توافق‌نامه امنیتی در سایه اختلافات ایران و امریکا
نویسنده خبر:
ماشاالله شمس الواعظین
گفتاری از ماشاء الله شمس‌الواعظین، کارشناس مسائل خاورمیانه برای دیپلماسی ایرانی:
در تبیین و ارزیابی ابعاد مختلف موافقت نامه امنیتی بغداد-واشنگتن توجه به چند نکته ضروری است. اول اینکه نام این پیمان از موافقت نامه امنیتی شراکت استراتژیک بین امریکا و عراق به دلیل ملاحظات و پاره ای از اختلاف نظرهای موجود در ساخت سیاسی عراق کنونی به "موافقت نامه جدول بندی زمانی عقب نشینی نیروهای امریکایی" تغییر کرده است.
دوم اینکه برای خروج نیروهای امریکایی سه سال زمان گذاشته شده است و مشکل این امر با ضرب العجل سازمان ملل متحد برطرف می شود و نیروهای امریکایی مطابق یک موافقت نامه دو جانبه با عراق در این کشور تا مدت سه سال باقی خواهند ماند.
سوم، اختلاف نظرهایی که میان دولت عراق و امریکا وجود داشت- از قبیل مسئله کاپیتولاسیون و عدم محاکمه سربازان عراقی در صورت تخلف در عراق- به تشکیل کمیسیون دو جانبه از عراق و امریکا برای رسیدگی به جرایم احتمالی نیروهای امریکایی مستقر در این کشور تغییر یافته است.
چهارم، در این موافقت نامه تاکید شده است که نیروهای امریکایی مستقر در عراق از پایگاه های خود برای حمله به کشورهای همجوار عراق حتی در صورت تهدید این نیروها استفاده نخواهند کرد.
این چهار مورد، تغییراتی است که در پیش نویس قبلی موافقت نامه صورت گرفته و به این ترتیب دولت عراق در نشست فوق العاده روز گذشته توافق نامه را به تصویب رساند تا ایالات متحده امریکا را از زمان ضرب‌العجل اعلام شده سازمان ملل خارج سازد و سند مذکور پس از تصویب پارلمان عراق، شکل قانونی به خود بگیرد.
با این مقدمه می توان گفت که بخشی از این موافقت نامه از یک سو به رویکرد دولت جدید ایالات متحده امریکا به ریاست باراک اوباما و از سوی دیگر برخورد امریکا با ایران و گفت‌وگوهای مستقیمی که احتمالا بنا به پیشنهاد اوباما صورت می گیرد؛ بستگی خواهد داشت.
در واقع بخش زیادی از این موافقت نامه به خصومت بین ایران و امریکا بر سر مسائل عراق و دیگر مسائل دو جانبه از قبیل موضوع هسته ای تهران، مربوط می شود، در صورت حل و فصل این موضوعات در سایه مذاکرات مستقیم ایران و ایالات متحده، به نظر می رسد این موافقت نامه شکل پروتکل عادی به خود خواهد گرفت و باراک اوباما پیش از پایان دوره سه ساله، نیروهای امریکایی را از عراق خارج خواهد کرد چراکه وی تاکید داشته به سرعت ماجرای حضور نیروهای امریکایی در عراق را با رویکرد خروج نیروها از این کشور، مورد رسیدگی قرار خواهد داد.
لذا اول، باید دولت جدید امریکا در بیستم ژانویه بر سر کار آید تا سیاست هایش در ارتباط با عراق مشخص شود و دوم، باید منتظر ماند تا مذاکرات مستقیم میان تهران و واشنگتن بنا به پیشنهاد باراک اوباما صورت گیرد تا وضعیت عراق هم در این میان روشن شود.
سوم، آیا سایر نیروهای متحد امریکا- نیروهای چند ملیتی مستقر در عراق- پس از اتمام ضرب العجل سازمان ملل متحد خاک این کشور را ترک می کنند و یا بنا به درخواست ایالات متحده مطابق این توافق نامه در این کشور باقی خواهند ماند؟ در صورت خروج نیروهای متحد، آنچه در عراق مطابق این توافق نامه باقی خواهد ماند، تنها نیروهای امریکایی هستند که از حمایت های نیروهای بین المللی و چند ملیتی محروم مانده اند.
نکته مهم که باید انتظار آن را داشت؛ نحوه واکنش نیروهای مخالف توافق نامه مانند هیات علمای مسلمین و گروه مقاومت علیه نیروهای امریکایی در عراق است که همگی به گونه ای مسئله امضای موافقت نامه را زیر سوال می برند و بر این اساس معلوم نیست سرنوشت این پیمان چه خواهد شد، بنابراین باید منتظر ماند تا چند عنصری که به آن اشاره شد در افق امنیتی و سیاسی عراق خودنمایی کنند تا بهتر از شرایط کنونی بتوان نسبت به آینده عراق قضاوت کرد.
نظر شما :