ایجاد بازار مشترک گام استراتژیک در رونق اقتصاد اعراب

اعراب عضو شورای همکاری خلیج فارس برای تقویت اتحاد خود و تشکیل یک گروه مشترک همچون اتحادیه اروپا طرحهای زیادی ارایه دادند که یکی از آنها ایجاد بازار مشترک و دیگری ایجاد واحد پول مشترک در این منطقه است .

 البته این شورا در سال 2003 میلادی  توافق نامه نظام گمرکی مشترک را به امضای اعضا رسانید که در تعاملات تجاری این منطقه با اتحادیه اروپا تاثیر زیادی به جای گذارد.البته این شرطی بود که اروپاییان برای افزایش حجم تجارت با این منطقه گذاشته بودند.  

 اتحادیه اروپا در سالهای آغازین قرن حاضر شرط کرده بود که برای افزایش حجم تجارت دوجانبه بلوک عرب – اروپا باید نظام گمرکی یکپارچه ای در کشورهای این منطقه وجود داشته باشد و بعد از تصویب این نظام حجم تجارت دو جانبه بلوک عرب – اروپایی  ارتقا یافت.هم اکنون 10 درصد از کل تجارت اعراب منطقه با کشورهای اتحاده اروپا است و اعراب در تلاش هستند تا این سهم را به 25 درصد برسانند.

دومین گام برای تقویت جایگاه اقتصادی اعراب  تصویب طرح ایجاد بازار مشترک شورای همکاری خلیج فارس بود که به زعم بسیاری از تحلیل گران سبب تقویت قدرت مذاکره اقتصادی آنها در سطح جهانی می شود. سومین گام نیز ایجاد واحد پول مشترک است که اجرای آن به سال 2010 میلادی موکول شده است.

عبدالرحمن العطیه دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس در مورد تشکیل این بازار مشترک می گوید: " ایجاد این بازار مشترک نشان دهنده تقویت یکپارچگی اقتصادی کشورهای عضو شورا است و می تواند شرایط اقتصادی خانوارهای عربی که در کشورهای مختلف عضو این شورا زندگی می کنند را به یکدیگر نزدیک کند."

اعراب عضو شورا در نظر دارند مرزهای اقتصادی بین خود را حذف کنند و اقتصاد کشورهای عضو سازمان را به یک صورت یک کشور واحد اداره نمایند. طبق مفاد موجود در طرح ایجاد بازار مشترک اقتصادی که در روز دوم ژانویه به تصویب رسید نقل و انتقال سرمایه بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به صورت آزادنه انجام می شود و مردم ساکن در کشورهای مختلف عضو شورای همکاری خلیج فارس می توانند آزادانه از کشوری به کشور دیگر سفر کنند .

از طرف دیگر اشتغال مردم یک کشور در کشور دیگر و یا اقامت دایم توابع یکی از از کشورهای عضو در کشور دیگر از دیگر مزایای ایجاد بازار مشترک اقتصادی است. شرکتهای خصوصی و دولتی نیز از مزایای داشتن رابطه اقتصادی آزاد با کشورهای دیگر و حتی نقل مکان کردن از یک بازار به بازار دیگر برخوردار هستند.

 العطیه در مورد مزایای ایجاد بازار مشترک در منطقه می گوید:" بازار مشترک به توابع کشورهای عضو شورا اجازه می دهد تا از فرصتهای شغلی و اقتصادی موجود در این سازمان به صورت یکسان بهره ببرند و بتوانند آزادنه در هر کشور دیگری که عضو این بازار مشترک است سرمایه گذاری کنند. این بازار زمینه رشد سرمایه گذاری خارجی در کشورهای نفت خیز عضو شورا را فراهم می آورد و موجب ارتقای نرخ رشد اقتصادی آنها می شود."

حجاج بخبور اقتصاددان کویتی می گوید:" ایجاد بازار مشترک قدرت مذاکره شورای همکاری خلیج فارس را افزایش می دهد و این شورا را به یکی از بزرگترین اقتصادهای جهانی تبدیل می کند."

