داعش کیست و از کجا آمده است؟

دیپلماسی ایرانی: شبکه "دولت اسلامی در عراق و شام" که به طور خلاصه داعش نامیده می شود، در آوریل 2013 اعلام موجودیت کرد. این شبکه در ابتدای آغاز به کار خود اعلام کرد که شبکه ای وابسته به القاعده است که در اکتبر 2006 برای تصرف کامل عراق تشکیل شده است. با آغاز تحولات سوریه که جبهه النصره در سوریه تشکیل شد این گروه از اتحاد با آن خودداری کرد تا آن جا که دو طرف علیه یکدیگر بیانیه صادر کردند تا این که در ژانویه 2014 روابطشان به شدت تیره شد به گونه ای که دو طرف در سوریه علیه هم دست به اسلحه بردند و به شدت با همدیکر درگیر شدند.

بعد از آن که ایمن الظواهری، رهبر القاعده از جبهه النصره و داعش خواست که با یکدیگر متحد شوند و اختلافات را کنار بگذارند، به مخالفت با آن برخواست و از این که تمرکز خود را بر عراق بگذارد و سوریه را به جبهه النصره بسپارد، خودداری کرد.

داعش در ابتدا تحت عنوان "جماعت توحید و جهاد" به رهبری ابو مصعف الزرقاوی اردنی تبار که در سال 2004 بعد از حمله امریکایی ها به عراق تشکیل شده بود، فعالیت می کرد اما بعد از آن که الزرقاوی با رهبر سابق القاعده، اسامه بن لادن بیعت کرد، نام خود را تغییر داد و نام "القاعده در بلاد رافدین" یا "القاعده عراق" را برای خود برگزید و خود را رهبر آن اعلام کرد.  

بعد از آن که الزرقاوی در سال 2006 در عراق کشته شد، این شبکه ابی حمزه المهاجر را به عنوان رهبر خود برگزید. چند ماه بعد از آن "دولت اسلامی عراق" به رهبری ابو عمر البغدادی تشکیل شد. اما نیروهای امریکایی در آوریل 2010 موفق شدند که بغدادی و معاونش ابی حمزه المهاجر را به قتل برسانند، بعد از آن بود که ابو بکر البغدادی به عنوان رهبر این گروه منصوب شد.

یک سال بعد از آن بود که نوار صوتی ای از رهبر جدید دولت اسلامی عراق منتشر شد که در آن جبهه النصره را امتداد جریان خود در سوریه معرفی و اعلام کرد که از این به بعد با انضمام این گروه به جمع خود نامش را به "دولت اسلامی در عراق و شام" تغییر داده است.

چارلز لستر، پژوهشگر در مرکز بروکینگز در دوحه درباره شمار افرادی که به این شبکه پیوسته اند، می گوید این گروه بین 5 تا 6 هزار نفر در عراق و 7 هزار نفر در سوریه نیرو دارد. اما هیچ منبع دیگری این آمار را تایید نکرده است.

درباره اتباعی که عضو داعش هستند، رومن کاییه، کارشناس حرکت های اسلامی در مرکز خاورمیانه در فرانسه در این باره می گوید: «بیشتر کسانی که در سوریه به اسم داعش می جنگند افرادی با اتباع سوری هستند اما فرماندهان و رهبران آنها عموما از خارج آمده اند، عموم آنها سابقه جنگیدن در عراق و چچن و افغانستان را دارند. در عراق نیز بیشتر آنها مبارزان عراقی هستند و حتی فرماندهانشان را نیز افراد عراقی تشکیل می دهند.»  

این در حالی است که بر خلاف ادعای این پژوهشگر فرانسوی صدها نفر از نیروهای داعش به زبان های فرانسوی و انگلیسی به عنوان زمان مادری سخن می گویند و شمار بسیاری از آنها از کشورهای اروپایی به عراق و سوریه رفته اند و تعداد بسیاری از آنها از اتباع غربی محسوب می شوند. هفته گذشته رسانه های انگلیسی خبری را منتشر کردند مبنی بر این که دست کم 200 زن انگلیسی به عضویت داعش در آمده اند و به عراق و سوریه رفته اند.

داعش در ژانویه سال جاری به همراه گروه های شبه نظامی مسلح دیگر حمله ای را به عراق انجام داد که در پی این حمله فلوجه، الانبار و بخش هایی از رمادی در غرب عراق را به تصرف خود در آورد. در ماه ژوئن نیز حمله گسترده ای را به موصل، دومین شهر بزرگ عراق انجام داد و استان نینوا در شمال این کشور را به طور کامل به کنترل خود در آورد. بعد از آن خلافت اسلامی خود که شامل بخش های شمالی و غربی عراق که عموما سنی نشین هستند و مناطق شرقی سنی نشین سوریه می شود را اعلام کرد و مرزهای تعیین شده میان دو کشور را نیز از میان برداشت. بعد از آن احکام افراطی خود را به اجرا در آورد که همچنان نیز ادامه دارد. همچنین شمار بسیاری از اقلیت های این مناطق از جمله شیعیان، ترکمان ها، کردها و مسیحیان را از خانه و کاشانه شان راند. این شبکه همچنین اعلام کرده است که از این به بعد دیگر جنگ های خود را از این منطقه انجام خواهد داد.

منبع: الحیات/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: پنجشنبه 2 مرداد 1393 / باز انتشار : پنجشنبه 9 مرداد 1393