تعلیق سیاسی عراق فعلا ادامه دارد

دیپلماسی ایرانی – با بالا گرفتن بحث بر سر تخلفات انتخاباتی پارلمانی در عراق، مجلس این کشور در جلسه چهارشنبه 6 ژوئن دستور داد که برگه های رای گیری به صورت دستی بازشماری شوند که با موافقت 173 نماینده از 328 نماینده پارلمان مواجه شد. در این رابطه نیز حیدر عبادی، نخست وزیر عراق از احتمال تخلفات گسترده ای سخن گفت که حتی احتمال لغو انتخابات را می تواند موجب شود. با این مساله بعد جدیدی بر انتخابات 12 مه عراق افزوده شد که در کنار حضور 44.5 مردمی و نیز نتایج تقریبا غیر منتظره آن می تواند شرابط دوران بعد از انتخابات را با التهاباتی روبه رو کند. از همین ور نیز دیپلماسی ایرانی در همین رابطه گفت وگویی را با محمد صالح صدقیان، رئیس مرکز عربی مطالعات ایران و کارشناس مسائل خاورمیانه  انجام داده است که در ادامه می خوانید:

بعد از کش وقوس های فراوان انتخابات پارلمانی عراق و نتایج تقریبا غیر منتظره آن اکنون مساله باز شماری دستی آراء هم بعد جدیدی را به مقوله انتخابات افزوده است. از دید شما اساسا این میزان از تشتت در انتخابات عراق، چه قبل از برگزاری و چه بعد از آن را ناشی از چه عامل و یا عواملی می دانید؟

در مصاحبه پیشین با دیپلماسی ایرانی به این نکته اشاره داشتم که شرایط نابه سامان عراق بعد از جنگ با داعش و نیز مساله فساد اداری و مالی سبب شده تا مردم این کشور، هم از مسئولین ناامید باشند و هم نگاهی خوشبینانه به آینده عراق نداشته باشند. لذا این مسائل موجب شد تا میزان مشارکت مردم در این دور از انتخابات پارلمانی کاهش یابد. به تبع آن هم نتایج تقریبا غیر منتظره ای هم از دل انتخابات بیرون آمد. اما چنان که اشاره داشتید اکنون مساله ای که می تواند کل پروسه انتخابات را تحت الشعاع خود قرار دهد، بازشماری دستی آراء است. این بازشماری در حال حاضر درستی و صحت انتخابات برگزار شده را زیر سوال برده است. از سوی دیگر باید گفت که هیات نظارت بر انتخابات هم خود به چالش مضاعفی بدل شده است. چند روز پیش پارلمان عراق دستوری را مبنی بر جایگزینی دادگاه عالی انتخابات به جای هیات نظارت بر انتخابات اعلام داشت. بر اساس این دستور دادگاه انتخابات باید تمامی آرای اخذ شده را دوباره و البته به صورت دستی بازشماری کند. یکی از عوامل مهم این مساله باز شماری هم به الکتورنیکی کردن انتخابات باز می گردد. چرا که در اکثر نقاط عراق برای اولین بار از سیستم رأی گیری الکترونیکی استفاده شده بود. اما مساله اینجا است که مقامات شورای انتخابات عراق به بی توجهی و نادیده گرفتن میزان خطای دستگاه های الکترونیکی اخذ رای متهم شده اند. این میزان از اشتباه به قدری است که می تواند تغییر جدی در نتایج نهایی داشته باشد. لذا دستور بازشماری کل آراء داده شد.

