عربستان در ایران سفیر ندارد
سفارت عربستان در تهران بیش از یک سال است که «سفیر» ندارد و حضور این کشور در ایران در سطح کاردار متوقف مانده است، اگرچه سفیر ایران در عربستان به فعالیت خود ادامه می دهد.
آخرین سفیر عربستان در ایران «عبدالرحمان بن غرمان شهری» بود که از بهار ٩٣ بدون انجام مراسم خداحافظی، تهران را ترک کرد. مراحل اداری موافقت با سفیر بعدی، اواسط پاییز انجام شد اما او بعد از انجام این مراحل اداری در تهران، برای گرفتن آخرین دستورالعمل ها به ریاض برگشت تا بعد از بازگشت، مأموریت خود را در تهران آغاز کند، اما تاکنون خبری از حضور او در تهران منتشر نشده. سفارت ریاض در تهران نیز که تمایلی به تعامل با رسانه ها ندارد، فقط به این پاسخ بسنده کرد که «سفارت اکنون سفیر ندارد و به جای سفیر، کاردار مشغول به کار است».
اما یک مقام آگاه به خبرنگار «شرق» می گوید «سفیر جدید که از اواسط پاییز ٩٣ موافقت برای آغاز فعالیت در داخل کشور را دریافت کرده، بازنشسته شده است. از همین رو باید سفیر جدیدی از سوی ریاض در تهران منصوب شود». از توضیحات این منبع خبری می توان استنباط کرد که سفیر عربستان به اجبار بازنشسته شده است. بازنشسته شدن این سفیر به دنبال مرگ پادشاه و تغییرات گسترده سیاسی در عربستان رخ داد. ماجرای سفیر عربستان در تهران در دو سال اخیر، به ماجرای پیچیده ای تبدیل شده است.
آخرین سفیر
دوم اردیبهشت ٩٣ بود که «عبدالرحمان بن غرمان شهری» که حدود دوماه پیشتر به سمت سفارت عربستان در ایران منصوب شده بود، در دفتر آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با او دیدار کرد.
هاشمی رفسنجانی در آن دیدار از لزوم هماهنگی ایران و عربستان برای حل مسائل منطقه و جهان اسلام سخن گفت،همچنین از طرح تشکیل کمیسیون علمایی از علمای شیعه و سنی. ملک عبدالله، پادشاه درگذشته عربستان رابطه ای صمیمی با هاشمی رفسنجانی داشت و به گفته خود او این رابطه به سطح دوستی خانوادگی هم رسیده بود. هاشمی رفسنجانی اوایل دولت نهم هم در سفری به عربستان با ملک عبدالله دیدار کرده بود که در بین مخالفان داخلی اش بازتاب خوبی نداشت. با این حال آخرین سفیر عربستان در تهران در دیدار با هاشمی، سلام ویژه پادشاه و ولیعهد عربستان را به او ابلاغ کرده و از جایگاه ویژه هاشمی نزد مسئولان و مردم عربستان سخن گفته بود. سفیر بار دیگر دعوت امیر از هاشمی برای سفر به عربستان را تجدید کرد.
اگرچه عمر خود او در این منصب قد نداد که روابط نه چندان خوب تهران و ریاض را بهبود بخشد. سفیر عربستان بعد از آن دیدار با هاشمی، با امیرعبداللهیان، معاون عربی وزیر خارجه دیدار کرده و از محتوای گفت وگو با هاشمی به نیکی یاد کرد اما خود او اندکی بعد از آن دیدار به ریاض فراخوانده شد و جایش را به فرد دیگری داد. علت آن فراخواندن موجی بود که بعد از انتشار عکس های دیدار عبدالرحمان بن غرمان شهری در دیدار با هاشمی در رسانه های عربی منتشر شد. سفیر در حال بوسیدن پیشانی هاشمی دیده می شد، آنچه گفته می شد حاکی از احترام بیش ازاندازه سفیر برای یک مقام کشور میزبان بود. آنچه عربستانی ها فقط برای مقامات کشور خود می پسندند.
رفتار نامتعارف
حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی وزیر خارجه در گفت وگویی که دی ماه گذشته با روزنامه «شرق» داشت، درباره فراخواندن سفیر گفت «رفتارشان، رفتار متعارفی نبود»، «آنچه مقامات عربستان درباره ترک تهران توسط ایشان به طور رسمی به ما گفتند، این بود که ایشان برای مأموریت دیگری تعیین شدند و از این تاریخ مأموریتشان در تهران خاتمه پیدا می کند...، برخی از سفرای کشورهای عربی در تهران، همچنین برخی از مقامات کشورهای عربی در منطقه از چندهفته قبل مطالبی به ما منعکس کرده بودند که سفیر عربستان در تهران به دلیل عدم رعایت پروتکل های کشور خودش و سؤالاتی که برای مقامات کشورش ایجاد شده به ریاض فراخوانده شده.
