تلاویو توافق هسته‌ای را تلافی می‌کند

دیپلماسی ایرانی: امضای توافق نامه ژنو میان ایران با جامعه جهانی ضربه ای سیاسی برای اسرائیل محسوب می شود، تلاویو انتظار داشت که جمهوری اسلامی ایران و غرب بر سر برنامه هسته ای اش که همچنان اسرائیل از آن احساس نگرانی می کند، به توافق نرسند. در این میان این نگرانی وجود دارد که اسرائیل بخواهد این نزدیکی روابط را بهانه کرده و چالشی تازه در مذاکره با فلسطینیان که زیر نظر امریکایی ها انجام می شود، ایجاد کند. به ویژه که اسرائیلی ها بعد از آن که توافق ژنو را "اشتباهی تاریخی" از سوی اولین هم پیمانشان و به دنبال آن کشورهای غربی دانستند، آن طور که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر این رژیم به صراحت بیان کرد، اکنون به دنبال ضمانت های تازه ای می گردند.

جان کری، مسئولیت از سرگیری مذاکرات مستقیم صلح را که از پایان ماه ژوئن گذشته توافق شد که میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها از سر گرفته شود، بر عهده دارد. اما این مذاکرات مسالمت آمیز که انتظار می رود 9 ماه طول بکشد با مشکلات بسیاری دست به گریبان است، سیاست شهرک سازی ها از سوی اسرائیل همچنان دنبال می شود به رغم این که طرف فلسطینی بارها تهدید کرده در صورت ادامه این روند از مذاکرات عقب خواهد نشست.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، پس از امضای توافق ژنو، احتمال های بسیاری بر سر تاثیرگذاری این توافق بر مذاکرات اسرائیلی ها و فلسطینی ها مطرح می شود، به ویژه که اسرائیل به دنبال فرصتی است تا سیلی ای که از امریکا بر سر توافق ژنو خورده است را پاسخ دهد، اسرائیل تصور می کند دیگر تنها قدرت هسته ای خاورمیانه نیست و ایران هسته ای تهدیدی وجودی برای آن محسوب می شود.

به رغم این که به نظر می رسد ارتباط مستقیمی میان پرونده هسته ای ایران با قضیه فلسطینی نیست اما واقعیت این است که توافق هسته ای ژنو  با واکنش های بسیاری در داخل اسرائیل مواجه شده و با آن مخالفت های بسیاری می کنند، این مساله سبب می شود تا وضعیت امریکا در مذاکرات پیش روی فلسطینیان که انتظار دارد با نتیجه خوبی به پایان برسد، بسیار سخت شود.

انتظار می رود مذاکرات مقدماتی ای که در حال حاضر در ژنو میان فلسطینی ها و اسرائیلی ها جریان دارد بتواند راه را برای از سرگیری مذاکرات اصلی میان آنها فراهم آورد و یک راه حل نهایی را ایجاد کند.

ناظران بر این اعتقادند که نرمش سیاسی ای که میان واشنگتن و تهران به وجود آمده نشان می دهد که اسرائیل به دنبال فرصت مناسبی است تا مذاکرات صلح را به شکست بکشاند.

به رغم این که طرف امریکایی بارها اعلام کرده است که توافق ژنو به هیچ وجه پایبندی واشنگتن در برابر امنیت اسرائیل را تحت تاثیر قرار نخواهد داد و تلاویو به تعهدات خود در قبال اسرائیل تا ابد پایبند خواهد بود اما تلاویو همچنان از کاخ سفید انتقادهای تند می کند و اظهارات بسیار شدیدی را علیه باراک اوباما و جان کری بر سر برنامه هسته ای ایران و توافق ژنو بیان می دارد.

