تهران برنده و ریاض بازنده نشست قاهره

دیپلماسی ایرانی: محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر این روزها در چند جبهه فعالیت می کند، از یک سو تور اروپایی خود را آغاز کرده است و با مقام های بلندپایه اروپایی دیدار می کند و از سوی دیگر پایتخت کشورش میزبان نشست چهار جانبه ای بوده است که خود برای حل سیاسی بحران سوریه و پایان دادن به خونریزی ها پیشنهاد داده است.

این در حالی است که عربستان سعودی در نشست اخیر این کمیته چهار جانبه غایب بود. نشستی که در سطح وزیران امور خارجه در قاهره برگزار شد. امیر سعود الفیصل به دلیل گذراندن دوره نقاهتش پس از انجام یک عمل جراحی از حضور در این نشست عذر خواست. اما عذر وی بسیاری را قانع نکرد. چرا که عربستان در نشست قبلی و حتی نشست های بین المللی دیگر معاون خود، امیر عبدالعزیز بن عبدالله را به عنوان نماینده عربستان می فرستاد، از جمله در اجلاس کشورهای عضو عدم تعهد در تهران و نشست دوستان سوریه که دو ماه پیش در پاریس برگزار شد.

عدم حضور نماینده ای از عربستان در نشست چهار جانبه قاهره توجه بسیاری از کارشناسان را به خود جلب کرده است و همه در جستجوی دلایل آن بر آمده اند. یکی از مهم ترین این دلایل مشارکت ایران در این نشست بود. حقیقت این است که عربستان سعودی نمی خواهد در بحران سوریه ایران هیچ نقشی داشته باشد، چرا که به ادعای ریاض تهران از نظام اسد حمایت می کند. استناد عربستان اظهارات ایرانی ها است که بارها گفته اند که اجازه نمی دهند نظام اسد سرنگون شود.

گفته مسئولان عربستانی مبنی بر حمایت ایران از نظام اسد صحیح است اما در مقابل عربستان هم از مخالفان سوریه حداقل، حمایت مالی می کند و این مساله سبب می شود که دیگر نتواند دیگران را متهم کند که در امور داخلی سوریه دخالت نکنند چرا که می خواهد خود نقش فعالی علیه نظام اسد داشته باشد.

دولت مصر هیچ اظهار نظری درباره عدم حضور عربستان در نشست پیشنهاد مرسی که خواستار تشکیل کمیته ای متشکل از کشورهای بزرگ منطقه شده بود و شامل ایران، عربستان، ترکیه در کنار مصر می شد، نداد، حتی وزیر امور خارجه مصر تاکید کرد که عربستان را در جریان جلسات نشست چهار جانبه ای که سه جانبه برگزار شد، قرار خواهد داد.

ایران علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه اش را برای حضور در این نشست فرستاد، ترکیه نیز همین کار را کرد، از این کشور احمد داوود اوغلو به مصر رفت که دیدارهای مفصلی با مقام های مختلف حاضر در قاهره داشت. به هر حال هر کشوری برای خود دلایل منطقی دارد و برای همین نماینده ای را به نشست های منطقه ای می فرستد.

ترکیه از این دریچه به مصر می نگرد که این کشور دروازه نهضت های انقلابی است و اکنون تلاش می کند تا نقش رهبری و فرماندهی منطقه را بر عهده بگیرد، علاوه بر آن رئیس جمهور و دولت آن از دل جنبش اخوان المسلمین در آمده اند، جنبش اخوان المسلمین با حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان از یک منطق فکری مشترک تبعیت می کنند. نزدیکی به مصر برای ترکیه فقط محدود به جوانب سیاسی نیست بلکه دو طرف بر روی ساخت و توسعه زیر بناهای مصر نیز با یکدیگر همکاری می کنند. یک دلیل روشن برای این سطح از همکاری اقتصادی رشد بی سابقه بورس مصر در روزهای اخیر است.

اما از نظر ایران، این کشور به خوبی می داند که روند سیاسی در مصر کنونی تا چه اندازه تغییر کرده است، در عین حال می خواهد حصار انزوای بین المللی و منطقه ای تحمیل شده بر خود را بشکند، برای همین می خواهد دروازه های روابط خود را به روی بزرگ ترین کشور با عمیق ترین تاریخ و تمدن عربی بگشاید، در عین حال آمادگی دارد تا روابط دیپلماتیک و بازرگانی خود را نیز با مصر گسترش دهد با این هدف که یکی از مهم ترین انتخاب ها برای شکست محاصره اقتصادی امریکایی تحمیل شده بر آن محسوب می شود.

بر اساس تحلیل ما عربستان با عدم حضور در این نشست نمی تواند به خواسته هایش برسد. چرا که بدین ترتیب دروازه های مصر را در برابر ایرانی می گشاید که نمی خواهد در کنار آن دور یک میز بنشیند. علاوه بر آن مواضعش برای بسیاری عجیب است، به ویژه شاهدیم که پادشاه عربستان از محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران آن چنان استقبال گرمی می کند که همه شرکت کنندگان نشست فوق العاده کشورهای عضو کنفرانس اسلامی در مکه متحیر می شوند.

کمیته چهار جانبه شاید در حل بحران سوریه شکست خورد اما تیم بزرگ کشورهای منطقه را تاسیس کرد که عربستان نپذیرفت عضوی از آن باشد، آن هم به یک دلیل روشن، این نشست به نفع ایران و مصالح آن تمام می شود در عین حالی که تلاش می کند از انزوای منطقه ای اش خارج شود.     

منبع: سرمقاله القدس العربی

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی