اولویت ایران در نیروگاه بوشهر، اولویت زمانی است

در حالی که غلامرضا آقازاده، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران روز چهارشنبه 7 اسفند در یک نشست خبری در بوشهر گفت که اکنون دولت ایران هیچ گونه نگرانی درباره راه اندازی نهایی نیروگاه بوشهر ندارد، برخی خبرگزاری های داخلی گزراش دادند که آقازاده در نشست خبری مشترک با سرگئی کرینکو، رئیس سازمان انرژی اتمی روسیه، از خبرنگاران خواست از آقای کرینکو درباره زمان دقیق راه اندازی نیروگاه سئوال نکنند.

گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با صباح زنگنه، کارشناس و تحلیل گر مسائل سیاست خارجی:

-          ارزیابی شما از پیش راه اندازی نیروگاه هسته ای بوشهر چیست؟
هر پروژه ای قبل از بهره برداری شاهد راه اندازی آزمایشی است تا مقدمات راه اندازی نهایی فراهم شود و نواقص و کمبودها شناسایی شود، در مورد نیروگاه بوشهر نیز همین روند طی شده است.

-         مقامات ایرانی از تغییر تکنولوژی غربی نیروگاه بوشهر به تکنولوژی شرقی سخن گفته اند، آیا این مسئله موجب تاخیر و بازگشت به عقب در فرایند کاری پروژه ای که خود با تاخیرهای چند ساله مواجه بوده، نخواهد شد؟
به نظر می رسد که این تغییر پیشتر و قبل از مرحله پیش راه اندازی انجام شده است، قبلا قرار بود که این پروژه توسط غربی ها انجام شود، آلمان ها تا حدود زیادی در این پروژه پیش قدم بودند اما پس از کنار رفتن آلمان و فرانسه و امریکا از ساخت این نیروگاه، ایران ادامه کار را به روسیه محول کرد و روسیه نیز با توجه متدولوژی خاصی که در ساخت نیروگاه های خود دارد، مجبور بود که تغییراتی در نیروگاه بوشهر انجام دهد تا ادامه کار با تکنولوژی جدید قابل تحقق باشد.

هر کشوری در نحوه ساخت سوخت یا جایگزینی های مختلف قطعات تلاش دارند بگونه ای کار کنند که کشور دیگری نتواند مشابه آن کار را انجام دهد، اما پروسه و کارکرد همان خواهد بود، این مسئله در ذات خود منفی نیست اما محدودیت هایی نیز ایجاد می کند.

با این وجود این سوال مطرح است که رسیدن به تکنولوژی منحصر به یک کشور تا چه اندازه ایران را محدود و وابسته می کند؟ ایران باید به لحاظ حقوقی و ضوابطی که در این باره تعیین می کند بتواند تضمین هایی برای استیفا و پیگیری و استمرار حقوق خود در نیروگاه بوشهر بدست آورد.

-          با توجه به نظارت کامل روسیه بر فرایند کاری نیروگاه بوشهر و تامین کلیه سوخت مورد نیاز این نیروگاه از سوی این کشور، موضع روس ها تا چه اندازه در ابعاد فنی و سیاسی در فعالیت های هسته ای ایران تقویت می شود؟
تبعا با توجه به اینکه تکنولوژی بکار گرفته شده در نیروگاه بوشهر روسی است و قطعات، سوخت و موارد فنی و طراحی این نیروگاه با روش روسی تامین شده است، این کشور حضور جدی تر و گسترده تری در فن آوری های ایران هم در بعد تربیت نیروی انسانی و هم در نظارت و پیگیری و راه اندازی خواهد داشت.

این مساله در بعد فنی و تخصصی برای روس ها در پروژه بوشهر و پروژه های مشابه نوعی حق القدم ایجاد خواهد کرد، اما در بعد سیاسی نیز موضوع را می تواند شکننده نگاه دارد مگر آنکه ایران بتواند برای پروژه های دیگرش از تکنولوژی غیر از تکنولوژی روس استفاده کند که در این صورت قدرت مانور ایران بیشتر خواهد بود.

-          در مقابل ایران تا چه اندازه پس از همکاری با روسیه در نیروگاه بوشهر به لحاظ فنی و سیاسی تحت تاثیر دیدگاه های این کشور در برنامه هسته ای خود قرار خواهد گرفت؟
ایران می تواند از همه تکنولوژی ها با کپی برداری و یا روش انتقال تکنولوژی یا با قرادادهای حقوقی، به بهره بردای مطلوبی دست پیدا کند، اما نکته اینجاست که آیا تعدد انواع تکنولوژی ها برای ایران اقتصادی خواهد بود یا خیر، این مساله بحث فنی و جدی را می طلبد.

-          در مراسم پیش راه اندازی نیروگاه بوشهر چنین به نظر رسید که زمان بندی اتمام پروژه نیروگاه بوشهر از اولویت ایران خارج شده و نحوه ادامه کار اهمیت دارد، ارزیابی شما در این باره چیست؟
شاید تعبیر در اولویت نبودن زمان راه اندازی پروژه مد نظر نباشد، اولویت یا زمانی است، یا اقتصادی و یا فن آوری و نیروی انسانی است، آنچه برای ایران مطرح است، اکنون اولویت زمانی است، کلیه بحث های فنی و تکنولوژیکی و نیروی انسانی مشخص شده و ایران آموخته های زیادی کسب کرده است. انچه اکنون ایران دنبال می کند این است که تکنولوژی بوشهر را بکار اندازد تا هزینه هایی که تاکنون صرف پروژه شده است، هر چه سریعتر به سودآوری برسد.