گفتگوی ناشنوایان؟

جولین برگر

دیپلماسی ایرانی: ترامپ علاقه زیادی به نمایش و تنش دارد. او از اینکه کل دنیا را منتظر اعلام بعدی خود نگه دارد به شدت لذت می برد. هیچ یک از مهلت های پی در پی ترامپ مانند 12 ماه مه سرنوشت ساز نیست. روزی که ترامپ قصد دارد لغو تحریم های ایران را تمدید کند و یا این توافق چند جانبه بین المللی را نقض کند.

تنش ها درباره ی تصمیم ترامپ به شدت کاهش یافته است. بزرگترین شک در حال حاضر این است که خاورمیانه با چه سرعتی به سمت درگیری جدیدی پیش خواهد رفت؟

ترامپ که بارها دشمنی خود را از برجام اعلام کرده، درخواست ها برای تغییر این توافق را غیرممکن کرده و دو شخصیت جنگ طلب (پومپئو و بولتون) را به سمت های مهم (وزارت خارجه و مشاور امنیت ملی) منصوب کرده است. هر دوی آنها بخش عظیمی از کار خود را به بدنام کردن این توافق اختصاص داده اند. بولتون مخالف اکثر دیپلماسی های چند جانبه و به خصوص برجام است.

امضا کنندگان اروپایی برجام در حال تلاش برای یافتن فرمولی هستند که به دو مخالفت اصلی ترامپ درباره ی توافق پاسخ دهند. اروپایی ها با توافق دیگری که تاریخ انقضای برجام و برنامه موشکی ایران را پوشش دهد موافق هستند؛ اما هیچ تغییری در برجام وجود نخواهد داشت. آلمان، فرانسه و انگلیس این موضوع را غیر قابل مذاکره دانسته اند. در بروکسل، سه کشور اروپایی امضا کننده ی برجام، تحریم های جدیدی را علیه اشخاص سپاه پاسداران و دیگر نهادها به دلیل توسعه موشک های بالستیک ایران و نقش آن در جنگ سوریه پیشنهاد کرده اند. کشورهای اروپایی دیگر هنوز در این باره تردید دارند.

مقامات اروپایی گفتند که احساس می کردند تیلرسون مشتاق همکاری با آنها بوده است تا راه حل هایی را پیدا کنند که ترامپ را راضی کند اما برجام نابود نشود. بعد از اخراج تیلرسون ترامپ احساس کرد که تیلرسون نماینده ی او نبوده است بلکه تلاش می کرد تا او را مدیریت کند. با سقوط تیلرسون تلاش ها برای اصلاح توافق دیگر جایی نداشت.

یکی از آخرین فرصت ها برای نجات این توافق، دیدار امانوئل مکرون در واشنگتن در تاریخ 24 آوریل و نشست مشترک او با کنگره در روز بعد خواهد بود. مقامات فرانسوی می گویند که تلاش برای نجات برجام را در دستور کار قرار خواهند داد.

اگر این درخواست ها شکست بخورد، ترامپ می تواند رفتارهای متفاوتی را پیش بگیرد. او می تواند برجام را کم کم از بین ببرد. او می تواند لغو تحریم ها را امضا نکند ولی از خزانه داری درخواست کند تا از فشارهای خود دست بکشد.

راه دیگر این است که ترامپ لغو تحریم ها را امضا نکند و تحریم هایی که به سبب برجام تعلیق شده را ادامه دهد و رسماً اعلام کند که توافق را قبول ندارد و برای اینکه هدف خود را بیشتر پیش ببرد تحریم های سازمان ملل را نیز آغاز کند.

تهران که تاکنون به محدودیت های غنی سازی اورانیوم و سایر فعالیت های هسته ای که در برجام مشخص شده است، با این مشکل روبه روست که آیا ماندن در توافقی که منفعت ناچیز و یا اصلاً منفعتی ندارد ارزشمند است؟

آریان طباطبایی، پژوهشگر ارشد مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون، گفت: «به نظر می رسد که تهران موضع خود را تغییر داده است. چند ماه پیش، آنها گفتند که حتی اگر ایالات متحده از برجام کنار رود آنها این روند را ادامه می دهند؛ اما این موضع به دلیل فشار تندروها و نارضایتی عمومی تغییر کرده است.»

مقامات رسمی ایران هشدار داده اند که در صورت نقض توافق تولید اورانیوم 20 درصد غنی شده که منجر به بحران فوری خواهد شد، از سر گرفته خواهد شد.

حتی اگر ایران در پاسخ خود محتاط باشد خطر ادامه فشارها وجود خواهد داشت. هر گونه خشونت به طرف ایرانی ممکن است دیگر امضاکنندگان را از برجام خارج کند و سرمایه گذاری های خارجی در ایران را از بین ببرد.

 اسرائیل، عربستان و امارات خواهان رفتار خصمانه ی بیشتری از سمت آمریکا با ایران هستند؛ اما آمریکا به این تشویق ها نیازی ندارد. ترامپ تهدید کرده است که اگر ایران به ناوهای جنگی آمریکا در خلیج فارس حمله کند «کشتی های ایرانی را فوت کرده و به بیرون از آب می اندازیم»

بولتن، یکی از طراحان حمله ی عراق، مدافع همیشگی اقدام نظامی است؛ اما ترامپ و بولتون هرگز جنگ را تجربه نکرده اند.

جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا که قبلاً موافق جنگ ایران بود، اکنون خواستار گزینه دیپلماسی درباره ی ایران و کره شمالی است. اگر ترامپ تهدیدات خود را عملی کند آخرین امیدها برای دور کردن جنگ از خلیج فارس پایان می یابد.

منبع : گاردین / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33