کاسبی ١٤میلیارد دلاری آمریکا از تحریم ایران

اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران در سال های اخیر منافع بسیاری برای سایر کشورها در منطقه و جهان داشته است. چه کشورهای منطقه که به واسطه تحریم، جای خالی ایران را در تجارت خارجی پرکردند و چه تحریم کنندگانی که به طرق مختلف درآمدهای هنگفتی به دست آورده اند. درهمین زمینه آمریکا به عنوان یکی از تحریم کنندگان اصلی ایران، منافع مادی قابل توجهی از همین ناحیه کسب کرده است.

به گزارش شهروند، این کشور با استفاده از قدرت دلار و نفوذی که در بازارهای مالی دنیا دارد، دست به اخاذی از بزرگترین بانک های دنیا به خصوص اروپا زده است. بنابراین آمریکا از سال ٢٠٠٩ میلادی تاکنون بیش از ١٤ میلیارد دلار از محل جریمه بانک های مرتبط با ایران درآمد کسب کرده است. البته دامنه جرایم بانک هایی که در سال های اخیر توسط آمریکا اخذ شده گسترده تر است. برای مثال آمریکا تعداد زیادی از بانک های داخلی خود را به دلیل تخلفاتی مانند دستکاری در نرخ بهره، پولشویی و کارشکنی در بحران مسکن جریمه های سنگینی کرده است. همچنین علاوه بر ٢٤ بانکی که تحت تعقیب نهادهای مختلف آمریکایی قرار گرفته اند تعدادی نیز به علت همکاری با سایر کشورهایی که تحت تحریم بوده اند( سودان، کوبا، برمه و...) جریمه شده اند. ولی در این گزارش جریمه هایی مورد کنکاش قرار گرفته که رابطه مستقیمی با تحریم ایران داشته اند.

چرا بانک ها زیر بار جریمه می روند

نخستین سوالی که در موضوع جریمه بانک های توسط یک کشور ثالث مطرح می شود این است که چگونه این بانک ها حاضر شده اند چنین مبالغ هنگفتی را به آمریکا بپردازند. در این زمینه باید گفت آن چه از سوی آمریکا به عنوان جرم برای بانک های اروپایی تعیین شده است به هیچ عنوان در کشور متبوع بانک موردنظر جرم محسوب نمی شود چرا که آنها طبق قوانین کشوری که در آن مستقر هستند عمل می کنند. ولی استفاده این بانک ها از دفاتر آمریکایی خود برای گردش های مالی با دلار پای آمریکا را به مبادلات آنها باز می کند. بنابراین در صورتی که بانکی از دلار در مبادلات خود با کشورهایی که تحت تحریم آمریکا هستند استفاده کند طبق قوانین آمریکا مرتکب جرم شده است.

اما در عین حال زمانی که یک بانک خارجی توسط نهادهای مختلف آمریکا متهم به دور زدن تحریم ها می شود می تواند نسبت به پرداخت جریمه اقدام نکند ولی جریمه ای که پس از برگزاری دادرسی در انتظار آنهاست بسیار سنگین تر از جریمه نقدی است. در صورتی که بانک های خارجی در مسأله تحریم محکوم شوند از تراکنش های مالی با دلار محروم می شوند که این جریمه زیان های بسیار سنگینی برای آنها در پی خواهد داشت. برهمین اساس پیش از برگزاری دادرسی مدیران بانک ها با مقامات آمریکایی بر سر پرداخت مبلغی به عنوان جریمه به توافق می رسند تا دیگر تحت تعقیب قرار نگیرند. برهمین اساس است که بانک های خارجی به رغم سنگین بودن جرایم حاضر به پرداخت آن می شوند.

زیان هنگفت اروپایی ها

همانطور که اشاره شد کشورهای بسیاری از تحریم ایران سود بردند اما این کشورها اروپایی نبودند چرا که عمده کشورهای اتحادیه اروپا از اعمال تحریم های ایران هم در تجارت خارجی و هم در مبادلات پولی زیان دیدند. ماریته اسخاکه، یکی از نمایندگان پارلمان اروپا که اخیرا به ایران سفر کرده بود درباره این فشارها به خبرگزاری بلومبرگ گفت که تحریم های آمریکا علیه ایران، تأثیرات نامطلوب ناخواسته ای روی فعالیت های تجاری اروپا گذاشته است. همچنین رئیس کمیسیون مالی سنای فرانسه نیز اظهار کرد که در تحریم ها علیه ایران در مقایسه با آمریکایی ها بیشتر به اروپایی ها فشار وارد می شود. فیلیپ مارینی افزود: اگرچه تحریم ها برای اقتصاد و مردم ایران سختی داشته و رنج آور است، اما تحریم ها برای شرکت های غربی و اروپایی هم رنج آور و دردناک هستند. در مشاهداتمان بارها این سوال را مطرح کرده ایم که آیا منافع آمریکا که حدود ٣٥سال با ایران رابطه نداشته است، در مقایسه با اروپایی ها در پی تحریم ها بهتر حفظ نشده است؟

