صالحی: از اروپا انتظار نداشتیم با سناریو امریکا همراه شود
به گزارش ایسنا، در پیام دکتر علی‌اکبر صالحی ـ وزیر خارجه کشورمان ـ به "همایش ایران و اروپا؛ تجارب پیشین و چشم‌انداز پیش‌رو" که صبح دوشنبه در تهران آغاز به کار کرد، آمده است:
« در ابتدا مایل هستم از دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی به خاطر فرصتی که برای بحث و هم‌اندیشی درباره بررسی تجارب پیشین و چشم‌اندازهای پیش‌روی روابط ایران و اتحادیه اروپایی فراهم کرده و مشارکت سفیران، محققان، کارشناسان، اساتید دانشگاه و سخنرانان این همایش تشکر و قدردانی کنم. هم‌چنین از همکارانم در وزارت امور خارجه که مستقیما با مدیریت روابط با اروپا در ارتباط هستند از جمله معاونت اروپا و آمریکا و سفارتمان در بروکسل به خاطر تلاش‌ها و زحمات‌شان تشکر می‌کنم.
از ابتدای تصدی مسوولت در وزارت امور خارجه بر اهمیت روابط با اروپا، در عین دشواری آن تاکید کرده‌ام و برگزاری چنین همایشی می‌تواند کمک موثری به ما در این مسیر باشد.
نگاهی به تجربیات گذشته نشان می‌دهد که روابط بین اتحادیه اروپایی و جمهوری اسلامی ایران با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است، دو طرف در این سال‌ها اختلاف‌نظرهایی در موضوعاتی چون جایگاه دین در عرصه سیاست و حکومت‌داری، حقوق بشر، تروریسم، فلسطین و مسائل مرتبط با آن و برنامه صلح‌آمیز هسته‌یی ایران داشته‌اند. با این حال، تلاش کرده‌اند روابط‌شان را به خاطر ضرورت پیوندهای سیاسی و امنیتی، مسائل منطقه‌یی و نیز منافع تجاری و بازرگانی متقابل حفظ کنند، چنین نگاهی از جهتی موجب برگزاری چندین دور گفت‌وگو بین دو طرف شد که در قالب‌های مختلف از جمله گفت‌وگوهای فراگیر، گفت‌وگوهای حقوق بشری، گفت‌وگوهای مربوط به مبارزه با تروریسم و مواد مخدر و مذاکرات موافقت‌نامه تجارت و همکاری انجام می‌گرفت. به عبارتی روابط بین دو طرف در مسیر نهادینه شدن حرکت می‌کرد.
اما در سال‌های اخیر، تبلیغات منفی در مورد برنامه هسته‌یی جمهوری اسلامی ایران بر روابط دو طرف سایه افکنده و اتحادیه اروپایی علاوه بر قطعنامه‌های سازمان ملل، تحریم‌های یک‌جانبه‌ای را نیز علیه کشورمان وضع کرده است. این در حالی است که ما بارها تاکید کرده‌ایم در پی استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌یی هستیم و تولید و کاربرد بمب هسته‌یی را حرام می‌دانیم. اتحادیه اروپایی بهتر است به جای ساختن تصویر گمراه کننده و غیرواقعی از برنامه صلح‌آمیز هسته‌یی ایران، به فکر خطر واقعی بمب‌های اتمی ذخیره شده در اروپا باشد.
تفاوت دیدگاه در مورد رژیم صهیونیستی از دیگر موانع گسترش روابط ایران و اروپا هستند. حمایت‌های برخی کشورهای اروپایی از رژیم اشغالگر صهیونیستی، موجب بی‌اعتباری اروپا در ادعای حمایت از حقوق بشر و مبازه با تروریسم و گستاخ‌تر شدن رژیم صهیونیستی در تداوم جنایت وحشیانه‌اش علیه مردم مظلوم فلسطین شده است.
درباره اختلاف‌نظر در مقوله حقوق بشر، واقعیت این است که منشاء و سرچشمه نگاه اتحادیه اروپایی و جمهوری اسلامی ایران به این موضوع، تفاوت‌های بنیادین دارد. جمهوری اسلامی ایران براساس آموزه‌های الهی و اسلامی به مقوله حقوق بشر می‌نگرد، در حالی که حقوق بشر مورد نظر اتحادیه اروپایی بر پایه‌های انسان‌گرایانه مبتنی است. این دو منشاء مسیرهای متفاوتی را هم ایجاد کرده است. ضمن این که هیچ کشوری نمی‌تواند مدعی رعایت کامل حقوق بشر باشد. کشورهای اروپایی نیز، در رعایت اصول حقوق بشری که خود مدعی‌اش هستند ضعف‌ها و کاستی‌های جدی و گسترده‌ای دارند. به عنوان نمونه، رفتار کشورهای اروپایی با مهاجران، (که نمونه اخیر آن را در حوادث انگلیس شاهد بودیم) با ادعاهای آن‌ها هم‌خوانی ندارد. یا نقض فاحش حقوق بشر در زندان‌های مخفی سیا در اروپا یک واقعیت آشکار است؛ هم‌چنین ما نسبت به نقض حقوق اولیه مسلمانان در کشورهای اروپایی حساس و معترض هستیم.
