تنها ممکن است تمدید شود یا به طول بیانجامد. رنانی ادامه داد: این یک طرفه بودن مسیر مذاکرات هسته ای ایران نقطه اطمینانی برای بخش خصوصی است، چرا که اگر کشور عقب گرد کند با فشارهای عظیمی روبه رو می شود. مذاکرات به احتمال فراوان دوباره تمدید خواهد شد و این موضوع به پارامترهایی مانند قیمت نفت، وضع داعش، روسیه، سوریه و سیاست های داخلی ایران بستگی دارد.

وی گفت: فرض حصول نتیجه برای مذاکرات هسته ای ایران هیچ دستاوردی به جز کاهش ٥٠٠ تومانی مقطعی قیمت ارز برای کشور به دنبال نخواهد داشت. به همین دلیل نیز لازم است بخش خصوصی مستقل از مذاکرات استراتژی خود را بچیند. عضو هیأت علمی گروه اقتصاد و دارایی دانشگاه اصفهان ادامه داد: اگر توافق هسته ای صورت بگیرد واردات نیز انجام گرفته و قیمت ارز افزایش می یابد. اما اگر توافقی میان ایران و طرف غربی انجام نشود، شوک ناشی از عدم توافق، قیمت ارز را افزایش می دهد. با این تفاوت که در صورت انجام توافق، قیمت ارز با چند ماه تأخیر افزایش خواهد یافت.

بخش خصوصی بسته پساتحریم را آماده کند
وی با مطرح کردن این سوال که اگر توافق در مذاکرات هسته ای انجام شود چه تحریم هایی برداشته می شود؟ و با بیان این که ٢٨ تحریم با محوریت آمریکا وجود دارد که بخشی از آن را کنگره و بخشی را نیز رئیس جمهوری وضع کرده، اظهار کرد: هفت مورد از ٢٨ تحریم به سرعت با توافقنامه لغو می شود و باقی آن یک پروسه قانونی تاریخی دارد که زمانبر است. یکسری از تحریم ها مستقیم مربوط به بحث هسته ای است و باقی به حقوق بشر، تروریست، پولشویی، فساد و... ربط دارند. رنانی خاطرنشان کرد: تحریم هایی که وضع شده اند و احتمالا بلافاصله پس از توافق هسته ای لغو می شوند، ٥ مورد است. وی اظهار کرد: بخش خصوصی و اتاق بازرگانی حتما باید تا قبل از عید بسته پساتحریم آماده کند و در اختیار دولت قرار دهد. این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان این که اکنون یک دوره طلایی اقتصادی برای بخش خصوصی است، خاطرنشان کرد: بخش خصوصی باید به تولید تئوری در شرایط پساتحریم مطابق نیازها بپردازد. اکنون بخش خصوصی باید به دولت کمک کند.

کلید واژه ها: دانشگاه اصفهان سقوط قیمت نفت


نظر شما :