جریمه هایی که در سال های اخیر از سوی آمریکا برای بانک های اروپایی وضع شده است بخشی از فشار و زیان های مالی اروپایی ها از ناحیه تحریم ایران را شامل می شود. چنین جریمه هایی به سبب آنکه پای مردم و سهامداران این بانک ها را نیز به میان می کشد موجب گلایه مقامات اروپایی شده است که خودشان را قربانی تحریم ها علیه ایران می بینند. خبرگزاری اروپایی بلومبرگ در گزارشی نوشت با وجود اینکه حجم مبادلات تجاری اروپا با ایران ٢٠برابر حجم تجارت آمریکا با ایران است، ولی در طول ٣سال گذشته، همکاری های تجاری آمریکا با ایران ٣٥درصد افزایش یافته و درعین حال حجم تجارت اتحادیه اروپا با ایران ٧٧درصد کاهش داشته اشت. آمریکا و اروپا بر سر تحریم های غیرقانونی علیه ایران رویارو شده اند. از ترکیه و فرانسه گرفته تا پارلمان اروپا از جریمه هایی که آمریکا درنظر می گیرد به تنگ آمده اند.

بالاترین جریمه تاریخ

تا پیش از آن که بانک فرانسوی بی ان پی پاریباس پرداخت جریمه ٩/ ٨ میلیارد دلاری را بپذیرد، بیشترین جریمه های پرداختی از سوی بانک های خارجی به ایالات متحده آمریکا به٥/١میلیارد دلار هم نمی رسید، ولی تعیین این جریمه همه را شگفت زده کرد زیرا رکورد بی سابقه ای در جرایم بانکی تحریمی به نام خود ثبت کرد. علاوه براین جریمه نقدی این بانک به مدت یک سال از مبادلات دلاری نیز منع شده است. میزان این جریمه بزرگترین جریمه وضع شده تاکنون برای نقض تحریم های آمریکایی بوده است و تعلیق مبادلات این نگرانی را در اروپا و آسیا به وجود آورده که مقامات آمریکایی از برتری دلار برای تحمیل مقررات و استانداردهایشان به شرکت های خارجی استفاده می کنند. بانک های متعدد دیگری پیش از این برای پایان دادن به تحقیقات آمریکا در مورد نقض تحریم ها جریمه پرداخت کرده اند اما جریمه آنها در مقایسه با جریمه ٩/٨ میلیارد دلاری بی ان پی پاریبا، ناچیز بوده است. مقامات آمریکایی مدعی هستند جریمه سنگین بی ان پی پاریبا منعکس کننده گستردگی تخلف این بانک است. به گفته مقامات آمریکایی کارمندان این بانک بیش از ١٩٠ میلیارد دلار از مبادلاتی  را که در فاصله سال های ٢٠٠٢ تا ٢٠١٢ برای شرکت ها، دولت ها و شهروندان در سودان، ایران و کوبا انجام داده بودند پنهان کرده بودند.

جریمه ها سر از بودجه آمریکا درآورد

نحوه هزینه کرد جرایمی که آمریکا از بانک های خارجی دریافت می کند نیز جالب است. خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس در این باره می نویسد: دولت آمریکا با دریافت مبالغ جریمه بانک های اروپایی که قوانین تحریم ایران را نقض کرده اند،کسری بودجه خود را جبران می کند. در این راستا ایالت نیویورک نزدیک به٣/٣ میلیارد دلار از رقم مصالحه بی سابقه اخیر دولت آمریکا با بزرگ ترین بانک فرانسوی را دریافت خواهد کرد. فرماندار ایالت نیویورک قصد دارد این مبلغ را به بودجه سالانه این ایالت اضافه کند.

 این رقم بیش از بودجه کل سیستم زندان ها یا برنامه های رفاهی کودکان ایالت نیویورک برای یک سال است. مقامات ایالت نیویورک می گویند این پول بادآورده برای کمک به جبران افزایش کمتر از ٢ درصدی سالانه هزینه ها خرج خواهد شد، نه یک برنامه یا پروژه خاص. به گفته مقامات، ٢٩٨ میلیون دلار از پول این مصالحه نیز صرف بودجه ویژه مبارزه با اعتیاد خواهد شد.

