ناگفته‌های آزادی ملوان ربوده شده ایرانی

ملوان ایرانی نجات یافته از اسارت دزدان دریایی سرانجام وارد ایران شد. شهریار علی آبادی- ملوان سبزواری - که چهارسال در اسارت دزدان دریایی به سر می برد بعد از آزادی از سومالی به کنیا منتقل و سپس عازم ایران شد. برخی رسانه ها روز شنبه خبر داده بودند ملوان ایرانی همراه 10ملوان دیگر که آنها نیز اسیر دزدان دریایی بودند از محل اسارت خود گریخته اند اما برادر شهریار اعلام کرد آزادی برادرش به دنبال تلاش هایی بود که وزارت امور خارجه و سفارت ایران در کنیا انجام دادند. 

به نوشته شرق، در همین حال مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز در پاسخ به این سوال که آیا شهریار فرار کرده یا در پی انجام معامله آزاد شده است، گفت: «کشتی ای که این فرد ایرانی در آن حضور داشته سال89 به دست دزدان دریایی افتاده بود و این ایرانی به اسارت گرفته شد. البته در این کشتی خدمه هایی از کشورهای بنگلادش، سریلانکا و تعداد دیگری از کشورها حضور داشتند. متعاقب آن فعالیت های ما برای آزادی او آغاز شد. به دلیل نزدیکی به این کشور و در دسترس بودن، وزارت خارجه، سفارت ما در کنیا را مسوول پیگیری امور کرد. خوشبختانه با تلاش هایی که سفارت ما انجام داد و ارتباط با شیوخ قبایل و افراد ذی نفوذ، 17خرداد این تبعه ایرانی توانست خود را به کنیا برساند.» افخم در پاسخ به این پرسش که آیا ایرانی دیگری در اسارت دزدان دریایی هست؟ گفت: بر اساس اطلاعاتی که داریم هیچ ایرانی دیگری در اسارت دزدان دریایی نیست. در همین حال «ملک حسین گیوزاد» سفیر ایران در کنیا به سوالات خبرنگار ما درباره نحوه آزادی شهریار پاسخ داد.

شهریار علی آبادی چگونه بعد از 42ماه آزاد شد و وزارت امور خارجه و سفارت ایران در کنیا چه اقداماتی در این خصوص انجام دادند؟

شهریار علی آبادی در سال1389 به اسارت دزدان دریایی درآمد. کشتی آلبیدو که علی آبادی سرملوان آن بود دارای 24خدمه از کشورهای سریلانکا، هند، بنگلادش، پاکستان و ایران بود. خانواده وی 14ماه از اسیرشدن او بی اطلاع بودند و گمان می کردند کشتی در یکی از بنادر اقیانوس هند دچار نقص فنی شده و در دست تعمیر است. حدود یک سال ونیم پیش سفارت جمهوری اسلامی ایران در نایروبی در جریان اسارت وی قرار گرفت.

با توجه به اینکه سومالی به چند منطقه تقسیم شده است و دولت مرکزی سومالی حاکمیتی بر این مناطق ندارد و با عنایت به اینکه سومالی در میان کشورهای آفریقایی دارای بیشترین ساحل است، بنابراین بیشتر سواحل آن کشور به محل امن برای دزدان دریایی تبدیل شده است. اولین چالش سفارت یافتن محل احتمالی نگهداری علی آبادی بود. در این خصوص هیچ کس اطلاعی نداشت. پس از جست وجوی چندماهه و اعزام یک نفر سومالیایی به منطقه، محل تقریبی نگهداری وی مشخص شد. 

در مرحله بعدی ارتباط با نزدیک ترین دولت خودمختار محلی (دولت ایالت گالمادوک) برقرار شد. مسوولان دولت مذکور یک بار در سال90 در آزادی تعدادی از ملوانان اسیر ایرانی به سفارت کمک کرده بودند. این بار باوجود تلاش مقامات دولت گالمادوک، آنان قادر به انجام اقدام سریعی نشدند. بنابراین تلاش شد از طریق شیوخ و روسای قبایل منطقه برای آزادی او اقدام شود. در این زمینه بارها با آنها مذاکره و نمایندگانی به منطقه اعزام شدند. همکاری شیوخ محلی بسیار خوب بود. دزدان دریایی علاوه بر غارت محموله کشتی درخواست چندمیلیون دلار پول نقد برای آزادی خدمه داشتند. هفت خدمه پاکستانی کشتی با پرداخت یک میلیون دلار یک سال بعد از ربوده شدن کشتی، آزاد شده بودند. همین امر باعث جسورترشدن دزدان شده بود و در مقاطعی تقاضای 10میلیون دلار باج می کردند. پنج خدمه دیگر کشتی توسط دزدان کشته یا غرق شدند و در نهایت 11خدمه باقیمانده بودند که یکی از آنان علی آبادی بود.

کشتی در سال1392 توسط دزدان غرق شد و باقیمانده خدمه (11نفر) به خشکی منتقل شدند. سفارت جمهوری اسلامی ایران در نایروبی و وزارت امورخارجه خود را موظف کردند تا هرطور شده زمینه آزادی وی را فراهم کنند. تلاش ها برای آزادی وی از چند طریق مختلف در جریان بود. سناریوهای مختلفی برای آزادی وی مورد بررسی قرار گرفت و به طور همزمان روی چند طرح کار شد. هدف اول سفارت حفظ جان شهریار علی آبادی و آزادی او بود. به همین دلیل از راهکارهای مختلفی استفاده شد که شامل مذاکره مستقیم با گروگانگیران، مذاکره از طریق واسطه با گروگانگیران، استفاده از نفوذ دولت ایالت گالمادوک، استفاده از نفوذ معنوی روسای قبایل و شیوخ، استفاده از رهبران مذهبی منطقه، استفاده از ظرفیت سازمان ملل و کمک گرفتن از سازمان های خیریه بود. 

به طور همزمان مسوولان ذی ربط در وزارت امورخارجه تلاش های گسترده ای را برای نجات او آغاز و با بررسی تمامی جوانب سناریوهای لازم را طراحی و با هماهنگی دستگاه های ذی ربط در این زمینه اقدام کردند. این تلاش ها چندبار تا آستانه آزادی گروگان ها پیش رفت اما در آخرین مراحل به دلیل دست به دست شدن گروگان ها میان گروه های مختلف دزدان ناکام می ماند. در آخرین مرحله که منجر به آزادی آنان شد نیز گروهی از دزدان که گروگان ها را در اختیار داشتند پس از توافق، نتوانستند نسبت به آزادی آنان اقدام کنند و گروه دیگری کنترل را در دست گرفتند. پس از حدود سه هفته با همکاری گروه اول دزدان زمینه فرار آنان از دست گروه دوم فراهم کرد و توسط گروه اول به افراد مسلح ایالت گالمادوک تحویل داده شدند.

با توجه به اقدامات انجام شده چگونه در جریان آزادی شهریار قرار گرفتید؟

این سفارت در طول این مدت از طریق تماس مستقیم با دزدان، تماس از طریق رابط های محلی و از طریق ماموران سازمان ملل مستقر در سومالی از وضعیت گروگان ها باخبر بود. در سه هفته آخر نیز مخفیانه توسط گروه اول دزدان تلفنی در اختیار علی آبادی قرار داده شده بود که مرتب با وی در تماس بودیم. روزی که آنان از دست گروه دوم فرار کردند و در اختیار گروه اول قرار گرفتند بلافاصله از طریق تماس تلفنی مطلع شدیم و تا رسیدن آنان به محل امن که بیش از 12ساعت به طول انجامید مرتب با آنها تماس برقرار بود.

برای انتقال شهریار از سومالی به نایروبی چه اقداماتی انجام گرفت؟

گروگان ها از طریق اجاره یک فروند هواپیما از شهر گالکایو، مرکز ایالت گالمادوک به نایروبی منتقل شدند و در فرودگاه مورد استقبال اینجانب و اعضای سفارت قرار گرفتند. علی آبادی در طول مدت اقامت در نایروبی در هتل مستقر بود و تحت معاینه های پزشکی قرار داشت. با توجه به سکونت خانواده وی در سبزوار سفارت برای وی بلیت نایروبی به مشهد تهیه کرد. در طول این مدت وزارت امور خارجه و سفارت جمهوری اسلامی ایران با خانواده علی آبادی ارتباط داشتند که لازم است ضمن تبریک به آنان از صبر، متانت و همکاری صمیمانه ای که با سفارت و مسوولان داشتند کمال تشکر را کنیم.

تا به حال چه اقداماتی برای نجات جان شهروندان ایرانی انجام داده اید؟

علی آبادی اولین ایرانی ای نبوده که از دست دزدان دریایی رها شده است. تاکنون چندین گروه از ملوانان ایرانی از دست دزدان رها شده اند. در آخرین مورد در سال گذشته78 ملوان چابهاری با پنج فروند قایق در ایالت خودمختار پونتلند دستگیر و زندانی شده بودند که با تلاش سفارت رها و به همراه قایق های خود به کشور بازگردانده شدند. خوشبختانه وزارت امورخارجه و سفارت جمهوری اسلامی ایران در نایروبی مفتخر است اعلام کند باوجود اینکه در دوره ای ده هانفر از هموطنانمان در سومالی اسیر بودند اما با تلاش ها و اقدامات صورت گرفته هم اکنون هیچ ایرانی دیگری در بند و اسیر نیست. سفارت به حمایت از ایرانیانی که به دلایل مختلف، اسیر، دستگیر، زندانی یا دچار مشکلات دیگری شده اند می پردازد. حمایت های سفارت شامل ملاقات با اتباع در بند، رایزنی با مسوولان ذی ربط، استخدام وکیل، حضور در دادگاه و نهایتا فراهم کردن زمینه آزادی و رفع مشکل آنان شده و می شود.