هدف اصلی اوباما رابطه با ایران است

دیپلماسی ایرانی: مثل شعبده بازی که از کلاه سیلندری اش خرگوش بیرون بیاورد، باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا اعلام کرد تحولی تاریخی در روابط امریکا با کوبا بعد از بیش از 50 سال جنگ سرد در روابط دو کشور به وجود آورده است و صفحه تازه ای در روابط میان آنها گشوده می شود. حرف بیرون آوردن خرگوش از کلاه سیاه سلندری همانند یک شعبده باز را به دلیل ارتباط این موضوع با اظهارات منابع دیپلماتیک بیان کردم که در این باره می گویند، وقتی رئیس جمهوری امریکا این واقعیت را دریافت که حزبش اکثریت را به سود حزب جمهوری خواه در انتخابات میان دوره ای در نوامبر گذشته باخته، تلاش های تازه ای را آغاز کرد تا به رغم وجود سختی های فراوان دستاوردهایی در سیاست خارجی خود در سایه تمرکز بر رسیدن به راه حال نهایی در پرونده هسته ای ایران به دست آورد در حالی که انتظار داشت که دستاورد هسته ای ایران مهمترین دستاورد او در دوره ریاست جمهوری اش باشد. دستاوردی که می تواند به قطعی روابط امریکا با ایران که از زمان انقلاب اسلامی در سال 1979 تا کنون ادامه داشته است، پایان دهد.

در سایه انتظارات گسترده ای که از رئیس جمهور اوباما می رود، تغییر ناگهانی او در رابطه با کوبا بسیار شبیه اردک لنگ است، این صفتی است که همیشه به روسای جمهور امریکا با نزدیک شدن به پایان دوران ریاست جمهوری شان می زنند. در حالی که جمهوریخواهان کنگره بر سر موضوع مذاکرات هسته ای ایران در برابر رئیس جمهوری امریکا ایستاده اند، او ناگهان برگ برنده ای رو کرد و گفت که به دوران دشمنی امریکا با کوبا پایان می دهد و در این کار با استناد به اختیاراتش در سیاست خارجی که نیازی به کنگره ندارد، اقدام می کند، او خوب می داند که قبل از آغاز به کار کنگره جدید در ابتدای سال جدید میلادی باید دست به این کار بزند. به این ترتیب دستاوردی که انتظار می رفت او در سیاست خارجی با رسیدن به توافق نهایی با ایران به دست آورد به کوبا انتقال می یابد با طرح سوال های بسیار در این رابطه که چگونه می خواهد از حالا به بعد بر آن چه تلاش دارد با ایران برسد، دست یابد و در این رابطه جامعه جهانی را توجیه کند.

لازم به یادآوری نیست که اعلام پایان سال ها دشمنی با کوبا که از زمان به قدرت رسیدن فیدل کاسترو در سال 1959 جریان داشته و در طول این مدت بحران های متعددی را به روی خود دیده که از جمله آنها می توان به بحران خلیج خوک ها و بحران موشک های کوبا اشاره کرد که می رفت به جنگ هسته ای میان ایالات متحده با اتحاد جماهیر شوروی در سال 1962 بینجامد، اتفاقی بسیار مهم است. اوباما با این کار نشان داد که می تواند در برخی مصداق های امریکا در رابطه با کشورهای هم پیمان و دوست در چارچوب سیاست خارجی خود در پرونده هایی مثل اوکراین یا کشورهای خاورمیانه تجدید نظر کند.

منابع آگاه می گویند که دستاورد ناگهانی ای که اوباما در سایه وضعیت داخلی و خارجی اش به دست آورد باعث می شود که وی در دوره آینده از برخی پرونده های داخلی صرف نظر کند و همه تلاش خود را متمرکز بر دستاورد مشابهی با ایران کند اما بدون این که اشاره کند که فشارهایی که در این زمینه وارد می کند تا در دیوار اختلاف ها با پرونده ایران شکاف به وجود آورد و به هدف نهایی خود برای رسیدن به یک پیروزی تاریخی برسد هیچ تفاوتی با چند ماه پیش ندارد.

اوباما بی شک تلاش می کند که با حل موضوع ایران بر دستاوردهای خود بیفزاید و خود را به واقعیت های دیپلماتیک بیشتر نزدیک کند تا بتواند نتایج مهمی همانند آن چه در موضوع کوبا به دست آورد در موضوع ایران نیز به دست آورد. هم زمان از این هم نمی ترسد که بگوید به سراغ جنگ خواهد رفت همان طور که پیمانی بین المللی برای مبارزه با داعش در سوریه و عراق ایجاد کرده است.

ایران با نزدیکی ای که اوباما در موضوع رابطه با کوبا به وجود آورده است احساس راحتی می کند با این تصور که این موضوع می تواند به سود آن تمام شود تا به این ترتیب به دشمنی تاریخی ایران با امریکا نیز پایان بدهد، از این وجهه جدید قطعا جریان غیر تندرو نهایت استفاده را خواهد کرد. کما این که میانه روها از این که کنگره امریکا در طرح اوباما در قبال کوبا چالش ایجاد کنند، احساس نگرانی می کنند از این که مبادا کار مشابهی را در موضوع ایران در صورتی که اوباما بخواهد به سمت توافق مشابهی که باب میل کنگره نباشد برود و تحریم ها را علیه تهران لغو کند، مبادرت ورزد.

گام هایی که ایالات متحده در جهت باز کردن صفحه جدیدی در رابطه با کوبا برداشته، علی رغم این که از تنش روابط دو کشور در سال های اخیر تا اندازه ای کاسته شده است، به سرعت و به طور گسترده ای مورد استقبال جامعه جهانی قرار گرفته، با وجود این که خیلی به ندرت پیش آمده است که اوباما کاری کند و با واکنش مثبتی از سوی جامعه جهانی مواجه شود. مساله ای که می تواند در کاهش انتقادهای تندروها که همیشه اعضای کنگره آنها نسبت به اقدامات اوباما داشته اند، موثر باشد اگر چه در آخر به موضوعی برای رقابت های حزبی در انتخابات آینده تبدیل خواهد شد.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه چهارشنبه 3 دی 1393 / انتشار مجدد: دوشنبه 8 دی 1393