اختیارات ایران برای فعالیت تحقیق و توسعه گسترده است

دیپلماسی ایرانی: از زمان امضاء برنامه اقدام مشترک ژنو تا کنون که بیش از یک هفته از اجرای آن می گذرد، بحث برداشت های متفاوت از بخش هایی از این توافقنامه به خصوص مواردی که به فعالیت های تحقیقاتی و توسعه ای مربوط می شود، داغ است. چندی پیش اظهارات علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در مورد نصب سانتریفوژهای جدید در تاسیسات هسته ای ، واکنش طرف غربی را به دنبال داشت و حتی گروهی در کنگره آمریکا مدعی شدند نصب این سانتریفوژها خلاف توافقنامه ژنو است و به همین دلیل باید تحریم ها را تشدید کرد. در مقابل مقامات تهران تاکید دارند که به موجب برنامه اقدام مشترک ژنو، می توانند فعالیت های تحقیقاتی و توسعه ای که به R & D معروف است را گسترش دهند.

این موضوع همچنان هم مورد بحث است ، اما یکی از برجسته ترین کارشناسان هسته ای در واشینگتن بر این باور است که توافق مقدماتی ژنو بین ایران و گروه 1+5، بسیار بیشتر از آنچه که در مجامع عمومی مطرح شده، به ایران اجازه می دهد فعالیت های R & D روی سانتریفوژها برای غنی سازی اورانیوم را توسعه دهد.  

دیوید آلبرایت، رئیس موسسه غیر حزبی علوم و امنیت بین الملل در گزارشی جدید این نکته را خاطرنشان می کند که ممکن است توافقنامه توسعه سانتریفوژهای جدید در تاسیسات غنی سازی نظنز را به تاخیر بیاندازد، چرا که به این سانتریفوژها هنوز گاز هگزافلوراید اورانیوم تزریق نشده است. اما این توافق که از 20 ژنویه به اجرا در آمده است، به ایران اجازه می دهد در شش ماه آینده به تحقیقات روی انواع مختلفی از سانتریفوژهای پیشرفته که هم اکنون در نظنز نصب شده اند، ادامه دهد. همچنین ایران می تواند تحقیقات روی سانتریفوژها و توسعه آنها در دیگر سایت ها ، شامل سایت های اعلام نشده هسته ای را ادامه دهد.

لس آنجلس تایمز که بخش هایی از این گزارش را منتشر کرده، می نویسد: در نتیجه، این توافق به طور جدی برنامه تحقیقات و توسعه سانتریفوژهای ایران را تحت الشعاع قرار نمی دهد.

توافقنامه هسته ای مقدماتی که 24 نوامبر امضاء شد  تا شش ماه آینده که مذاکرات هسته ای به منظور دستیابی به توافق جامع ادامه دارد، پیشرفت برنامه های هسته ای ایران را متوقف می کند. برخی کشورها در مورد ماهیت برنامه های هسته ای ایران نگرانند، اما مقامات تهران تاکید دارند که در برنامه های هسته ای تنها اهداف صلح جویانه را دنبال می کنند.

آلبرایت ابراز امیدواری کرد که بتواند در زمان مذاکره برای دستیابی به توافق نهایی، شش قدرت جهانی را در زمینه اعمال محدودیت های بیشتر روی عملیات تحقیق و توسعه هسته ای در ایران، مجاب کند.

به گفته آلبرایت، که بازرس سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی است و معمولا به دولت آمریکا و کنگره مشاوره می دهد، این موضوغ باید به طور جدی تری حل و فصل شود.

تحقیق روی سانتریفوژها یک مساله مهم است زیرا این ماشین های پیشرفته می توانند سوخت هسته ای را با سرعت بیشتری تولید کنند و به این ترتیب ایران در بازه زمانی کوتاه تری به توانایی مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای دست می یابد. مقامات آمریکایی در نشست خبری 13 دستامبر خود برای خبرنگاران اعلام کردند، ایرانیان تا کنون از هگزافلوراید اورانیوم در نطنز برای آزمایش پنج نوع سانتریفوژ    ( IR-1, IR2-M, IR-4, IR-5 ,IR6) استفاده کرده است. مقامات آمریکایی این نکته را خاطرنشان می کنند که این توافق به ایران اجازه می دهد کارهای متعددی را روی سانتریفوژها انجام دهد. این مقامات آمریکایی می گویند هدف آنها این است که ایران را از نصب سانتریفوژهای بیشتر بازدارند تا از این طریق تهران نتواند در زمینه دستیابی به دانش تولید اورانیوم غنی شده در مقیاس صنعتی پیشرفت کند.

آلبرایت می گوید هرچند مقامات آمریکایی به روشنی از تمایل خود در زمینه به عقب راندن برنامه هسته ای ایران سخن می گویند، هنوز روشن نیست که آنها بخواهند به طور جدی در مذاکرات نهایی محدودیت هایی را در زمینه برنامه های تحقیق و توسعه هسته ای ایران اعمال کنند.به گفته وی، این احتمالا یک درگیری سخت خواهد بود، زیرا ایرانیان به وضوح اعلام کرده اند که می خواهند کار روی سانتریفوژ ها را ادامه دهند. اخیرا نیز حسن روحانی، رئیس جمهور ایران این نکته را خاطرنشان کرد که کشور اش هیچ مانعی را در راه پیشرفت هسته ای نمی پذیرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: سه شنبه 8 بهمن 1392 / باز انتشار: شنبه 12 بهمن 1392