الگوسازی از صنعا برای دخالت در دمشق

کنفرانس دوستان یمن در ریاض برگزار شده است. به نظر شما هدف عربستان از برگزاری چنین کنفرانسی چیست؟

به نظر می رسد عربستان یک هدف دو منظوره را در این مسئله دنبال می کند. یک منظور مطالباتی است که مردم یمن دارند. هنوز خیزش مردمی در یمن پایان پیدا نکرده و نشانه ادامه این وضعیت حضور پیوسته مردم در خیابان های شهرهای مختلف این کشور است. مردم می خواهند که مهره های منسوب به آقای علی عبدالله صالح که از بستگان ایشان هستند نیز از قدرت کنار روند. این کف خواسته های مردم است. آن چه در حال حاضر در یمن می گذرد به هیچ وجه نتوانسته است رضایت مردم را جلب نماید. تنها موردی که دولت توانسته از آن استفاده کند این است که دولت در حال مبارزه با القاعده است و از این طریق بخشی از مردم را در کنار خود نگه دارد. این تنها موفقیت دولت است. اما به هر ترتیب یمن به دلیل مشکلات اقتصادی هم چنان با اعتراضات مردم مواجه است. در این شرایط عربستان احساس می کند که باید برای کنترل اوضاع یمن هزینه کند. لذا در پی جلب مشارکت کشورهای دیگر است. عربستان درصدد است تا با ارسال کمک های به اصطلاح انسان دوستانه نفوذ خود را در یمن توسعه بخشد. آن چه در یمن در حال اجرا است همان طرح شورای همکاری خلیج فارس است که در حقیقت پیشنهاد عربستان بوده است. علاوه بر این جمع کردن این کشورها دور هم این امکان را به عربستان می دهد که بدون ایجاد حساسیت در افکار عمومی یمنی ها اهداف خود را در این کشور پیش برد.

اما منظور دوم؛ به نظر می رسد مقامات امریکایی در پی آن هستند که در سوریه نیز طرحی مانند یمن اجرا کنند. لذا از نظر تبلیغاتی آن ها می توانند با برگزاری این نشست این منظور را برآورده کنند. یک هدف عربستان از طرح نشست دوستان یمن این است که در افکار عمومی این مسئله را مطرح کنند که سوریه و یمن شبیه به هم هستند و در آن ها باید از یک الگو پیروی شود. آقای بشار اسد نیز باید مانند علی عبدالله صالح کناره گیری کند. کما این که این طرح بارها قبل از آن توسط قطر و عربستان و غربی ها ارائه شده است. در عرصه تبلیغاتی برگزاری کنفرانس دوستان یمن در عربستان باعث می شود که نام یمن و سوریه در کنار هم قرار گیرد. این فضای جدید ضد سوریه و ضد بشار اسد ایجاد می کند. به خصوص بعد از این که حضور جریان القاعده در سوریه مطرح شده است.

ظاهرا روسیه نیز در جلسه دوستان یمن شرکت کرده است. آیا روسیه همان گونه که در سوریه نگاه خاص خود را دارد، در یمن نیز رویکرد مخالف غرب را پیگیری خواهد کرد؟

روابط روسیه با سوریه یک رابطه استراتژیک است در حالی که با یمن هرگز چنین روابطی ندارد. البته شوروی سابق در بخش جنوبی یمن تا حدی حضور و نفوذ داشت. بخشی از ارتش یمن از سلاح های روسی استفاده می کرد. احتمالا در حال حاضر هم هنوز بقایای آموزش های نظامی و تسلیحات روسی در یمن وجود دارد. اگر روسیه پیوندی با یمن داشته باشد، بر این اساس است. اما به نظر می رسد روسیه در یمن می خواهد از یک فرصت بهره برداری کند. موضع روسیه در یمن هرگز مشابه موضع روسیه در سوریه نخواهد بود. اما چون روسیه مایل است که در جهان عرب و جهان اسلام حضور داشته باشد و این خط مشی پوتین است، درصدد است از این فرصت استفاده کند.

طبیعتا این حضور به نفع روسیه است. اولا اطلاعات لازم را دارد و ثانیا از گسترش حضور و نفوذ امریکا جلوگیری می کند. این فرصتی است که استفاده از آن برای روسیه بسیار عاقلانه است. مردم یمن نیز توقعی از روسیه ندارند. چون در بحث یمن در حال حاضر مسئله حمله نظامی مطرح نیست که روسیه بخواهد مانند مسئله سوریه پافشاری کند.

به نظر می رسد به طور کلی در کشورهای عربی تلاشی برای شیعه ـ سنی کردن منازعات وجود دارد. آیا در یمن نیز شاهد چنین تلاشی هستیم؟

در یمن قبل از آغاز بیداری اسلامی، جریان شیعه زیدیه فعالیت های خود را آغاز کرد. عربستان در همان زمان ناگزیر به مداخله نظامی شد و به همین جهت به همراه رژیم علی عبدالله صالح به سختی شیعیان را سرکوب کردند. بنابراین شیعه در یمن از نظر موقعیت نظامی بسیار ضعیف است. در محاسبات عربستان در حال حاضر مسئله شیعه در یمن به عنوان مسئله ای مانند آن چه در بحرین است، نگاه می شود. اما مجموعه یمن با توجه به قدرت مسلط اهل سنت و گروه های دیگر مسئله شیعه چندان حساسیت برانگیز نیست. ترس عربستان این است که در یمن یک رژیم دموکراتیک بر سر کار آید و این روی عربستان اثر بگذارد. در حال حاضر ضربه پذیری گروه های سنی از تشکیل دموکراسی در کشورهای عربی بسیار بیشتر است. چون اعتقاد عمومی بر این است که دموکراسی و شورا مختص شیعه است. حال اگر در مصر سنی انتخابات برگزار شود و دموکراسی استقرار یابد، دیگر کشورهای سنی نیز خواستار چنین چیزی هستند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12