حواشی تلخ و شیرین مذاکرات هسته‌ای

نویسنده: ایندیرا لاکشمانان *

دیپلماسی ایرانی: آنها 69 سفر بر روی آتلانتیک با یکدیگر انجام دادند و در این مدت تقریباً مراسم تولد تمام تیم که دور از خانواده هایشان بودند را گرفتند. تیم هسته ای ایالات متحده که برخی اوقات بی خوابی داشتند و دچار سرگیجه می شدند، درباره این که اگر قرار باشد فیلمی ساخته شود، کدام بازیگر هالیوود نقششان را ایفا کند، هم صحبت می کردند. تد دانسون نقش جان کری وزیر خارجه، خاویر باردم، نقش وزیر انرژی و مریل استریپ نقش وندی شرمن را ایفا کند.

در جریان مذاکرات مصدومیت های زیادی رخ داد. بینی شرمن زمانی که در وین بود و صورتش به یک در شیشه ای خورد، شکست. کری در ماه می زمانی که از دست ایرانی ها عصبانی شده بود دستانش را بر روی میز می کوبد و میان وی و معاون وزیر خارجه ایران، خودکار رد و بدل می شود. همچنین پای جان کری هم در حین مذاکرات شکست و وی نتوانست دیگر دوچرخه سواری کند.

تیم ایالات متحده در طول دو سال مذاکرات همیشه دچار شک و تردید بودند و هرگز توافق را نزدیک نمی دیدند. شرمن که نقش مهمی در جریان مذاکرات داشت از سوی یک کاریکاتوریست ایرانی به شکل یک روباه نقاشی شد –دلیل این انتخاب به خاطر شباهت موهای سفید وی به شخصیت کارتونی «تیم روباه نقره ای» بود- در توصیف چالش های مذاکرات آن را به مکعب روبیک تشبیه کرد که تمام وجوه آن باید همزمان حل شود.

در طول دو سال مذاکره، مذاکره کنندگان و کارشناسان آزمایشگاه های هسته ای ایالات متحده ساعت های بی شماری را صرف طراحی سناریوهای «گریز هسته ای» کرده بودند. آنها شب های متمادی را در حالی مذاکره می کردند که صدها غلاف اسپرسو و 60 پوند شکلات توت فرنگی، پنیر استرینگ و آجیل در ماه پایانی مذاکرات صرف شده است. این درحالی است که حتی تا روزهای پایانی هیچ چیز مشخص نبود و حتی اوباما شانس رسیدن به توافق را زیر 50 درصد عنوان کرده بود.

در جریان مذاکرات لحظات تلخی هم رخ داد مثل فریادهایی که در جلسه 5 جولای میان کری و مونیز با ظریف و صالحی رخ داد. در این جلسه بحث بر سر آخرین پیشنهادها و مدت زمان محدودیت ایران بود. بحث آنقدر داغ می شود که محافظ کری وارد اتاق جلسه می شود و می گوید صدایتان در بیرون اتاق هم شنیده می شود. فردا صبح اشتاینمایر، وزیر خارجه آلمان به شوخی به کری گفته بود که تمام هتل صدایتان را می شنیدند.

در بعضی اوقات، وزرای خارجه صبرشان را هم از دست می دادند. شب بعد، وزرا آخرین پیشنهاد را به ایران دادند و فدریکا موگرینی به ظریف گفت اگر قصد داشته باشد مفادی که در لوزان تعیین شده است را مجدداً بنویسد، امکان دارد که آنها به کشورهایشان بازگردند. ظریف که تحت فشار قرار گرفته بود با عصبانیت فریاد زد: «هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکنید.»

صبح روز 14 جولای، پس از چند ساعت خواب کوتاه و دوش گرفتن، وزرای خارجه در مقر سازمان ملل در وین جمع شدند. فابیوس، وزیر خارجه فرانسه از این که توافق در روز باستیل نهایی شده است، اظهار رضایت کرد و گفت امیدوار است تا این توافق همانند جمهوری فرانسه در تاریخ برجسته باشد.

ظریف به درستی گفت که توافق به انزوای ناعادلانه کشورش در جهان پایان می دهد. کری آخرین نفری بود که سخنرانی کرد و به این نکته اشاره کرد که به عنوان یک مرد جوان به جنگ ویتنام رفته بود، اما این موضوع برای همیشه تغییر کرده است. صدای وی در این لحظه لرزید و چند ثانیه مکث کرد تا بتواند خودش را جمع کند. وی گفت زور بعضی اوقات لازم بوده است ولی روش های دیپلماتیک همیشه سخت و خسته کننده بوده است. وقتی سخنرانی وی تمام شد چند تن از دیپلمات ها از جمله ایرانی ها، اشک های خودشان را پاک می کردند.

کری وقتی با عصایش از سن پایین آمد به پشت جایگاه رفت و به صورت زنده سخنرانی اوباما در باغ رز را بر روی آیپد تماشا کرد. روندی که دو سال پیش در سازمان ملل شروع شد، به نتیجه رسید. ظریف هم به پشت صحنه رفت و با کری دست داد و به هم گفتند که در تماس باشند.

* لاکشمانان 25 سال است که در حوزه سیاست خارجی از 80 کشور جهان گزارش می دهد و هیلاری کلینتون و جان کری را در مسافرت های خارجی همراهی می کند.

منبع: پولیتیکو/ مترجم: حسین هوشمند

انتشار اولیه: دوشنبه 6 مهر 1394 / انتشار مجدد: دوشنبه 20 مهر 1394