مساله مهم دیگر شناختن تناقض‌هایی است که کشورهای اروپایی در پیوند مساله حقوق بشر و سیاست خارجی‌شان ایجاد کرده‌اند. کشورهایی اروپایی در موار متعدد نشان داده‌اند که حقوق بشر را قربانی منافع‌شان می‌کنند. حمایت این کشورها از رژیم صهیونیستی که مرتکب بدترین جنایات حقوق بشری می‌شود، نمونه آشکاری از این گرایش متناقض است.
اتحادیه اروپایی با خارج کردن نام گروهک منافقین از فهرست گروه‌های تروریستی خود و پناه دادن به گروهک پژاک، رویکرد غیردوستانه و غیرمنطقی خود در مقوله مبارزه با تروریسم را به نمایش گذارده و با چنین اقدامات نسنجیده‌ای، ضربه دیگری به اعتبار خود زده و نشان داد که در مبارزه با تروریسم صداقت ندارد.
به علاوه، موجب تاسف است که جریان‌هایی در اروپا به دنبال گسترش اسلام‌ستیزی در افکار عمومی هستند و در پناه دموکراسی و آزادی، به دین مبین اسلام توهین می‌کنند. حامیان صلح و عدالت باید با این جریان‌های نفرت‌انگیز و جنگ‌طلبانه مقابله کنند. چنین روندهایی به نفع دوستی ملت‌ها و همزیستی ادیان نیست. توهین به مقدسات، همزیستی پیروان ادیان مختلف در جهان را به مخاطره می‌اندازد.
دنباله‌روی اروپا از سیاست‌های آمریکا موضوع دیگری است که در مقاطعی فرصت‌های همکاری با ایران از اروپا سلب کرده است. آمریکا و اروپا در این مسیر به دنبال ایران‌هراسی و ارائه تصویری گمراه کننده از ایران هستند. از اتحادیه اروپایی انتظار داریم که سیاست خارجی مستقلی را در پیش گیرد و اجازه ندهد رژیم صهیونیستی و آمریکا از ظرفیت نهادهای اروپای برای ایجاد دشنی با ایران سوءاستفاده کنند. در همین راستا تاسف عمیق خود را از مواضع نامناسب اتحادیه اروپایی در قبال سناریو اخیر آمریکا علیه ایران را اعلام می‌کنم. با وجود سیاستمداران با تجربه در اروپا انتظار نداشتیم به این سادگی تحت تاثیر این بازی آمریکا قرار گیرند.
اروپایی‌ها باید به شان و اهمیت جایگاه خودشان پی ببرند و بدانند که می‌توانند نقش جدی‌تر، سازنده و مثبتی در دنیای امروز ایفا کنند. اروپایی‌ها نباید با پیروی از آمریکا، خودشان را از ظرفیت‌های موجود در منطقه محروم کنند و چهره نامناسبی از خود در بین دولت‌ها و ملت‌های منطقه به جای بگذارند.
در تحولات اخیر شاهد بودیم که برخی از اعضای اتحادیه اروپایی با وجود اطلاع کامل از ساختار دیکتاتوری و تمامیت‌خواه برخی از کشورها و دولت‌های منطقه، با چشم‌پوشی از اصول اعلامی و به اصطلاح ارزش‌های بنیادین خود، نزدیک‌ترین روابط را با دیکتاتور‌های منطقه برقرار کردند. اتحادیه اروپایی در سال‌های نسبتا طولانی در سیاست‌گذاری‌های خود در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، با وجود تاکید ظاهری بر ارزش‌های چون دموکراسی، حقوق بشر، آزادی بیان و ... در عمل استفاده ابزاری از این مفاهیم را در دستور کار خود قرار داد که با این موج بیداری اسلامی و فروپاشی برخی از حکومت‌های منطقه به نوعی این مساله مورد توجه افکار عمومی منطقه و حتی افکار عمومی مردم اروپا قرار گرفته است.
حضار محترم،
تحولات روابط ایران و اتحادیه اروپایی و اختلافات جای بررسی کارشناسانه دارند و این سمینار به این بعد از روابط نیز خواهد پرداخت. نمی‌توان این اختلافات را نادیده گرفت. با این حال قرار نیست در این اختلافات متوقف شدیم. چنین شرایطی نمی‌تواند برای همیشه تداوم داشته باشد، وظیفه مهم دستگاه دیپلماسی این است که تنش‌ها را مدیریت کند و راه‌هایی برای گذار از تنش به سوی تلطیف و بهبود روابط بیاید.