چالش های این بازشماری برای عراق، آن هم در این شرایط حساس چیست؟

اولین چالش به زمانبر بودن پروسه بازشماری باز می گردد. بر طبق برخی گفته ها این بازشماری نزدیک به دو ماه به طول خواهد انجامید. خوب این زمان با توجه به نکته شما در خصوص حساس بودن مقطع زمانی می تواند برخی مشکلات را برای عراق ایجاد کند. چالش دیگر به آرای اخذ شده خارج کشور باز می گردد. در این رابطه و بر اساس برخی شنیده ها احتمالا تمامی آرای اخذ شده در سایر کشورها باطل خواهد شد. مجموعه این شرایط یک خلاء قانونی را برای عراق آن هم در شرایط حساس کنونی پدید آورده است. همین فاصله زمانی دو ماهه بازشماری آراء و نیز فرصت حداقل یک ماهه برای بررسی اعتراضات و شکایات قانونی می تواند عراق را دچار نوعی بی برنامگی کند. در این شرایط کمتر از 6 ماه دیگر هم در عراق انتخابات شوراهای استانی را داریم. لذا این خلاء و عدم تشکیل پارلمان جدید که نهایتا موجب عدم شکل گیری دولت می شود، می تواند تشتت و تنش جدی را در عراق موجب شود. تازه اگر انتخابات پارلمانی کنونی و نتایج آن هم پذیرفته شود. در غیر این صورت و با لغو نتایج دوباره باید انتخابات پارلمانی برگزار شود.

اتفاقا در جلسه 6 ژوئن هم برخی نمایندگاه پارلمان خواهان آن شده بودند که کل انتخابات 12 مه باطل اعلام و پروسه انتخابات دوباره برگزار شود. هر چند که این خواسته با مخالفت روبرو شد. اما در این شرایط شما مساله برگزاری مجدد انتخابات تا چه اندازه جدی می دانید؟

هر چند که احتمال آن ضعیف است اما نباید این سناریو را هم از نظر دور داشت. فعلا خود مساله بازشماری آراء هم با اما واگر روبه رو است وتا زمان حصوص نتیجه نهایی آن فاصله زیادی وجود دارد. پس باید منتظر ماحصل کار بود تا در خصوص احتمال برگزارس مجدد انتخابات سخن گفت. مساله ای که اکنون همه این تحلیل ها را با اما و اگر مواجه کرده است، عدم شفافیت در وضعیت باز شماری است. در حال حاضر نه کسی قاطعانه اعلام داشته که آراء بازشماری می شود، نه کسی هم اعلام داشته که آرای انتخابات باز شماری نمی شوند. همین مواضع دوگانه شرایط هر گونه تحلیلی را کمی مبهم می کند.  

اما اگر در نهایت بازشماری آراء انتخابات عراق صورت گیرد و در سایه آن نتایج انتخابات تغییر یابد جریانات و احزاب به خصوص احزاب پیروز به این مساله تن خواهند داد؟

اکنون مساله تقلب و تخلف در انتخابات عراق بیشتر متوجه دو جریان است. اول جریان فتح به ریاست هادی عامری و دیگری جریان سائرون به ریاست آقای مقتدی صدر است. در این میان هم جریان صدر بیشتر متهم به تقلب انتخاباتی است. اما مشکلی که در این میان وجود دارد، پایگاه مردمی این جریان است. لذا اگر بازشماری آراء به تغییر نتایج بینجامد، احتمالا آقای صدر با آن مخالفت خواهد کرد و از طرف دیگر هم این احتمال وجود دارد که با این مخالفت جریان صدر، تنش ها و اعتراضات مردمی هم شکل گیرد. در این صورت یک شورش مردمی بزرگ داخلی و یا حتی جنگ داخلی دور از ذهن نخواهد بود.

اکنون به جز جریان صدر و فتح جریانات دیگر هم چه موضعی در این خصوص دارند؟

علاوه بر دو جریان یاد شده اکنون اهل سنت عراق هم حاضر به بازشماری آرای انتخابات نیستند. اما در نگاه کلی تمامی جریانات و احزاب عراق اکنون به دو دسته تقسیم شده اند. نیمی از آنها که بیشتر جریانات شکست خورده انتخابات عراقند خواهان بازشماری آراء هستند. در آن سو هم احزاب پیروز باز شماری آراء را قبول ندارند. اکنون شرایط کلی عراق در این حال و هوا است. همین شرایط هم بر مردم اثرات سوء خود را داشته است. لذا اکنون نگاه مردم، احزاب و جریانات سیاسی عراق به بعد از پایان ماه مبارک رمضان دوخته شده است. در نتیجه در این یک هفته به نظر اتفاق خاصی روی نخواهد داد.