روزنامه الوطن چاپ کشور قطر نیز ضمن استقبال از ایجاد این بازار مشترک در مقاله ای نوشت:" ایجاد این بازار مشترک یک گام قدرتمند استراتژیک در تکمیل قدرت اقتصادی اعراب است  می تواند آینده اقتصادی و به دنبال آن سیاسی بسیار روشنی را برای  اعراب شورای همکاری خلیج فارس به همراه بیاورد."

در اولین گام ایجاد بازار مشترک بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سبب افزایش سرمایه گذاری و تجارت بین اعضا می شود ولی در گامهای بعدی و بعد از شناخته شدن این سازمان به عنوان یک صدای واحد در دنیای اعراب موقعیت آنها در مذاکرات تجارت آزاد با کشورها یا اتحادیه های دیگر تقویت می شود.

در حال حاضر مهمترین اتحادیه جهانی  برای اعراب عضو شورای همکاری خلیج فارس اتحادیه اروپا است که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس رابطه آزاد تجاری با این اتحادیه را مهمترین قدم در اثبات خود به عنوان یک بازار مشترک عرب می دانند.

برخی از اقتصاددانان عرب بر این باورند زیر ساختهای لازم برای اجرای این طرح در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس فراهم نیست و تا عملی شدن طرح ایجاد بازار مشترک حداقل دو سال زمان لازم است. این درحالیست که بسیاری از تحلیل گران بازار شرایط را برای اجرای این طرح مساعد قلمداد می کنند.

شورای همکاری خلیج فارس

شورای همکاری خلیج فارس یک سازمان منطقه ای بسیار فعال از شش کشور نفت خیز عرب است که دارای منابع و ذخایر طبیعی بسیار زیادی هستند.

کشورهای کویت ،عمان، قطر،امارات متحده عربی، بحرین و عربستان سعودی  که در مجموع مساحتی معادل 6/2 میلیون کیلومتر مربع دارند اعضای این  شورای عربی هستند  و 1/35 میلیون نفر را در خود جای داده اند.

البته 40 درصد از افراد ساکن در این کشورها که بعضا تبعه آنها نیز هستند برای کار وارد بازار این سرزمین ها شده اند و بومی آن کشورها محسوب نمی شوند.طبق آمارهای موجود مجموع ذخایر تایید شده نفتی در این کشورها معادل 484 میلیارد بشکه نفت در روز است که معادل نیمی از کل ذخایر نفتی کشورهای عضو اوپک  است.

 در سالهای گذشته این شورا تلاشهای چشمگیری برای حل بحرانهای اقتصادی اعضای خود داشته است و هم اکنون اقتصاد اغلب کشورهای عضو آن در شرایط مطلوبی قرار دارد. هم اکنون ارزش  اقتصاد این شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس  715 میلیارد دلار امریکا است و روابط تجاری و اقتصادی گسترده ای با دیگر کشورهای جهان دارد.

برخی دلیل شکل گیری این شورا در سال 1981 میلادی را مقابله با ایران در زمان جنگ ایران و عراق می دانند. برخی دیگر تقویت قدرت اقتصادی و سیاسی کشورهای ثروتمند عرب و ایجاد صدایی متحد را هدف تاسیس این سازمان می دانند.

 به هرحال حتی اگر دلیل اول را هم برای تاسیس این شورا بپذیریم بازهم نمی توانیم تاکید سران کشورهای عضو شورای همکاری خیلج فارس را برای  تقویت همکاری با یکدیگر نادیده بگیریم. اهمیت این اتحاد برای کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس  با تصویب طرح ایجاد بازار مشترک و تلاش های پیگیر آنها  برای ایجاد یک واحد پول یکسان  بین اعضا تا سال 2010 میلادی  بیشتر و بیشتر خود را نمایان کرد.