ما خواستار رفع موانع موجود در روابط با اتحادیه اروپایی هستیم، باور ما این است که دو طرف ظرفیت‌های زیادی برای تغییر شرایط موجود و گسترش روابط دارند، دلیلی ندارد نسبت به مسائلی که قابل حل و فصل است، دچار افت در روابط‌مان باشیم. شرط استفاده از این ظرفیت‌ها در خدمت روابط دوجانبه، گفت‌وگو برای رفع برداشت‌های اشتباه و یافتن زمینه‌های مشترک برای همکاری‌هاست. جمهوری اسلامی ایران آمادگی گفت‌وگو و مذاکره با چنین هدفی و در قالب‌های مناسب را دارد.
ما به دنبال داشتن رابطه بهتر با اروپا هستیم و به نوبه خود در این زمینه چه در چارچوب روابط با اتحادیه اروپایی و چه در روابط دو جانبه با اعضای اتحادیه تلاش کرده‌ایم، این که اروپای‌ها چه مقدار بخواهند به منافع خود توجه کنند و رویکرد درستی را در دستور کار قرار دهند بستگی به تدبیر مسوولان آن‌ها دارد. امیدوارم اروپایی‌ها برای دنیای امروز راه‌حل‌های مناسب‌تری و بهتری را انتخاب کنند و بهترین راه حل احترام به حقوق همه ملت‌هاست. برخوردهای غیراصولی و اظهارنظرات مداخله جویانه و اتخاذ تصمیمات علیه ایران در قالب تحریم‌ها، قطعنامه‌ها و ... عکس‌العمل ملت ایران را به دنبال داشته و این اقدامات به هیچ وجه به توسعه روابط کمک نخواهد کرد.
ملت ایران هیچ‌گاه با مردم اروپا مشکلی نداشته و تا کنون هیچ خسارتی از جانب ایران به اروپا وارد نشده است، ولی بعضی دولت‌های اروپایی به ملت ایران خسارات فراوانی زده‌اند، با این وجود، نگاه ملت ایران به آینده است. امیدواریم روابط ایران و اروپا به تدریج عادی شود، برای بهبود روابط به رایزنی مستمر و صبر و حوصله نیاز داریم.
ایران و اروپا می‌توانند همکاری‌های اقتصادی، فنی، سیاسی و فرهنگی گسترده‌ای با یکدیگر داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران و دولت‌های اروپایی وابستگی متقابل اقتصادی و تجاری دارند، ایران با داشتن منابع غنی انرژی، برای اروپا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اتحادیه اروپایی یکی از بازارهای مصرف انرژی است و ایران ششمین تامین کننده انرژی اتحادیه است. موضوع صادرات گاز ایران به اروپا می‌تواند زمینه دیگری برای تقویت همکاری‌ها باشد. اروپا نیز از فن‌آوری‌های صنعتی بالایی برخوردار است که ما به آن توجه داریم.
به علاوه، ایران با توان تاثیرگذاری و نفوذ معنوی در منطقه حساس خاورمیانه، به خصوص در عراق، افغانستان، لبنان و فلسطین از وزن بالایی در معادلات سیاسی، امنیتی و اقتصادی منطقه برخوردار است و اروپا نمی‌تواند از چنین ظرفیتی به راحتی چشم بپوشد. ایران و اتحادیه اروپایی می‌توانند در این راستا با یکدیگر همکاری سازنده‌ای داشته باشند.
موضوعاتی از جمله مبارزه با قاچاق مواد مخدر، همکاری در زمینه محیط زیست و مبارزه با جریان سازمان یافته و تروریسم، می‌تواند فضایی برای همکاری بین ایران و اتحادیه اروپایی از جمله در سازمان‌های بین‌المللی یا در قالب همکاری بین سازمان‌های منطقه‌یی فراهم کند.
گفت‌وگوهای فرهنگی از جمله گفت‌گوهای میان اسلام و مسیحیت، باید بیش‌تر از گذشته مورد توجه دو طرف باشد، در مورد از سرگیری گفت‌وگوهای حقوق بشری کشورمان و اتحادیه اروپایی نیز آماده هستیم که رویکرد تعاملی سازنده را در پیش بگیریم.
تحقق این همکاری‌ها منوط به ترسیم بنیان‌های منطقی مناسبات ایران و اتحادیه اروپایی در دوران جدید است در مناسبات بین‌المللی درک و تفاهم متقابل باید اساس همکاری باشد. اروپا باید برداشت خود را از ایران مورد بازبینی قرار دهد و محاسباتش را براساس واقعیات ایران انجام دهد.
در پایان امیدوارم که این همایش با واقع‌بینی، تجربه‌های پیشین در این روابط را بررسی کند و راهکارهای مفیدی ارائه کند.
متشکرم»
پیش از این قرار بود وزیر خارجه کشورمان در مراسم افتتاحیه همایش شرکت کند که به علت بیماری در مراسم حاضر نشد و پیام وی توسط مصطفی دولت‌یار ـ مدیرکل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ـ قرائت شد.
نظر شما :