مصطفی اللباد، رئیس مرکز مطالعات منطقه ای و استراتژیک الشرق در این باره می گوید: «کاخ سفید کاملا مطمئن است که اسرائیل خیلی زود به دنبال اصلاح روابطش با رئیس جمهور باراک اوباما خواهد آمد. به ویژه که توافقی که با ایران حاصل شده شش ماهه است و این مساله می تواند فرصتی دوباره به تلاویو برای بهبود روابط با امریکا از یک سو و افزایش فشارها به طرف های غربی برای لحاظ خواسته هایش در توافق با ایران از سوی دیگر شود.»

وی در ادامه می گوید: «اوباما انتظار دارد که لحن خصومت آمیز اسرائیلی ها علیه کاخ سفید تغییر کند و مساله توافق با ایران واکنش تحریک آمیز در پرونده صلح با فلسطینان نگذارد و باعث نشود که فرایند مذاکرات صلح به شکست بینجامد. برای همین انتظار می رود که سفر جان کری به اراضی فلسطینی و اسرائیل به آرام کردن تنش ها با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل کمک کند و دو طرف بتوانند به توافقاتی بر سر ایران و مذاکره با فلسطینیان برسند.»

برخی از فلسطینیان از این نگرانند که مبادا قربانی توافق هسته ای قدرت های جهان با ایران شوند، برای این که این توافق با اعتراض های شدید اسرائیل مواجه شده است و تلاویو تلاش خواهد کرد تا تلافی آن را در پرونده های دیگر بر سر امریکا در آورد.  

حازم حسنی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره در این باره می گوید: «تنش در روابط اسرائیل و امریکا تا کنون سابقه نداشته است. در گذشته هیچ گاه ندیده بودیم که نخست وزیر اسرائیل این گونه با لحنی تند و با پرخاش و با صدای بلند و با کلمات ناپسند علیه کاخ سفید صحبت کرده باشد. این مساله نشان می دهد که نوعی بی اعتمادی میان اسرائیلی ها و امریکایی ها بعد از توافق هسته ای ژنو به وجود آمده است. اسرائیلی ها احساس می کنند که واشنگتن در این توافق به امنیت اسرائیل توجهی نکرده است. مساله بی اعتمادی می تواند تاثیر به سزایی در مذاکرات جاری میان فلسطینیان و اسرائیلی ها در ژنو بگذارد.»

وی در ادامه پیش بینی می کند: «احتمالا اسرائیلی ها اقدام به بزرگ نمایی مشکلات خواهند کرد تا توافقی با فلسطینی ها حاصل نشود و فلسطینی ها نتوانند استقلال خود را بر بخش بیشتری از سرزمین های اشغالی به دست آورند و بتوانند کشوری را در آینده بسازند.»

وی در ادامه می افزاید: «بسیار سخت می توان تصور کرد که اسرائیل به ضمانت های امریکا برای حمایت از آن در قبال همسایه فلسطینی ای اش و اعراب اطمینان کند. به ویژه که هنوز قانع نشده است که توافق با ایران باعث می شود تا اسرائیل امن تر شود. از لحاظ زمانی نیز می توان گفت که مدت زمان شش ماهه در نظر گرفته شده برای پرونده هسته ای ایران باعث می شود تا اسرائیل تعهداتش در قبال حکومت خودگردان فلسطینی را متوقف کند و مذاکرات مستقیم صلح با فلسطینیان را به حالت تعلیق در آورد و هر گونه پیشرفتی را تا دور جدید مذاکرات ایران با 1+5 به تعویق اندازد.»

جمال سلامه، استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره نظری متفاوت دارد و می گوید: «توافق ایران با 1+5 به تنش یک دهه ای ایران با جامعه جهانی به طور کامل پایان داد. و آن چه در ژنو میان غربی ها با ایران حاصل شد، پیام مهمی از سوی امریکا به اسرائیل بود مبنی بر این که صلح با فلسطینیان تنها انتخاب موجود در خاورمیانه است.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: یکشنبه 10 آذر 1392/ باز انتشار: چهارشنبه 13 اذر 1392