ظاهرا سفیر عربستان که دیدار خوب و مثبتی با آقای هاشمی رفسنجانی داشتند، در پایان این دیدار، پیشانی آقای هاشمی رفسنجانی را بوسیدند. آن سفرا یا مقامات کشورهای عربی برای ما توضیح دادند که این اقدام سفیر، در حوزه پروتکلی شان و حفظ شئونات کشورشان سؤالاتی در ریاض ایجاد کرده، به این دلیل این فرد را برگرداند ه اند». این مقام وزارت خارجه درباره این پیش فرض که سفیر به مأموریت دیگری منصوب شده نیز توضیح داد: «طبیعی تر این بود که حتی اگر قرار بود این سفیر به مأموریت دیگری اعزام شود، فرصت پیدا می کرد که با مقامات کشورمان به طور رسمی و در چارچوب پروتکل های موجود خداحافظی و به طور طبیعی کشور را ترک کند».
سفیری که نیامد
سفیر بعدی حدود یک ماه بعد از فراخواندن سفیر پیشین به تهران معرفی شده، از آنجا که تهران از رفتار عجیب ریاض در فراخواندن سفیر پیشین رضایت نداشت، مراتب اداری سفیر بعدی را چندان سریع انجام نداد. اواسط پاییز ٩٣ اقدامات اداری تأیید سفیر جدید در تهران انجام شد. سفیری که اکنون یک منبع خبری می گوید «بازنشسته شده و به تهران نخواهد آمد».
ماجرای رابطه تهران- ریاض اما فقط در نبودن بیش از یک ساله سفیر خلاصه نمی شود، رابطه دو کشور سال هاست که از «کج دار و مریز» گذشته و می توان گفت اساسا رابطه ای در میان نیست. این وضعیت در دوران محمود احمدی نژاد در ایران بدتر شد و تلاش های بیش وکم دولت اصلاحات و دولت سازندگی بر باد رفت. عملا سطح رابطه در دولت های نهم و دهم روندی نزولی در پیش گرفت.
پادشاه در مرخصی
اگرچه بسیاری معتقد بودند با آغازبه کار دولت یازدهم در ایران، رابطه با عربستان را می توان از سرگرفت اما این پادشاهی رغبت چندانی به این موضوع نشان نداد. حتی در یکی از سفرهای منطقه ای وزیر خارجه ایران که در گرماگرم مذاکرات هسته ای و آغازبه کار دولت انجام داد، به بهانه «مرخصی پادشاه» از پذیرفتن او سرباز زدند. همان گونه که برنامه سفر او به ریاض که برای عید قربان سال گذشته برنامه ریزی شده بود به دنبال اظهارات منفی سعودالفیصل وزیر خارجه وقت عربستان علیه ایران، لغو شد.
عربستان و ایران تا آن زمان در مورد موضوع سوریه و مسائل منطقه با یکدیگر اختلاف نظر جدی داشتند، همچنین بر سر مسئله فروش نفت رقابت جدی دارند و در شش ماه گذشته با حمله عربستان به یمن، اختلاف مواضع جدی دارند. ایران تأکید دارد که نیروهای ریاض باید از دخالت در یمن دست بردارند و حملات نظامی خود را متوقف کنند. اما ریاض فعلا نشانه ای از تمایل به حل بحران در یمن نشان نداده است. اینها در حالی است که عربستان درباره مذاکرات هسته ای ایران و توافق وین، فعلا در صف مخالفان این توافق قرار می گیرد. بااین حال سفرهای اخیر منطقه ای وزیر خارجه ایران به مقصد کشورهایی انجام شده که در اطراف عربستان پراکنده اند. کویت، قطر و عراق در دور اول سفر منطقه ای و لبنان و سوریه در دور دوم سفر منطقه ای بعد از توافق وین، میزبان وزیر خارجه ایران بودند. سفرهایی که نشان دهنده تأثیرگذاری ایران در منطقه است؛ آنچه خوشایند عربستان نخواهد بود.
حج نزدیک است
عربستان یک سال و اندی است که در ایران سفیر ندارد، حج عمره به دلیل تعرض به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده، از اوایل سال متوقف شده و هنوز ایران منتظر اجرای احکام مجرمان آن حادثه است. موسم حج واجب نزدیک است و از اول شهریور تا ٢٦ مهر چندصد کاروان از زائران ایرانی راهی مکه و مدینه می شوند. در صورت بروز مشکل در این حجم از سفر قطعا حضور سفیر می تواند راهگشاتر از کاردار باشد. علاوه بر اینکه با توجه به مشکلات گسترده منطقه، تهران و ریاض نیازمند ارتباط با هم هستند. یک کارشناس منطقه که به مسائل عربستان اشراف دارد، درباره وضعیت رابطه تهران- ریاض می گوید: «عدم حضور سفیر لزوما به معنای تنزل رابطه نیست و به عبارتی سفیر در مرخصی است».
او می گوید «اگر سفیر ریاض به کشورش فراخوانده شده بود حتما ایران هم سفیرش را از ریاض فرامی خواند». او که نخواست نامش ذکر شود، در مورد وضعیت فعلی می گوید: «ساختار سیاسی در عربستان عوض شده، در مورد حضور نداشتن سفیر می توان چند احتمال را مطرح کرد؛ ممکن است سفیر سلطان قبلی، مطلوب ملک جدید نباشد، یا ریاض تصمیم گرفته باشد به جمع بندی جدید در سیاست خارجی خود نرسد، سفیر را در معرض طرف مقابل قرار ندهد، یا اصولا نمی خواهند فعلا در تهران سفیر داشته باشند». در بین این احتمالات، می توان این را جدی تر دانست که ریاض تمایل ندارد فعلا سفیر در تهران داشته باشد.
نظر شما :