گذشته روحانی اروپایی ها را امیدوار می کند

دیپلماسی ایرانی: درحالی که حسن روحانی برای ورود به ساختمان ریاست جمهوری اماده می شود، به یاد آوردن نقش او در هدایت مذاکرات هسته ای ایران در اواخر سال 2003، خالی از لطف نیست. زمانی که برنامه های هسته ای تسلیحاتی ایران که تحت کنترل سپاه قرار داشت، متوقف شد.

توقف برنامه های تسلیحاتی ایران در نوامبر 2007 از سوی سرویس جاسوسی آمریکا علنی شد. در نوامبر 2011 نیز آژانس بین المللی انرژی اتمی این موضوع را تایید کرد. مدیرکل آژانس در این زمینه تاکید کرد دستور توقف این بخش از برنامه های هسته ای ایران اواخر سال 2003، از سوی مقامات عالی رتبه جمهوری اسلامی صادر شده است.

بر مبنای مکالمه هایی که در آن زمان به عنوان سفیر فرانسه در تهران به مقامات ایرانی نزدیک به پرونده هسته ای ایران داشتم، به طور قاطعانه بر این باورم که روحانی در این روند نقشی اساسی داشت. البته ایرانیان هیچگاه به من که یک خارجی بودم نگفتند که برنامه هسته ای تسلیحاتی دارند، و من هم نمی توانم نام مقاماتی که با آنها گفت و گو کرده ام را افشا کنم. اما همچنان محتوای دو گفت و گویی که در این زمینه داشته ام، در خاطرم باقی مانده است.

نخستین آنها به مدت کوتاهی  پس از انتخاب روحانی به عنوان مذاکره کننده ارشد هسته ای ( اکتبر 2003) باز می گردد. روحانی در آن زمان با تعلیق موقت غنی سازی اورانیوم موافقت کرد. این توافق در شرایطی انجام شد که وزیران خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان برای مذاکره به تهران سفر کرده بودند.

یکی از مقامات عالی رتبه در آن زمان به من گفت، روحانی از تمامی سازمان ها و آژانس های دخیل در فعالیت های هسته ای ایران خواسته گزارشی از فعالیت های خود ارایه کنند. به گفته این مقام آگاه اصلی ترین چالش پیش روی روحانی در آن زمان این بود که بداند در بخش های مخفی برنامه های هسته ای ایران چه می گذرد.

یک هفته بعد، از یک مقام ایرانی دیگر که از دوستان روحانی بود ، شنیدم که تیم روحانی دوران سختی را سپری می کند و با مقاومت هایی مواجه است. او به من گفت که تیم روحانی با چه دشواری هایی روبه روست تا محققان را متقاعد کند پروژه هایی که سال ها روی آن کار کرده اند را متوقف کنند.

من در پاسخ به مواردی مشابه در اروپا اشاره کردم، زمانی که کشورها باید معاهده تسلیحات شیمیایی را امضاء می کردند. در آن زمان محققان فرصت داشتند تا از دستاوردهای خود نت برداری کنند و از پیشرفت های خود برای آینده حفاظت کنند. این مقام آگاه چندی بعد با خوشحالی به من گفت که توصیه شما مثمر ثمر بود و ما موفق شدیم.

اعتقاد من مبنی بر تسلیحاتی بودن بخشی از برنامه های هسته ای ایران در نوامبر 2011، تقویت شد. آژانس بین المللی انرژی اتمی خود اعلام کرد که برخی از کارمندان برای یادداشت برداری از اسناد و اطلاعات و دستاوردهای خود در تاسیسات هسته ای ایران باقی مانده بودند.البته جای تردیدی وجود ندارد که متوقف کردن پروژه ای که تحت نظر سپاه بود به مجوز مقام معظم رهبری نیاز داشت.

نباید فراموش کرد در دورانی که برنامه های هسته ای تسلیحاتی ایران متوقف شد، آمریکا به تازگی به عراق حمله کرده بود. پس از سرنگونی صدام حسین مشخص شد که برنامه های هسته ای عراق در سال 1991، متوقف شده بود  و این در حالی بود که یکی از انگیزه های ایران برای احیای فعالیت های هسته ای در سال های 1980، بهره مندی از قدرت دفاعی در برابر فعالیت های هسته ای عراق بود. بنابراین یکی از اصلی ترین انگیزه های ایران برای هسته ای شدن درآن زمان از بین رفت.

در اکتبر 2003،  در جریان سفر وزیران خارجه آلمان، فرانسه و انگلیس، روحانی نه تنها با تعلیق غنی سازی اورانیوم موافقت کرده بلکه تلاش های مضاعفی را نیز برای امضاء پروتکل الحاقی انجام داد.  پروتکلی که سطح بازرسی ها از برنامه های هسته ای ایران را گسترده تر می کند. این در حالی است که به نظر می رسد اکنون در صورت حضور بازرسان بین المللی در هر نقطه ای از ایران، ریسک یافتن مواد ممنوعه بسیار بالا باشد.

روحانی نمی تواند ادعا کند برنامه های هسته ای تسلیحاتی ایران را متوقف کرده، چرا که اصولا مقامات تهران وجود هرگونه برنامه هسته ای نظامی در کشور را تکذیب می کنند. اما اقداماتی که روحانی در سال 2003 انجام داد می تواند امید به ایفای نقش او در قامت رئیس جمهور جدید ایران را افزایش دهد. شاید او بتواند راهی برای حل مجادله هسته ای ایران بیابد.

نویسنده: فرانسوا نیکولو ، سفیر سابق فرانسه در ایران

منبع: نیویورک تایمز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 5 مرداد 1392/ باز انتشار: سه شنبه 8 مرداد 1392