آیا امنیت بوشهر منوط به ماندن متخصصان روس است؟

دیپلماسی ایرانی: با آغاز تزریق مجدد سوخت هسته ای به نیروگاه بوشهر، بحث ها و گمانه ها درباره امنیت این نیروگاه بار دیگر آغاز شده است. رئیس شرکت "اتم استروی" روسیه که ساخت نیروگاه بوشهر را بر عهده دارد، می گوید تزریق سوخت به قلب رآکتور هسته ای آغاز شده است. راکتور بوشهر چندی قبل به دلیل آنچه ترکیدن یک پمپ سوخت عنوان شد تخلیه شده بود.

معاون سازمان انرژی اتمی ایران نیز در تازه ترین سخنانی که درباره وضعیت امنیتی در بوشهر ایراد کرده، به تاکید گفته است: شرایط نیروگاه فوکوشیما برای بوشهر قابل تصور نیست.

ناصر راستخواه که رییس مرکز نظام ایمنی هسته ای ایران نیز هست، امکان تکرار سانحه رخ داده در فوکوشیما در نیروگاه اتمی بوشهر را منتفی دانسته و معتقد است نگرانی های مردم در این باره بی مورد است.

او در پاسخ به سوالی درباره فضاسازی های رسانه های خارجی درخصوص ایمن نبودن نیروگاه اتمی بوشهر در برابر حوادث طبیعی به ایرنا گفت: وظیفه ما در نظام ایمنی هسته ای شفاف سازی مسائل برای مردم است و قصد داریم با برگزاری یک کنفرانس تمامی ویژگی های نیروگاه اتمی بوشهر را برای مردم کشورمان تشریح کنیم.

اما تا برگزاری کنفرانس مربوطه، اظهارنظرهای مختلفی ردوبدل خواهد شد. ولادیمیر یوسی اف، رئیس مرکز مطالعات سیاسی اجتماعی روسیه معتقد است، با وجود استفاده از قطعات قدیمی در ساخت نیروگاه اتمی بوشهر، در بهره برداری مناسب از راکتور نباید مشکلات جدی بروز کند.

یوسی اف به ترندنیوز گفته است: آنچه باعث نگرانی است، استفاده از تجهیزات ساخت آلمان در سال های 1970 با اصرار طرف ایرانی است. از این رو هیچ کس نمی تواند ضمانت دهد که در فعالیت راکتور هیچ گونه مشکلی ایجاد نخواهد شد. ولی من فکر می کنم که در صورت ارائه خدمات مناسب می توان از بروز مشکلات مصون ماند.

محمود احمدی نژاد هفته گذشته اعلام کرد که امکان تکرار فاجعه ژاپن در نیروگاه اتمی بوشهر که توسط متخصصان روسی ساخته شده، وجود ندارد. او گفت: نیروگاه فوکوشیما با فناوری 40-50 سال قبل ساخته شده و در همان موقع حین ساخت نیروگاه اتمی در بوشهر پیشرفته ترین فناوری ها به کار گرفته شده و همه کارها از طرف متخصصان روسی با رعایت مقررات ایمنی و کنترل شدید از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام می شود.

ولی فرانک فون هیپل استاد دانشگاه پرینستون می گوید، دلیل معتبری وجود ندارد که مطمئن شویم نیروگاه بوشهر واقعاً از ایمنی بالاتر از نیروگاه های ژاپنی یا امریکایی برخوردار است. هیپل، مسئول برنامه علوم و امنیت جهانی به ترند گفت: همه تأسیسات هسته ای باید با توجه به سانحه در نیروگاه اتمی فوکوشیما بازنگری شوند.

با این حال کارشناس روس اعتقاد دارد، نیروگاه های فوکوشیما و بوشهر متفاوت از یکدیگرند. وی می گوید: نیروگاه فوکوشیما از نوع چرنوبیل است و برخلاف نیروگاه اتمی چرنوبیل، در هر کدام از راکتورهای ژاپن به اصطلاح عینک های فلزی زمینه ساز ارتقای ایمنی وجود داشت. ولی آنها در اثر ذوب میله های اورانیومی آسیب دیدند، به همین خاطر ما در نیروگاه فوکوشیما شاهد چرنوبیل کوچک هستیم. اما نیروگاه ساخت روسیه در بوشهر از نوع چرنوبیل نیست. نیروگاه بوشهر معتبرتر است. با وجود اینکه روسیه موفق به حصول توافق در مورد استفاده از تنها 10 درصد از مجموع 100 هزار تن از قطعات ساخت آلمان در سال های 1970 شده است.

نیروگاه اتمی بوشهر اولین نیروگاه اتمی در ایران و کل منطقه خاورمیانه است. ساخت نیروگاه اتمی در جنوب شرقی شهر بوشهر در سال 1975 توسط کنسرن Kraftwerk Union آلمان غربی آغاز شد ولی احداث آن در سال 1980 به دلیل پیوستن جمهوری فدرال آلمان به تحریم های امریکا علیه ایران متوقف شد. در 25 اوت 1992 بین روسیه و ایران قرارداد ادامه ساخت نیروگاه امضا شد. در ماه ژانویه سال 1995 قراردادی به ارزش یک میلیارد دلار برای تکمیل ساخت واحد انرژی اول و در سال 1998 مدیریت ساخت نیروگاه به شرکت "اتوم استروی اکسپورت" واگذار شد.

ابتدا قرار بود ساخت نیروگاه در سال 1999 تکمیل شود. پس از آن، تاریخ تحویل نیروگاه بارها به علت مشکلات مالی و فنی و همچنین چند بار تعلیق ساخت تحت فشارهای امریکا موکول می شد. راه اندازی نیروگاه بوشهر در ماه اوت 2010 آغاز شد. در اکتبر 2010 به تشکیل محدوده فعال در نیروگاه مبادرت شد و میله های اورانیوم در راکتور قرار گرفت. این یکی از مراحل پایانی تهیه مقدمات راه اندازی نیروگاه بود. اتصال نیروگاه بوشهر به سیستم انرژی ایران برای اواخر سال 2010 پیش بینی شده بود. در دسامبر سال گذشته واحد مطبوعاتی شرکت "اتوم استروی اکسپورت" اعلام کرد بارگذاری سوخت هسته ای در محل نیروگاه بوشهر با موفقیت به پایان رسید. ولی به دلیل مشکلات فنی جدید، این نیروگاه نتوانست به سیستم انرژی عمومی متصل شود. در اواخر فوریه امسال بروز مشکلات فنی در یکی از پمپ های خنک کننده باعث شد روسیه خواستار تخلیه سوخت از قلب راکتور بوشهر شود و طرف ایرانی به دلایل ایمنی با این خواست موافقت کرد.

یوسی اف می گوید، در ابتدا مشکل از سوی ایرانیان گذاشته شد و نه از طرف روسیه. ایران به شدت بر استفاده از تجهیزات خود اصرار داشت. در این میان، طرف آلمانی از ارائه هرگونه مدارک فنی خودداری کرد. با این حال بسیاری از مشکلات فنی را روسیه حل و فصل کرده است.

به عقیده یوسی اف، همه اینها تا حدودی خطرآفرین است، بنابراین وقوع سناریوی مشابه فوکوشیما را کسی نمی تواند منتفی بداند. ولی تا زمانی که متخصصان روسیه در نیروگاه اتمی بوشهر حضور دارند، نباید مشکلات جدی بروز کند. ولی پس از اینکه متخصصان از آنجا بروند و خدمات رسانی به نیروگاه از طرف متخصصان ایرانی صورت بگیرد، چگونه خواهد بود؟