روزی که نقشه ترکیه در سوریه شکست خورد

دیپلماسی ایرانی: امسال سومین سالی است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم، نویسنده و روزنامه نگار مشهور لبنانی را که ماحصل سفر هر ساله وی به امریکا است، با هماهنگی او ترجمه و منتشر می کند. یادداشت هایی که در پی دیدارهای او با مقام های امریکایی در واشنگتن و نمایندگی های جامعه جهانی در نیویورک نوشته شده اند و به دلیل به روز بودن آنها اهمیت خاصی دارند. همانند همیشه نعوم نامی از مصاحبه کننده نمی آورد اگر چه سمت او را ذکر می کند، و به رویه همیشگی اش مصاحبه اش بیش از آن که مصاحبه باشد، گفت وگو و بحثی خواندنی است.

نعوم در مقدمه امسال یادداشت های خود آورده است: در طول 15 سال شاید هم بیشتری که هر سال در ماه مارس به واشنگتن سفر می کنم و نزدیک به پنج هفته ای را که هر سال در آن جا می گذرانم، به اداره های مختلف امریکایی و مراکز پژوهشی متنوع و صاحب نامی که ارتباطات بسیاری با سیاست خارجی و داخلی امریکا دارند، سر زده ام. امسال نیز به عادت هر ساله نزد همه آنها رفتم و به نیویورک که بعضی ها به آن لقب جهان داده اند، نیز سر زدم. با مقام های عالی رتبه نهادهای بین المللی چه اعضای سازمان ملل، چه دیپلمات های کشورهای مختلف و چه پژوهشگران مشهور مراکز پژوهشی فعال در ایالات متحده نیز دیدار کردم و همانند همیشه با برخی از چهره های ذی نفوذ در نهادهای امریکایی و حتی صهیونیستی هم دیدار کردم و به گفت وگو نشستم. در سلسله جدید از یادداشت هایم درباره شرق و غرب جهان عرب و همچنین تحولات خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس، همچنین ایران اسلامی و ترکیه به طور مفصل خواهید خواند. البته افغانستان و پاکستان و کشوری که به تازگی تهدیدی برای امنیت ملی امریکا شده، یعنی کره شمالی نیز از قلم نینداخته ام. درگیری های فلسطینی – اسرائیلی را نیز فراموش نکرده ام.

در زیر بیست و هفتمین بخش از سلسله نوشته های جدید سرکیس نعوم را می خوانید:

یکی از مقام های عالی رتبه متنفذ در سازمان یهودیان امریکایی درباره دلایل عدم تلاش ترکیه برای کمک به انقلابیون سوریه پرسیدم، گفت: «همان طور که گفتی در ترکیه اردوگاه پناهندگان سوری برپا است که در خود هزاران مخالف سوری را جای داده است، به ویژه کسانی که از ارتش سوریه جدا شده اند که بخش بزرگی از آموزش نظامی ترکیه را به خود اختصاص داده اند. بسیاری گمان می کنند که آنها در وقت مناسب وارد سوریه خواهند شد و برای یکپارچه سازی مخالفان تلاش خواهند کرد و ملت سوریه و مبارزان علیه اسد را به سمت خود جذب خواهند کرد. ترکیه تقریبا یک سال پیش آنها را به طور تدریجی وارد سوریه کرد، آنها هم 10 کیلومتر به 10 کیلومتر پیشروی می کردند. هدف آنها رسیدن به حلب و برپایی "قلعه ای" برای مخالفان بود تا بعدا مرکزی برای منطقه پرواز ممنوع شود. اما بعد از این که به 8 کیلومتری حلب رسیدند ارتش سوریه به آنها حمله کرد و آنها را عقب راند. بعد از آن هیچ کس هیچ کاری نکرد. ترکیه هم حمایت های خود را متوقف کرد. هیچ کس دیگر سلاح جدی ای برای آنها نفرستاد. همچنان ارتش سوریه مسلح و قدرتمند است. اما گروهی که در اردن هستند یا مبارزانی که در اردوگاه های آنجا آموزش می بینند، وظیفه شان این است که بر منطقه مرزی سوریه و اردن مسلط شوند تا اگر اردن و به همراه آن اسرائیل درگیر شدند در لحظه اضطرار امریکا بتواند نیروهایش را در حمایت از آنها به آن جا بفرستد. اردن مدت ها است که به حمایت اسرائیل اعتماد کرده است. شاید جریان های عربی دیگری هم باشند که با اسرائیل هم صدا باشند.»