بانک هایی که تحت تعقیبند

به نظر می رسد موضوع جریمه بانک های خارجی به دلیل دورزدن تحریم ایران به بانک هایی که تاکنون زیربار جریمه رفته اند ختم نمی شود چرا که نام تعداد دیگری از بانک ها به خصوص در اروپا به عنوان متهمان از سوی مقامات آمریکایی منتشر می شود. برهمین اساس مقامات آمریکایی مذاکرات با بانک های آلمانی دویچه و کامرز بانک را در مورد مبادلات آنها با کشورهای تحت تحریم این کشور ازجمله ایران آغاز کرده اند. به گفته مقامات آگاه از تحقیقات رگولاتوری، مذاکرات مقامات ایالتی و فدرال آمریکا تازه شروع شده و زمان رسیدن به توافق معلوم نیست.

کامرز بانک آلمان برای فیصله دادن به تحقیقات در مورد معاملات با ایران و کشورهای دیگر تحت تحریم آمریکا احتمالا ٦٠٠ تا ٨٠٠ میلیون دلار جریمه پرداخت خواهد کرد. این بانک آلمانی جدیدترین بانکی است که با مقامات آمریکایی برای حل وفصل تحقیقات مربوط به نقض تحریم ها وارد مذاکره می شود. مقامات آمریکایی همچنین سرگرم تحقیق از بانک یونی کردیت ایتالیا، بانک های فرانسوی کردیت اگریکول و دویچه بانک آلمان برای نقض تحریم ها هستند.

به گفته منابع آگاه یکی از موارد تخلف کامرز بانک که تحت تحقیقات قرار دارد، مبادلات این بانک برای شرکت کشتیرانی ایران است. دولت آلمان ١٧ درصد در کومرس بانک که دومین وام دهنده بزرگ آلمان است، سهم دارد و مذاکرات برای فیصله دادن به تحقیقات نقض تحریم ها ممکن است موجب تیرگی بیشتر روابط میان برلین و واشنگتن شود.

از طرفی دویچه بانک اعلام کرده همکاری جدید با ایران را در سال ٢٠٠٧ متوقف کرده است اما این بانک که بزرگترین وام دهنده آلمان است در گزارشی اعلام کرده بود در وام های بلندمدت متعدد یا توافقات مالی با ایران همچنان فعالیت دارد. دویچه بانک در این گزارش گفته بود ما معتقد نیستیم فعالیت قابل مجازاتی انجام داده ایم. کردیت اگریکول و بانک اینتسا سان دیگوی ایتالیا ازجمله بانک هایی هستند که ممکن است در آینده نزدیک به جمع بانک هایی بپیوندند که تا کنون مجموعا ٢/٣میلیارد دلار جریمه به دولت آمریکا پرداخته اند.

سقوط سهام بانک های جریمه شده

جریمه هنگفتی که این بانک ها می پردازند تنها زیان آنها نیست. این بانک ها از ناحیه افت سهامشان در بازارهای سرمایه نیز ضرر بالایی را تجربه می کنند. برهمین اساس ارزش سهام بانک هایی که هنوز به پرداخت جریمه محکوم نشده اند کاهش پیدا کرده و ریسک موج جدید جریمه های آمریکا بر کل بازارهای سهام اروپایی تأثیر گذاشته است. ارزش سهام کامرزبانک٦/٥درصد و دویچه بانک١/٢درصد کاهش یافت درحالی که شاخص بانک اروپایی با ٢/٢درصد افت روبه رو شده است.

بانک های اروپایی رکورددار جریمه

از ٢٤ بانکی که در فاصله سال های ٢٠٠٩ تا سال جاری میلادی جریمه پرداخت کرده اند یا تحت تعقیب قرار گرفته اند ١٨ بانک متعلق به کشورهای اروپایی است و تنها یک بانک متعلق به روسیه است. البته در میان بانک های جریمه شده نام یک بانک ژاپنی نیز دیده می شود ولی از میان بانک های آسیای جنوب شرقی تنها یک بانک در این فهرست قرار دارد. همچنین ٤ بانک آمریکایی نیز جزو بانک های جریمه شده توسط دولت آمریکا هستند که میزان جرایم پرداختی آنها در مقایسه با بانک های اروپایی بسیار ناچیز است.