زنگنه؛ معمار فروش نفت پس از لغو تحریم‌ها

دیپلماسی ایرانی: در حالی که به مهلت 30 ژوئن برای دستیابی به توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 نزدیک می شویم، جهان مشتاقانه به میانه روهای سیاسی در تهران چشم دوخته است. آیا کابینه رئیس جمهور حسن روحانی می تواند موانع دقایق آخری تندروها در تهران یا واشینگتن را از سر راه بردارد؟ یکی از اعضای کابینه روحانی، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت است که بیش از هر کس دیگری امید به مثبت بودن نتیجه مذاکرات دارد.

با وجود اختلافات جاری، نتیجه نهایی مذاکرات هسته ای همچنان قابل مشاهده است. اما شکی وجود ندارد که در داخل ایران در مورد آینده سیاست خارجی این کشور از جمله در وسعت امتیازهایی که به عنوان بخشی از توافق هسته ای داده می شود، انشعاب وجود دارد. در این رابطه در تهران میان دو گروه اصلی –میانه روها و تندروها- اختلاف نظر وجود دارد.

مثالی که در این رابطه وجود دارد انتشار فیلمی از جلسه مجلس ایران است که در آن مهدی کوچک زاده، یکی از نمایندگان مجلس، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه را مورد سرزنش قرار می دهد و وی را به خاطر مدیریت مذاکرات هسته ای، خائن خطاب می کند.

در حالی که روحانی و ظریف توجه رسانه ها درباره میانه روهای دولت ایران را به خود جلب کرده اند، زنگنه یکی از معماران اصلی آماده کردن زمینه برای توافق احتمالی، حذف تحریم های بین المللی و بازسازی بخش انرژی به شدت آسیب دیده و در عین حال استراتژیک ایران است.

زنگنه به این دلیل امروز در این پست قرار گرفته است که به طور گسترده به عنوان مرد نفتی ارشد ایران محسوب می شود و با توجه به این که صادرات نفت و گسترش بخش گاز طبیعی، تکیه گاه اصلی اقتصاد ایران است، نظارت وی در زمانی که در این پست قرار دارد، مهم است.

البته مخالفت هایی هم با وی وجود داشته است. وقتی که وی اولین بار از سوی روحانی در آگوست 2013 برای پست وزارت مطرح شد، انتقاداتی به این انتخاب صورت گرفت. البته وی جزء سه گزینه ای نبود که تندروهای مجلس به آنها رای نداند و توانست با فاصله کمی رای اعتماد بگیرد.

زنگنه در دوران محمود احمدی نژاد (2013-2005) از صنعت نفت که به زعم خودش با آن بزرگ شده است، کنار گذاشته شد و در نتیجه این صنعت در آن دوران با وضعیت اسفناکی روبه رو شد. زنگنه در دوران خانه نشینی در زمینه وضعیت سلامت صنعت انرژی ایران مطالعه می کرد.

زنگنه پس از بازگشت به وزارتی که در سال های 1997 تا 2005 هم عهده دار آن بود، تغییرات سطح بالایی را در وزارتخانه انجام داد. وی اولویتش در این وزارتخانه را اولویت بخشی به سلامت طولانی مدت اقتصاد ایران قرار داد و با سیاست های احمدی نژاد که در دوره ریاست جمهوری اش از نفت به عنوان گاو صندوق سیاست های پوپولیستی اش استفاده می کرد، مخالفت کرد.

زنگنه در رابطه با تبعات برداشته نشدن تحریم های بین المللی بر اقتصاد این گونه گفته است: «صنعت نفت نیاز به منابع مالی دارد.» ایرانی ها امروز مدعی اند که تانکرهای این کشور 50 میلیون بشکه نفت را در دریا نگه داشته اند و منتظر صادر کردن آن به مشتریان احتمالی هستند.

در حالی که ایران پس از عربستان سعودی، دومین صادرکننده بزرگ نفت بوده است، تولید نفت این کشور از 4.2 میلیون بشکه نفت در روز در سال 2010 به 2.7 میلیون بشکه نفت در روز رسیده است. براساس گفته های زنگنه، تحریم ها موجب شده است تا 60 درصد ظرفیت صادرات نفت ایران از دست برود. گزارش های دیگری هم وجود دارد که نشان می دهد تحریم ها موجب از بین رفتن حدود 20 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور شده است.

با این حال، زنگنه اغلب به صورت خوشبینانه صحبت می کند. وی در نشست اخیر امنیت انرژی در برلین گفت که تهران قصد دارد به محض این که تحریم ها برداشته شود، تولیدش را به سه میلیون بشکه نفت در روز برساند.

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند  

انتشار اولیه: سه شنبه 12 خرداد 1394 / انتشار مجدد: سه شنبه 19 خرداد 1394