خرد شدن جهان عرب، دلیل شکست فلسطینیان

دیپلماسی ایرانی: قرن بیستم به گفته بسیاری از مورخان، قرن تحول های شگرف بوده است. قرنی که در آن جنگ های بی نظیر تاریخ نظیر جنگ های جهانی اول و دوم رخ دادند و تاریخ بشریت به دست افراد و سیاستمدارانی که هر کدام طرحی برای رسیدن به مصالح و منافع خود داشتند، تغییرات شگرف یافت که مسیر طبیعی بسیاری از امت ها و کشورها را تغییر داد. در این میان تقسیم جهان به جهان غرب و جهان سوم تعابیری نامتجانس به وجود آورد که از درون این تناقضات افراد تحول خواهی ظهور کردند که در حقیقت می خواستند در برابر خواسته ها و طرح های منفعت طلبانه جهان غرب بایستند. افرادی که آرمان خواهانی بودند که گمان می کردند آرمانشان آن قدر قدرت دارد تا بتواند در برابر قدرت های بزرگ جهان بایستد و رویای مدینه فاضله آنها را تحقق بخشد. کتاب "اسرار جعبه سیاه" گفت وگو با چهار نفر از همین آرمان خواهانی است که تلاش کردند به خیال خود قدرت های بزرگ را وادار به تسلیم در برابر اراده آهنین خود کنند. افرادی که جهان غرب آنها را تروریست های بین المللی نه آرمان خواه می داند. در این جا بخش چهلم این کتاب را می خوانید:

در 1946 ودیع حداد خانواده را برای رفتن به دانشگاه امریکایی های بیروت ترک کرد. آرزوی پدر را برآورده کرد اما سرنوشت چیزی دیگری برای ودیع رقم زد. دو سال بعد زلزله به وقوع پیوست. صفد رفت و فلسطین رفت. ودیع به سرعت داوطلب کمک به پناهندگان شد و به اردوگاه های آنها رفت. مصیبت های اخراج و فرار و ذلت را دید، این تصاویر او را رها نکردند. خانواده ناامید حداد به عقلین در شوف آواره شدند. و برای این که مادرش لبنانی از خانواده آل ریس در عبیه بود، توانست برای خانواده شناسنامه لبنانی بگیرد.

از دوستی که با ودیع سه دهه زندگی کرد، پرسیدیم که به طور خلاصه از او برای ما تعریف کند، گفت:

«ودیع از آخرین انقلابی های رومانتیک بود. آرزوهای بزرگ و سخت داشت اما غیرممکن نبودند. در نظر او، در دنیا نیروی بی رحمی وجود دارد که بر سرنوشت مردم حکومت می کند، یعنی همان قانون جنگل و غارت و تجاوز.

آزادسازی سرزمین عربی و انسان عربی را آرزو می کرد. شب و روز کار می کرد تا ستم از ستمدیدگان رفع شود و عدالت و کرامت برای همه تحقق یابد. آرزوی کشوری عربی را می کرد که می تواند بانوی عزیزی را آزاد کند که در این بخش حساس از دنیا در ساخت انسان آزاد کریم سهم دارد و میراث دار انسانیت است و ارزش های مادی و بشری و انسانی را دارد همان طور که جغرافیایی از مکان و جایگاه را در این دنیا دارد.

ریشه هایش را در شهر صفد کاشته و در فلسطین رشد یافته و نگاهش به سراسر سرزمین بزرگ عربی امتداد یافته است.

با توطئه تجاوز به فلسطین سال به سال زندگی کرد. و دید که سرزمین فلسطینی وجب به وجب غارت می شود و از دست اعراب خارج می شود، هیمنه استعمار را دید، وابستگی و جهل و فقر را دید که بر کالبد امت و تاریخ و آینده و سرزمین و مقدراتش تاخت و تاز می کند.

دست بسته و سرگردان نایستاد، به ویژه وقتی که منظره آوارگان دسته جمعی از ملتش در سراسر سرزمین های مرجانی را می دید.

گویی با زبان حال خود به این جمعیت سرگردان می گفت به کجا می روید؟ در سرزمینتان بمانید! از آن جا نروید! به آن برگردید.

گویی به این مردم می گوید در سرزمین هایتان کاشته بمانید: مقاومت کنید ما در راهیم، و به یک میلیون نفری که به دلایل مختلف مهاجرت کرده بودند می گفت جمع شوید و برگردید ما بر می گردیم. باید که برگردیم. سفر بازگشت نزد ودیع به فلسطین از همان اولین لحظه ای که به تبعید در خارج از فلسطین رفت، آغاز شد.»

ودیع حداد از کجا آمده بود و به کدام راهی می رفت که به آن راه کذایی اش منتهی شد؟ باید که بر می گشت تا حرکت ملی گرایان عرب که به دست مجموعه ای از دانشجویان دانشگاه امریکایی ها در بیروت تاسیس شده بود، رشد کند. همان مجموعه ای که در سایه بدبختی فلسطینیان به وجود آمده بود. شمار بزرگی از آنها از فلسطینیان بودند، در میانشان جورج حبش و ودیع حداد و دیگران بودند. تحلیلی وجود داشت که می گفت "نکبت فلسطین" به دلیل خورد شدن اعراب و به دلیل تسلط استعمار بر اوضاع عربی به وجود آمد. و واکنش به این شکست در صورت قدرت گرفتن عربی از طریق وحدت و آزادسازی سرزمین های عربی از دست استعمار امکان پذیر است. و اگر چنین اتفاقی افتاد می توان فلسطین را آزاد کرد. از این جا این شعار جنبش سر داده شد: «وحدت و آزادی و انتقام».

اینها محرک اساسی برای تاسیس «حرکت ملی گرایان عرب» بودند در کنار آنها فضای فکری ای که بر دانشگاه امریکایی ها مسلط بود و نشست های "قسطنطین زریق" و نوشته های درخشان انحصاری و تفکرات ملی گرایانه بعد از جنگ جهانی دوم و نکبت فلسطینیان نیز اثرگذار بودند. ودیع حداد احساس کرد، همان طور که جورج حبش احساس کرد، که میهن و سرزمین و آرامش و رزق و روزی از دست رفته است. این وضعیت این سوال را به وجود آورد: «چگونه به این شکست واکنش نشان دهیم؟»

در آن مقطع مجموعه هایی بودند که کارهایی می کردند، از جمله «گردان فداییان عرب» و جمعیت های کوچک دیگر. میان این مجموعه ها دیدارهایی انجام شد و از آنها بعدا «جنبش ملی گرایان عرب» پدیدار شد. «ودیع به من گفت که در آن دوره 90 درصد از وقتش را برای کار برای تقویت نیت کار انقلابی این جریان صرف می کند. فقط زمانی که موعد امتحان ها نزدیک می شد خودش را کنار می کشید برای این که نمره معدل برای او برای ماندن در دانشکده پزشکی مهم بود.»

ادامه دارد...