شما به جنگ داخلی و شورش مردمی عراق اشاره داشتید در این صورت احتمال دخالت سازمان ها و نهادهای بین المللی و یا سایر کشورها در این انتخابات وجود دارد؟

از بعد دخالت حضور نهادهای بین المللی مانند خود سازمان ملل این دخالت بسیار بعید به نظر می رسد. چرا که از قدرت چندان زیادی در این خوص برخوردار نبیست که اگر بود یقینا از پروسه آرای الکترونیکی انتخابات صیانت می کرد. اما از بعد حضور دخالت کشورهای دیگر به نظر می توان انتظار داشت کشورهایی مانند آمریکا و عربستان سعودی در صورتی که کار به جای حساسی کشیده شود در این مساله دخالت کنند. شاید اکنون واشنگتن در خصوص انتخابات عراق اظهار نظر رسمی نداشته باشد اما در ادامه با در خطر دیدن اهداف و منافع خود یقینا دخالت هایش را در این راستا خواهد داشت.  

اهداف و منافع امریکا در این انتخابات چیست؟

 بر اساس برخی اخبار آمریکا در جریان انتخابات از سه جریان سائرون، تیار الحکه به رهبری آقای عمار حکیم و جریان الوطنیه به رهبری ایاد علاوی حمایت داشته است. لذا اگر جریان بازشماری به نتایج این سه جریان لطمه ای وارد کند، یقینا آمریکا دخالت خواهد کرد.

اما ائتلاف چند روز پیش همین سه جریان را چگونه ارزیابی می کنید. آیا این مساله یک فرار روبه جلو است؟

یقینا چنین است. اما در این میان چند نکته وجود دارد که باید مد نظر داشت. اول این که اگر بیانیه این ائتلاف را نگاه کنید می بینید که این سه جریان در چند نکته به اجماع رسیده اند، نه به توافق کلی برای تشکیل دولت. لذا این دو مساله را باید از هم تفکیک کرد. در همین راستا هم جریان الحکمه آقای حکیم هم اشاره به این داشتند که این توافق یک ائتلاف پارلمانی برای تشکیل دولت نیست، بلکه یک اجماع سیاسی کلی است. دوم این که با اعلام چنین توافقی این سه جریان سائرون، تیار الحکمه و الوطنیه دچار یک اشتباه جدی شدند چرا که این سه جریان در سایه انجام اجماع و صدور بیانیه بسیار عجله کردند. در صورتی که سایر جریان های سیاسی انتخاباتی تا اکنون هیچ اظهار نظری نداشته اند. مثلا کردها علیرغم برخی مذاکرات تا کنون ائتلافی را انجام نداده اند و یا لیست نصر، فتح؛ قانون وغیره. پس این جریانات نسبت به سائرون، الوطنیه و تیار الحکمه کمی پخته تر عمل کرده اند. لذا این بازی ناشیانه سه جریان در اعلام یک توافق سیاسی می تواند برخی شائبه ها در خصوص تخلف انتخاباتی را ایجاد کند، چرا که در حالی که هنوز نتایج انتخابات در هاله ای از ابهام به سر می برد این دست از رفتارها و واکنش ها یقینا به ضرر خود این جریانات تمام خواهد شد. چون بازی زود هنگام این سه جریان برخی سیاسیون  و احزاب را تحریک کرده است که در نهایت به حساسیت جامعه عراق نسبت به این جریانات می انجامد. اکنون تمامی جریانات منتظر رای ادگاه انتخابات عراق و نتیجه بازشماری آرا هستند و تا آن زمان می توان گفت که شرایط عراق در یکی تعلیق به سر خواهد برد. حداقل تا پایان ماه مبارک رمضان.  

انتشار اولیه: یکشنبه 20 خرداد 1397 / انتشار مجدد: یکشنبه 27 خرداد 1397