ابهام بر سر جنگی جدید در خاورمیانه

ترکیه، عضو غیردائم شورای امنیت که کشتی امدادی‌اش توسط کماندوهای اسراییلی مورد حمله قرار گرفته سفیر خود را از اسرائیل فراخوانده و مانور نظامی مشترک با اسرائیل را لغو کرده است.

گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با محمد شریعتی دهاقانی، تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه:

با حادثه اخیر مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل به کجا خواهد رسید؟

به نظر می‌رسد که این حادثه در محاصره غزه و سپس روند صلح و یا سازش میان اعراب و اسرائیل تاثیرگذار خواهد بود. در حال حاضر مذاکرات غیر مستقیم میان اسرائیل و فلسطینیان با وساطت امریکا در جریان است و بارها دبیرکل اتحادیه عرب بر بی فایده بودن این مذاکرات تاکید کرده و حماس نیز این مذاکرات را بی نتیجه توصیف می کند. بر این اساس حادثه اخیر هم بر محاصره غزه و هم روند مذاکرات صلح تاثیرگذار خواهد بود چراکه پس از این واقعه مساله محاصره غزه در افکار عمومی با شدت بیشتری مطرح می‌شود و می‌تواند منجر به شکست محاصره شود.

به نظر شما روابط ترکیه و اسرائیل چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

این حادثه بر روابط ترکیه و اسرائیل بیش از پایان محاصره غزه و مذاکرات صلح تاثیرگذار است چراکه حمله اسرائیل از ترکیه بیشتر کشته گرفت. پس از حمله اسرائیل به غزه، ترکیه سیاست ویژه‌ای پیدا کرده و تحت تاثیر این سیاست، روابط دو طرف دچار تنش شده است اما این تنش در شرایط کنونی به اوج خود رسیده و باید منتظر عکس العمل‌های نخست وزیر ترکیه باشیم. هم اکنون سه مانور مشترک نظامی ترکیه واسرائیل لغو شده و به طور قطع روابط اقتصادی دو طرف که بیش از دو میلیارد و نیم دلار است نیز تحت تاثیر این واقعه قرار خواهد گرفت.

از سوی دیگر حکوت‌های عربی نیز به دنبال جنایت اخیر برای اتخاذ مواضعی محکم‌تر از گذشته در برابر اسرائیل تحت فشار قرار خواهند گرفت.

این حادثه تا چه اندازه بر مواضع کشورهای حامی مقاومت مانند ایران و سوریه تاثیرگذار خواهد بود؟

هم اکنون در رسانه‌های حرفه‌ای منطقه این واقعه به نفع سوریه و ترکیه و ایران و دیگر کشورهایی است که خود را حامی ملت فلسطین می‌دانند با این وجود باید این روند را در دراز مدت بررسی کرد. به نظر می‌رسد که به لحاظ روانی ادامه مذاکرات صلح با مشکل مواجه خواهد بود به ویژه که اعتراض به اقدام اخیر اسرائیل در قالب احضار سفیران اسرائیل در کشورهای غربی بروز پیدا کرده است. همچنین ایجاد بحران داخلی در اسرائیل در خصوص نحوه برخورد حکومت و ارتش با این کاروان انسانی پیش بینی می‌شود ضمن آنکه اسرائیل می توانست با ممانعت از ورود این کشتی‌ها با غزه یا بازگرداندن این کشتی ها به مقاصد خود در مورد حفظ محاصره غزه برسد اما اکنون با کشته شدن تعدادی از افراد کاروان کمک‌های انسان دوستانه، اسرائیل مشکلات فراوانی را به ویژه در بعد روانی برای خود ایجاد کرده است. باید منتظر عکس العمل‌های بعدی در ارتباط با روابط اسرائیل و کشورهای اروپایی و وضعیت حصر غزه باشیم. پختگی و توانایی استفاده از این فرصت فارغ از افراطی گری برای حکومت حماس در نواز غزن سرنوشت ساز خواهد بود.

با توجه به تنش در مرزهای اسرائیل و لبنان و تاکید تل آویو بر افزایش توان نظامی خود آیا این حادثه را می توان مقدمه ای برای یک جنگ جدید در منطقه دانست؟

تنش جنگ با توجه به تمرینات قوی و سراسری اسرائیل پیش از این حادثه نیز در منطقه وجود داشته است. دو نظریه در این باره وجود دارد؛ برخی معتقدند که تا پایان فصل تابستان احتمال جنگ وجود دارد و برخی معتقدند که با توجه به توانایی و تجربه نظامی اسرائیل در لبنان و منطقه، احتمال جنگ منتفی است.

پیام‌هایی که از اروپا به سوی سوریه روانه شده تاکید داشته که اسرائیل در آینده نزدیک قصد حمله نظامی به لبنان و سوریه ندارد. اما چنانچه اسرائیل اگر توانایی نظامی خود را کامل و فاقد نقص بداند به طور قطع گزینه حمله نظامی را در دستور کار خود قرار خواهد داد. هنوز مشخص نیست که توانایی‌های نظامی اسرائیل در اقدام به حمله جدید چقدر است و آیا مشکلات و نواقص جنگ 2008 اسرائیل علیه غزه بر طرف شده است یا خیر.

در عین حال هنوز مساله جنگ در ابهام قرا دارد به ویژه که موضوع هسته‌ای ایران به سرانجامی نرسیده و احتمال دارد طرح‌های مختلفی که در این باره مطرح بوده به نتیجه برسد و اسرائیل نتواند با عملیاتی کردن گزینه حمله نظامی، جنگی جدید را در منطقه به راه اندازند.