نظر دادم: منطقه به سمت اسلامی شدن حرکت کرده یا اصلا می توانیم بگوییم اسلامی شده است. امریکا دو انتخاب بیشتر ندارد، یا اسلامی شدن منطقه را بپذیرد و با معتدل های آنها مثل آن طور که خودشان می گویند اخوان المسلمین همکاری کند. و این کاری بود که در مصر کرد و هنوز هم شاید در کشورهای دیگر بکند. یا این که اسرائیل مرزهایش را ببندد و امریکا نیز مناطق نفتی را ببندد یا به طور نظامی از آنها حمایت کند به اعتبار این که این حکومت های حاکم بیشتر به آن وابسته هستند، کل منطقه در یک جنگ مذهبی به سر می برد که سال ها است ادامه دارد. در غیر این صورت کشورها و حکومت ها از هم می پاشند. جواب داد: «برای سینا می ترسم. از غزه هم می ترسم، و از این نگرانم که به مشکلاتی بر بخورد که درگیری هایی بین حماس و غزه به وجود آید. حماس تلاش می کند که اداره تونل ها را به دست گیرد. محمد مرسی، رئیس جمهوری اخوانی مصر با اهالی حماس بر سر این مساله اختلاف داشت. مرسی و اخوان در مصر همان رفتاری را می کنند که اخوان ترکیه یا همان حزب عدالت و توسعه اسلامی می کنند، که ارتش و هیئت قضایی و روزنامه نگاران را آتش زدند. این دقیقا کاری بود که مرسی تلاش می کرد در مصر انجام دهد. برای همین زیاد فرقی میان اخوان المسلمین و دیگر اسلام گرایان و کسانی که آنها را تندرو توصیف می کنند، نمی گذارم.»

گفتم: اما شما در امریکا از اخوان ترکیه حمایت می کنید برای این که آنها بیشتر به روز و مدرن در مقایسه با اخوانی های عرب هستند. آتاتورک ترکیه را سکولار و غربی کرد که دلیل آن به دلیل نهضت اقتصادی اش بود و دلیلی برای متحول شدن به سمت دموکراسی و قبول دیگران شد. اما مرسی تا کنون نتوانسته ارتش را برای خود نگه دارد یا دست اخوان را در دست آنها بگذارد. جواب داد: «افسران بزرگ در ارتش مصر با او لج بازی می کنند و الا افسران کوچک کاری  ندارند. نظری به دوره های آموزشی و میدان های آنها بینداز، برو از آنها بپرس که چه کار می کنند.»

بعد به سراغ حزب الله رفت و پرسید: «با حکومت سوریه در این کشور علیه مخالفانش می جنگد، آیا در صورت اضطرار یا محدود شدن جایگاه حلقه علوی مجبور خواهد شد که به حکومت سلاح شیمیایی دهد؟» جواب دادم: «نمی دانم. اما فکر نمی کنم چنین کاری بکند. سوریه از لحاظ نظامی قدرتمندترین حکومت است علی رغم این که ارتشش احساس می کند که تحلیل می رود برای این که هم پیمانانشان به آنها سلاح نمی دهند. علی رغم آن تا حالا نتوانسته اند آن را شکست دهند و قبول هم نخواهد کرد که شکست بخورد. برای همین شاید طرح "ب" در صورتی که به آن حلقه که گفتی رسید، اجرا شود. شاید هم اگر توانست به آن سلاح شیمیایی دهد.» جواب داد: «آن چه می گویی از لحاظ نظری صحیح است. اما نزدیک به 50 پایگاه انبار و جمع آوری سلاح های شیمیایی وجود دارد. که همه آنها پراکنده اند. چگونه همه آنها را به کنترل خود در آورند؟» جواب دادم: نمی دانم شاید بعضی از آنها دست مخالفان افتاده باشد. پرسید: بر سر موشک ها چه خواهد آمد؟ آیا بعضی از آنها را به حزب الله داده اند؟ گفتم: نمی دانم. جواب داد: «اطلاعات ما حاکی از آن است که حزب الله به تعدادی از این موشک ها رسیده است. به هر حال حزب الله نیازی به این موشک ها ندارد به ویژه که الآن هم به اسرائیل حمله نمی کند. مگر زمانی که اسرائیل به بخواهد به ایران حمله کند یا اگر ایران از آن بخواهد که به اسرائیل حمله کند.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11