ترجیح مصرادامه رابطه با ایران است
گفت‌وگو با رحمان قهرمانپور، کارشناس مسائل مصر و مسئول کمیته خلع سلاح مجمع تشخیص مصلحت نظام
شنبه، بیست و سوم آذر ماه به نقل از یک روزنامه عرب زبان اعلام شد که قاهره، تهران را در صورت تکرار تظاهرات عليه مصر به تعطیلی دفتر حافظ منافع ايران در قاهره و فراخواندن نماينده حافظ منافع خود از تهران، تهدید کرد. از سوی دیگر علی لاريجانى رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در گفت‌وگوى تلفنى بارييس مجلس مصر خواستار انجام اقدامات عملى براى کمک به مردم فلسطين شد و در خبری دیگر قرار است که نايب رييس اول مجلس به همراه نمايندگان چند سازمان به زودى و با هدف پيگيری راهکارهای عملى تر براى حمايت از مردم نوار غزه به مصر سفر کند.
گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با رحمان قهرمانپور، کارشناس مسائل مصر و جهان عرب و مسئول کمیته خلع سلاح مجمع تشخیص مصلحت نظام:
- علت اصلی اظهارات شدید اللحن مقامات مصری علیه ایران و تهدید به تطعیلی دفتر حافظ منافع ایران در قاهره طی روزهای اخیر چیست؟
به نظر می رسد که روابط ایران و مصر حتی از زمانیکه دفتر حافظ منافع در پایتخت هر دو کشور تاسیس شد، حالتی با ثبات نیافته و بیشتر تابع جریانات منطقه ای و فی مابین بوده است، البته محدودیت مصری ها در برقراری رابطه با ایران به مراتب بیشتر از تهران است، علت این مسئله نیز در نزدیکی رابطه قاهره و امریکا و دریافت کمک های نظامی این کشور پس از پیمان کمپ دیوید از واشنگتن است.
با توجه به اینکه مصر به لحاظ اقتصادی ضعیف است و به کمک های امریکا نیازمند است، لذا این کشور در قبال فشارهای امریکا برای قطع رابطه با تهران و یا حفظ وضع موجود آسیب پذیر تر است، به همین دلیل زمانیکه شرایط منطقه ای به گونه ای بوده که فشارها بر قاهره بیشتر شده است، مقامات مصری تلاش داشته اند که وضع موجود را در خصوص ایران حفظ کنند.
اما اکنون در موضوع غزه و مسائلی که به دنبال ساخت فیلم اعدام فرعون در ایران ایجاد شد، بازتاب های منفی را در داخل مصر و ایران شاهد بوده ایم. مصر همواره از افزایش نفوذ ایران در داخل کشور خود نگران بوده است، این در حالی است که قدرت گرفتن اخوان المسلمین در مصر مقامات این کشور را بیش از گذشته نگران ساخته است چراکه در شرایط فعلی و آینده قابل پیش بینی، اصلی ترین آلترناتیو برای حکومت کنونی مصر، اخوان المسلمین است.
مقامات مصری برای آنکه دست بالا را در رابطه با ایران داشته باشند، همواره مدعی هستند که ایران از گروه های اسلامی در داخل مصر حمایت می کند، شاید علت در این باشد که در شرایط فعلی نیز اهمیت و وزنه ایران در معادلات فلسطین بیشتر و اهمیت و جایگاه سنتی مصر در این حوزه کاهش یافته است.
در مجموع به نظر می رسد که مسئله غزه، کاهش نفوذ مصر در فلسطین، قدرت گرفتن اخوان المسلمین در مصر و ساخت فیلم اعدام فرعون از سوی ایران، اعتراض برخی گروه های داخل ایران به عملکرد مصری ها در مورد فلسطین، موجب شده که مصر موضع شدید تری در قبال ایران اتخاذ کند.
- تا چه میزان تهدید مصر به تعطیلی دفتر حافظ منافع تهران در قاهره جدی است؟
حدس شخصی من این است که مصر در شرایط فعلی با وجود این تهدید ترجیح می دهد که همچنان رابطه را در سطح دفتر حفاظت از منافع داشته باشد. به هر حال نه مصر به ایران چندان احتیاج دارد و نه ایران به مصر، دو کشور در مجموع به این نتیجه رسیده اند که داشتن روابط با یکدیگر بهتر از نداشتن رابطه است.
علت در این است که دو کشور در برخی مسائل منطقه ای همچون فلسطین و لبنان، منازعات منطقه ای و مسائل جهان اسلام می توانند همفکری و تبادل نظر داشته باشند، با توجه به جایگاه و نفوذ مصر در جهان عرب، روابط تهران و قاهره به نفع روابط ایران و اعراب است. اما از سوی دیگر دو کشور انگیزه قوی برای بهبود و آغاز روابط با یکدیگر ندارند.
به همین دلیل نه مصر و نه ایران چندان از قطع رابطه متزلزل نمی شوند، لذا بعید است که در این شرایط مقامات مصری بخواهند از حداقل روابط موجود با ایران صرف نظر کنند.
- چندی پیش دور جدید از تلاش ها برای برقراری و بهبود روابط تهران و قاهره آغاز شد، این گونه تلاش ها تا چه اندازه در این خصوص کارآمد بود و اکنون با تحولات اخیر میان دو کشور با چه تغییراتی مواجه شده است؟
باید دید که تا چه حد اراده رهبران دو کشور در بهبود روابط موثر است. متغیر اصلی در این خصوص نوع روابط قاهره با امریکا و اسرائیل است، در واقع امتناع از ادامه رابطه با تهران از سوی مصری ها بوده و علت نیز کمک های مالی امریکا و روابط ویژه مصر با اسرائیل بوده است، نگرانی مصر از کاهش نفوذ خود در منطقه و جهان عرب نیز متغیر تاثیر گذار دیگری در بهبود روابط تهران و قاهره است.
مصر ایران را یک رقیب منطقه ای برای خود می داند و زمانی که همچون شرایط کنونی موقعیت منطقه ای ایران بهبود می یابد، به‌صورت طبیعی تمایل قاهره برای از سرگیری روابط با ایران کمتر می شود اما در تحلیل نهایی رابطه ویژه هیات حاکمه مصر و نخبگان نظامی، تجاری، سیاسی مصر با امریکا و اسرائیل، اصلی ترین عامل بازدارنده در آغاز رسمی روابط ایران و مصر است.
- اگر موقعیت منطقه ای ایران را رو به رشد در نظر بگیریم آیا این کشور برای تقویت این موقعیت به برخورداری رابطه مستحکم با کشورهای منطقه از جمله مصر نیازمند نیست؟
این مسئله بستگی به درک مصری ها از چرایی افزایش قدرت ایران در منطقه دارد، مقامات مصر بر این باورند که سیاست های غلط امریکا در منطقه و ضعف اعراب موجب شده که ایران قدرتمند شوند، هیات حاکمه مصر اعتقاد چندانی ندارند که بازی هوشمندانه ایران در منطقه شرایط را به این گونه رقم زده است، لذا از نظر آنها زمینه های همکاری تهران و قاهره به‌ویژه در شرایط فعلی کمتر از گذشته است و برای مصر به‌صورت طبیعی یک ایران ضعیف، مطلوب تر از ایران قدرتمندی است که می تواند روابط مصر با جهان عرب و اسرائیل و امریکا را تحت الشعاع قرار دهد.
نظر شما :